سیداحمد قریشی‌تبار| کارشناس امدادونجات و مدرس دانشگاه- پاندمی کرونا در ایران کم‌کم به سومین سال خود نزدیک می‌شود، آنچه را که نمی‌توان با پیش از این پاندمی قابل قیاس دانست اثرات بزرگی است که این ویروس بر جوامع انسانی در دنیا باقی گذاشته است، جدا از مسائل معیشتی و اقتصادی، محدودیت‌های اجتماعی، افزایش غیرقابل باور مسائل و اختلالات روحی و روانی است که شهروندان دنیا با آنها مواجه شده‌اند.
آمارهای به‌دست آمده نشان می‌دهد بیش از ١٦٠ کشور دنیا با ویروس کرونا روبه‌رو شده‌اند؛ یعنی بیش از سه‌چهارم مردم جهان با این پدیده درگیر هستند. همین موضوع باعث شده است که افراد با ترس زندگی کنند؛ ترسی که بی‌شک تأثیری منفی بر جوامع امروز و زندگی روزمره گذاشته است.
آنچه که در قالب آمار در رسانه‌ها و هشدارهای صاحب‌نظران عنوان شده رقمی افزون بر ۲۹درصد را نشان می‌دهد. نتایج پیمایش‌ها نشان می‌دهد که کشور ما نیز علاوه برمیزان مشکلات و مسائل روحی و روانی مبتلابه که در حالت عادی حداکثر ۵تا ۷٪ افزایش سالیانه داشته به عددی ۴ برابر افزایش نرمال خود رسیده که زنگ خطری جدی برای خانواده‌ها، جامعه و سازمان‌های متولی و مسئولین امر است.
افزایش آمار تبعات فاجعه‌بار خودکشی، خشونت‌های خانگی و شهری، کاهش تاب‌آوری اجتماعی، افزایش میزان جرم و جنایت، کاهش میزان تحمل‌پذیری و افزایش پرخاشگری در رفتارها و روابط اجتماعی، کاهش شدید زمان‌های گفت‌وگوی عاطفی، افزایش میزان مراجعات قضائی، تلاشی خانواده‌ها، معکوس شدن نسبت ازدواج به طلاق، افزایش میزان ترک‌تحصیل تا سطوح عالی، رشد مهاجرت‌ها، افزایش بی‌سابقه سطح اضطراب و تنش‌ها، افزایش روند مراجعات به مراکز مشاوره و ده‌ها نشانه دیگر اثباتی است برای این مهم در جوامع.
جمعیت هلال‌احمر نیز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تشکل‌ها و سازمان‌های عمومی که از ابتدای همه‌گیری در خدمت به هموطنان نقش خود را ایفا نموده است و به کمک خانواده گسترده داوطلبان و نجاتگران و کارکنان تلاشگر و همچنین تعاملات بین‌المللي خود توانست منشا خدمات گسترده‌ای برای پیشگیری، آموزش و واکسیناسیون عمومی شهروندان شود و به لطف خدا توانست در این زمانه سخت نقش پرافتخاری را ایفا نماید.
اما آنچه که باز می‌توان انتظار داشت استفاده از توانمندی‌های موجود در مراکز مشاوره، نجاتگران حمایت روانی و تیم‌های سحر وابسته به جمعیت در گسترش چتر حمایتی خود برای همشهریان و شهروندانی است که شاید خود نیز به میزان آسیب‌های وارده آگاهی ندارند.
وجود تفاهمنامه‌هایی که در سال‌های گذشته بین جمعیت هلال‌احمر از یکسو و سازمان‌های متولی همچون سازمان نظام روان‌شناسی، مراکز بهداشتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور منعقد شده، بستری مناسب برای ایجاد هم‌افزایی در شناخت و ارجاع بیماران و افراد نیازمند به خدمات بهداشت روانی است.
یکی از یافته‌های علمی در پژوهشی که پس از زلزله ویرانگر رودبار و منجیل در حوزه روان‌شناسی انجام گرفته بود موید وجود آثار و تبعات اختلالات روانی بعد از حدود ۲۵ سال پس از آن ضربه سخت بود. تاثیرات بلندمدت اختلالات روانی که به‌صورت آوار ضربه‌های روحی بر جسم و روح انسان‌ها پدید می‌آید دارای پیامدهای درازمدتی است که ممکن است چندین نسل را درگیر خود نماید بی‌توجهی به رفع اختلالات و درمان مشکلاتی از این دست بسا منجر به حوادث ناگوار و هزینه‌های روحی و جسمی می‌شود که یقینا در قیاس با اطلاع‌رسانی و ارجاع افراد به روند درمان و بهبود غیرقابل قیاس می‌باشد.
متاسفانه حجم آثار روحی ناشی از بروز همه‌گیری کرونا در کشورها به همراه آثار سوءاقتصادی همگی تکانه‌های شدیدی را بر پیکر جوامع وارد نموده است. در کشور ما آنچه که جمعیت هلال‌احمر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تشکل‌های مردمی می‌تواند به‌همراه کادر زحمتکش درمان و مشاورین و کارشناسان عزیز بهداشت روانی در مقیاسی گسترده انجام دهد به‌صورت تیتروار در زیر ارایه می‌شود.
نکات مهم
اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها از طریق رسانه‌های گروهی، فضای مجازی و مطالب کمک آموزشی.
تهیه و ترویج متن‌های کاربردی با همکاری کادر مراکز مشاوره‌ای.
استفاده از پتانسیل‌های موجود در طرح خادم به‌منظور گسترش مهارت‌های کسب آرامش و بهبود رفتارها
و ارتقای سطح تاب‌آوری اجتماعی به‌ویژه در موضوع گسترش گفت‌وگو و همدردی اجتماعی.
تعامل و همفکری چندسویه بین جمعیت، نظام روان‌شناسی، رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما و اساتید بزرگ و
موفق در تهیه و ارایه برنامه‌های جذاب.
توسعه برنامه‌های مفرح در راستای گسترش نشاط اجتماعی.
تشکیل کارگروهی خاص با حضور نمایندگانی از جمعیت، سازمان نظام روان‌شناسی، آموزش‌وپرورش، بهزیستی و مراکز بهداشتی
با هدف تسهیل اقدامات تشخیصی و ارجاعی در سطح شهرستان‌ها به‌منظور هم‌افزایی و هدایت اقدامات در مسیر درست.
تقویت کارکرد مراکز مشاوره‌ای در مراکز آموزشی.