قصه اکران فیلم‌های اجتماعی شبیهِ سریال چند صد قسمتی شده که هر روز میهمان تازه‌ای پیدا می‌کند؛ بدون آن‌که تأثیری در باز شدن گره‌های قصه یا
به سرانجام رسیدن آن داشته باشد.
اکران فیلم‌های اجتماعی همچون «خانه پدری» به کارگردانی کیانوش عیاری، «قصه‌ها» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد، «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان و... از مدت‌ها پیش، دستخوش چالش میان سازمان سینمایی که قصد اکران این فیلم‌ها را دارد و کمیسیون فرهنگی مجلس که از اکران نشدن این فیلم‌ها حمایت می‌کند، شده است. سینماگران در مرحله اول سکوت کردند تا وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی از حقوق آنان و پروانه‌های صادر شده از سوی این نهادها دفاع کنند، اما زمانی که با وجود استقامت‌های علی جنتی، فیلم «عصبانی نیستم» که در آستانه اکران بود از دور اکران کنار گذاشته شد و فیلم «خانه پدری» که از 4 دی ماه به صورت محدود در گروه «هنر و تجربه» به اکران در آمده بود بعد از یک روز از پرده سینما پایین کشیده شد، سینماگران تصمیم گرفتند تا خودشان وارد میدان شده و از حقوق‌شان دفاع کنند، شورایعالی تهیه‌کنندگان 14 دی‌ماه نامه‌ای به اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس نوشت و آنان را به مناظره علنی دعوت کرد. کمیسیون فرهنگی مجلس این دعوت را پذیرفت و بیژن نوباوه، نایب‌رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس با فرشته‌طائرپور، تهیه‌کننده سینما بر سر مسائل روز سینما و به‌ویژه روش برخورد مجلس که به توقیف برخی فیلم‌ها منجر می‌شود، مناظره کردند.
مردم را به سمت سریال‌های ماهواره‌ها
سوق ندهیم
به گزارش مهر، طائرپور در نشست «سینمای اجتماعی و خطوط قرمز آن» که روز دوشنبه ۲۲ دی ماه در حوزه هنری برگزار شد، بر این مسأله که مجلس و سیاست‌گذاران باید مشخص کنند که نگران مخاطب هستند یا هنرمند، تأکید کرد: «ما فیلمسازان بیشتر از نمایندگان و سیاست‌گذاران نگران هستیم که مخاطبان پای ماهواره هستند. ما برای آثار هنری خود سختگیری می‌کنیم، اما با این روندی که ما پیش می‌رویم مردم سریال‌های ماهواره را جایگزین آثار خودی می‌کنند.» او اشاره می‌کند که: «تلویزیون در جامعه کمتر توانسته با مخاطبان ارتباط برقرار کند و بیشتر آثاری که در آن ساخته می‌شود شعاری و کلیشه‌ای هستند. به این ترتیب ۷۰درصد مردم در شهرها و روستاها مخاطب سریال‌های ترکی می‌شوند و می‌توان مشاهده کرد که مردم در مهمانی‌ها، تاکسی، مدرسه، دانشگاه و... درباره این سریال‌ها صحبت می‌کنند.» طائرپور معتقد است این هجمه فرهنگی درد مشترک هنرمندان و سیاست‌گذاران فرهنگی است: «من فکر می‌کنم سینمای اجتماعی ما باید بیشترین نزدیکی به حوزه خبری را داشته باشد یعنی کار رسانه‌ای انجام دهد. در آمریکا بخش سینمای مستقل از جامعه انتقاد می‌کنند و به‌طور مثال موضوع پلیس خوب و بد را مطرح می‌کند، اما اگر ما بخواهیم در حوزه سینمای اجتماعی مسأله‌ای را مطرح کنیم، فورا به سیاه‌نمایی متهم می‌شود.»
