حوادث جلسه یکشنبه مجلس شورای اسلامی پیرامون نطق ناتمام علی مطهری، نماینده مردم تهران، علاوه بر این‌که حواشی زیادی را ایجاد کرد، سوالات زیادی را هم در اذهان ایجاد کرد. سوالاتی بر این اساس که آیا رئیس مجلس، هیأت‌رئیسه و یا نمایندگان می‌توانند مانع ایراد نطق یک ناطق شوند؟ این‌که آيین‌نامه مجلس شورای اسلامی درباره ایراد نطق چه حکمی دارد و تا چه اندازه دست ناطقین را برای ایراد نطق باز می‌گذارد؟ محمدرضا خباز، نماینده دور هشتم مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با «شهروند» به این سوالات پاسخ داد که مشروح این گفت‌وگو در پی می‌آید.
آقای خباز آيین‌نامه مجلس شورای اسلامی درباره ایراد یک نطق چیست؟ آیا محدودیتی تعیین کرده یا این‌که حدی بیان شده که یک نماینده نباید از آن عبور کند؟
همه قوانین ازجمله آيین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی که خودش یک قانون است حتما باید منطبق با قانون اساسی باشد. در غیر این صورت آن قانون، وجاهت ندارد و شورای نگهبان آن را رد می‌کند. بنابراین آنچه در آيین‌نامه داخلی مجلس آمده منطبق با قانون اساسی است. اصل 84 قانون اساسی می‌گوید که هر نماینده، برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر کند. بنابراین دیگر فقط نماینده می‌ماند و وجدان، ایمان، اعتقاد و دغدغه‌هایش. خیلی از نمایندگان آخر نطق خود را به مشکلات حوزه‌های انتخابیه‌شان اختصاص می‌دهند و دلیلش این است که دغدغه دارند یا درباره مسائل سیاسی اظهارنظر می‌کنند یعنی براساس وجدان و وظیفه‌شان صحبت می‌کنند. اگر نماینده‌ای پای تریبون مجلس شورای اسلامی هنگام نطقش مطلبی را نگوید یا سانسور کند به این دلیل نیست که نماینده محدودیت دارد و یا باید سانسور کند. مثلا کشور ما اسلامی است. در همین راستا حتی نمایندگان غیرمسلمان در مجلس، هنگام نطقشان، چیزی علیه اسلام نمی‌گویند. یکسری محدودیت‌ها اعتقادی است که خود فرد نمی‌گوید ولی اصل قضیه محدودیتی ندارد. بنابراین دست نماینده در اظهارنظر و ایراد نطق کاملا باز است و کسی حق ندارد برای وی محدوده تعیین کند. اگر هم قرار باشد محدوده‌ای تعیین شود که قانون تعیین می‌کند که تاکنون نیازی به تعیین حدود ندیده است. از همین رو اصل 84 قانون اساسی می‌گوید نماینده می‌تواند در همه مسائل داخلی و خارجی اظهارنظر کند یعنی محدودیتی ندارد. از سوی دیگر، اصل 86 قانون اساسی می‌گوید که نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظیفه نمایندگی در اظهارنظر و رأی خود کاملا آزادند. بنابراین نطق‌های پیش از دستور هم جزو نقش‌های نمایندگی است که نمی‌توان آنها را به سبب نظرات در مجلس، متوقف کرد. یعنی نماینده آزادی کامل دارد و نمی‌توان به نماینده گفت که چرا رای مثبت یا منفی دادی یا چرا فلان مخالفت را کردی.
حتی اعضای هیأت‌رئیسه یا نمایندگان هم نمی‌توانند مانع از ایراد نطق شوند؟
خیر. البته رئیس مجلس یا برخی نمایندگان می‌توانند پس از پایان نطق فرد اگر نوبتشان بود، تذکر دهند و یا نطق فرد را نقد کنند ولی این‌که بخواهند فحاشی و یا درگیری ایجاد کنند، شأن مجلس را پایین می‌آورند. رفتاری هم که برخی نمایندگان مجلس با آقای مطهری داشتند، براساس کدام قانون بود، نمی‌دانم، خودشان باید تشریح کنند.