از ویژگیهای اساسی دولت رفاه که در بیشتر کشورهای پیشرفته مشاهده میشود بیمههای اجتماعی است (به عنوان مثال بیمه ملی در انگلستان و تأمین اجتماعی در ایالات متحده). بیکاری و فلاکت حاصل از رکود بزرگ در سراسر جهان ابزاری بود که دولتها را به سمت دولت رفاه سوق میداد. زمان وقوع بحران بزرگ دولت رفاه بهعنوان راه سومی دیده میشد که به جای انتخاب دو مسیر افراطی کمونیسم در دست چپ و بازار آزاد سرمایهداری در دست راست، پناه خوبی بود. در طول جنگ جهانی دوم بود که بسیاری از کشورهای اروپایی از ارایه خدمات به بخش یا جزیی از اجتماع به سمت ارایه خدمات «از گهواره تا گور» روی آوردند.
فعالیتهای امروزی دولتهای رفاه شامل هر دو مزایای رفاهی نقدی (مانند حقوق بازنشستگی سالمندان یا مزایای بیکاری) و خدمات رفاهی (مانند خدمات بهداشتی یا درمانی یا مراقبت از کودکان) میشود. از طریق چنین قوانینی دولت رفاه میتواند همانطور که توزیع سلامت و استقلال شخصی شهروندان خود را تحتتأثیر قرار دهد، نحوه مصرف و خرج کردن آنها را هم جهت دهد.
در برنامه پنجم توسعه آمده است که برای «تجميع منابع مالي سلامت»، «رفع همپوشاني بيمههاي درماني»، «برقراري عدالت اجتماعي در بخش سلامت»، «تامين پوشش كامل بيمه سلامت»، «يكسانسازي سياستها و روشهاي اجرايي حوزه بيمه سلامت»، «تشكيل امور مراكز طرف قرارداد»، «تشكيل پرونده سلامت»، «فعالسازي نظام ارجاع و پزشك خانواده» و «كاهش سهم مردم از هزينههاي درمان به 30درصد» نظام بیمه سلامت ایجاد شود.
این هدفها برای آن انتخاب شده که درحال حاضر در میان مردم این سخنان رواج دارد که «بیمه فلان شرکت از همه بیمهها بهتر است»، «کسی را میشناسم که سه دفترچه بیمه دارد ولی من یک دفترچه هم ندارم»، «بیمه که پولی نمیدهد! خودمان باید هزینه را بپردازیم!»، «من پرونده پزشکی ندارم!» و ...
قرار است که درنهایت سازمانهای بیمهگر در ایران تجمیع شود و نظام بیمه پایه برای همه مردم یکسان شود. با این حال خود دولت هم فهمیده که انجام این کار زیرساختهای زیادی دارد و البته سازمانهای بزرگ و پرسابقهای چون تأمین اجتماعی هم به راحتی زیر بار نمیروند. راستی یک بار به معنای تأمین اجتماعی فکر کردهاید؟ این عبارت مشابه بیمه همگانی نیست؟ حالا شما هم معتقدید که بیمه همگانی یک آرزوی همگانی و البته قدیمی است. آرزویی که شاید بیمه سلامت ایرانیان بتواند آن را به واقعیت تبدیل کند. در دولتی که تلاش دارد این بیمه را بهعنوان یکی از آلترناتیوهای یارانه نقدی معرفی کند.