اسلام می‌گوید حق را بیان کنید
نوباوه هم با حرف‌های طائرپور موافق بود: «بله، سینما قرار نیست از پادشاهان تعریف کند. اسلام می‌گوید حق را بیان کنید حتی اگر علیه شما باشد و البته در جایی هم از دروغ مصلحتی برای آشتی و برقراری ارتباط زن و شوهر سخن می‌گوید.» اما او واقعیت را از منظر دیگری می‌بیند و سپس از فیلم «آتشکار» نام بُرد و گفت: «زمانی فیلم «آتشکار» را برای اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس نمایش دادند. این فیلم نه‌تنها ارزش هنری نداشت بلکه مبتذل هم بود اما فیلمساز به من اعلام کرد که برای آن ۳۶۰میلیون هزینه شده است و باید اکران شود تا هزینه خود را در بیاورد. ما جلوی این فیلم را نگرفتیم و خدا را شکر نمایش داده شد و مردم هم استقبال نکردند. بنابراین ما امضا نمی‌کنیم به‌طور مثال فیلمی اکران بشود یا نشود، در صورتی که در قانون اساسی آمده است که نماینده مجلس باید درباره همه امور کشور نظر بدهد چون درواقع این مردم هستند که می‌توانند درباره امور خود نظر دهند.» او تأکید می‌کند که اقدامات مجلس بیشتر نظارتی است و دخالت نیست: «اینها به نوعی صیانت فرهنگی است وگرنه حتی یک مورد هم پیدا نمی‌شود که کمیسیون فرهنگی به ارشاد بیان کند که به‌طور مثال فیلمی اکران نشود.»
مجلس دخالتی در اکران فیلم‌ها ندارد
نوباوه معتقد است ممیزی در همه جای دنیا وجود دارد، درباره فیلم «عصبانی نیستم» می‌گوید: «در فیلمی مثل «عصبانی نیستم» سناریو با فیلمی که ساخته شده تفاوت بسیاری دارد. همچنین باید از فیلم «خانه پدری» مثال بزنم که شخصی، فرزندش را می‌کشد و با کمک پسرش در همان خانه خود او را دفن می‌کند و پیشوند نامش هم کربلایی است، بعضی فکر می‌کنند مسأله این فیلم بر سر حاکمیت است درحالی‌که در این فیلم اصلا بحث حاکمیت مطرح نبوده است بلکه بحث تمامیت فرهنگی ما مطرح است. بعضی می‌خواهند مجلس را در برابر جریانی بگذارند و عنوان کنند که مجلس مخالف فیلم‌هاست.»
حساسیت‌ها را علنی نکنیم!
درست است که سانسور در همه جا وجود دارد اما سانسوری که در آمریکا هست بیشتر اقتصادی است و حتی اگر هم سیاسی باشد این کار به شکلی انجام می‌گیرد که چنین حواشی‌ای با خود نداشته باشد، اینها را طائرپور در ادامه این نشست گفت و توضیح داد که: « به نظر من اصلا نمی‌بایست که این فیلم‌ها به صحن علنی مجلس و بعد به رسانه‌ها کشیده می‌شدند. این اتفاقات می‌توانست پیشگیری شود زیرا تأثیر منفی این جنجال‌ها بسیار بیشتر است و همین الان اگر بعضی از فیلم‌های نامبرده اکران شود برخی از فروش آنها تحت‌تأثیر جوسازی‌های پیش آمده خواهد بود.» او درباره فیلم «خانه پدری» بیان کرد: «اگر به صفحه روزنامه‌ها نگاهی بیندازید بسیاری از این قتل‌ها شامل همسرکشی و فرزندکشی را می‌بینیم که اسم بسیاری از افراد هم به شکلی طبیعی از اسامی مورد استعمال جامعه یعنی حسن، حسین، کربلایی و غیره است. بنابراین موضوع این فیلم چیز غیرطبیعی نبوده است.» به گفته طائرپور، اگر ما حساسیت نداشته باشیم و حساسیت‌ها را علنی نکنیم چنین فضا و حاشیه‌هایی بوجود نمی‌آید. او می‌گوید اگر این فیلم‌های مسأله‌دار که به‌زعم آقای نوباوه روی جامعه تأثیر می‌گذارد را نمایش ندهیم، جامعه فیلم‌های بدتری را جایگزین می‌کند: «به‌طور مثال در جامعه ایران شخصیت «فاطما گل» را بیشتر از یک قهرمان ایرانی می‌شناسند و سریال‌های ترکی، مسائلی مثل تجاوز و یا ازدواج تحمیلی را به شیوه‌ای که خودشان می‌خواهند مطرح می‌کنند. از طرف دیگر ما باید تنوع مخاطب را در نظر بگیریم آنچه که پدر من می‌پسندد با علایق فرزندم و حتی خود من ممکن است فرق داشته باشد و حالا باید دید که چه شده است که ماهواره‌ها توانسته‌‌اند به فصل مشترکی در ذائقه مردم برسند.»
مجلس نباید محتوا ارایه کند
نوباوه معتقد است 140 شبکه ماهواره‌ای که با زبان فارسی پخش می‌شوند، هدف‌شان بی‌تفاوت کردن ما نسبت به فرهنگ خودمان است. او می‌گوید امروز دیگر حساسیت‌ها به فرهنگ ایرانی در میان نسل جوان وجود ندارد: «به‌طور مثال اگر من بخواهم آهنگ فولکلوریک ایرانی پخش کنم فرزند خودم واکنش نشان می‌دهد و یا درنهایت ممکن است به موسیقی پاپ علاقه داشته باشد.» نایب‌رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس ساخت بعضی فیلم‌ها را که با نیت خیر هم ساخته می‌شوند، آب در آسیاب دشمن ریختن می‌داند: «اما فیلم‌هایی هم هستند که ممکن است تلخ بوده باشند اما ارزش‌های زیادی داشته‌اند. به طول مثال فیلم «جدایی نادر از سیمین» فیلمی سراسر استرس بود اما ارزش‌های زیادی در خود برجسته کرده بود. او با اشاره به سخن طائرپور درباره این‌که مجلس نباید به صورت مصداقی وارد بحث و جدل درباره فیلم‌ها شود، بیان کرد: «حاکمیت، ممیزی و قانون دارد و این مسأله در همه جای دنیا وجود دارد. من برخلاف آنچه که گفته شد فکر می‌کنم اتفاقا مجلس باید در بحث تخلف‌ها وارد شود، به شکل درست به مسأله بپردازد و آن را هدایت کند. البته من قبول ندارم که مجلس باید محتوا ارایه کند. این مسأله ارتباطی با مجلس ندارد اما جلوی تخلف‌ها باید گرفته شود.»
ما باید براساس تنوع سلایق
و زمانه خود پیش برویم
فرشته طائرپور در واکنش به این سوال نوباوه که فیلم «خانه پدری» مشکل چند‌درصد از مردم جامعه است؟ گفت: «آقای عیاری حق دارد اگر قصه خاصی او را دغدغه‌مند کرد آن را به یک فیلم تبدیل کند.» او در پاسخ به سوال نوباوه که پرسید این حق را چه کسی تعیین می‌کند؟ توضیح داد: «این حقی است که به هنرمند داده می‌شود. من قبول دارم که اگر هنرمندی برخلاف قانون و پروانه ساخت عمل کند تخلف صورت گرفته است اما این مسأله دیگری است. شاید فیلم‌های زیادی باشند که خود من هم به داستان آنها علاقه‌ای نداشته باشم اما این حقی را از فیلمساز سلب نمی‌کند. از طرفی هنر، کارش این است که قصه‌ای را که قبلا دیده یا شنیده نشده به تصویر می‌کشد.» این تهیه‌کننده اشاره کرد که: «ما باید براساس تنوع سلایق و زمانه خود پیش برویم. فرزند شما ممکن است موسیقی پاپ دوست داشته باشد چون فضای زمانه او ایجاب می‌کند.» او با بیان این‌که فیلم‌های اجتماعی قرار نیست روی موافقان یک عقیده تأثیر بگذارند بلکه قرار است مخالفان یک عقیده را به تفکر وا دارند، گفت: «در حوزه سیاسی هم خوشبختانه آن‌قدر کنترل امنیتی وجود دارد که هیچ نوع نگرانی نباید در این حوزه احساس شود، آنچنان که فیلم «قلاده‌های طلا» نشان داد اگر فرض کنیم چند‌میلیون جوان در سال ۸۸ فریب خوردند؛ آیا این بد است که در جامعه فیلمی نمایش داده شود که این جوانان آرام شوند و به اپوزیسیون تبدیل نشوند آیا اشکالی دارد که فیلمی تولید شود که آنها را عصبانی نمی‌کند؟ چرا باید جلوی این فیلم‌ها گرفته شود؟» طائرپور معتقد است روش مجلس نسبت به بعضی از فیلم‌ها به نوعی نشان‌دهنده عدم اعتماد به بلوغ تماشاگر و هنرمندان بوده است.