امیرحسین خواجوی | شكار پرندگان آبزي در بسياري از استان‌هاي كشور به دليل شيوع آنفلوآنزای پرندگان ممنوع اعلام شده است. از آن‌جا كه اين بيماري از حيوان به انسان منتقل مي‌شود، استفاده از گوشت پرندگان در مناطق آلوده بسيار خطرناك است. بر اين اساس طبيعتا بايد بازار خريد و فروش اين حيوانات نيز رونقي نداشته باشد. اما گزارش‌ها، اخبار دريافتي و تصاوير منتشر شده از بازار فروش پرندگان در استان مازندران خلاف اين موضوع را نشان مي‌دهد. در استان‌هاي شمالي كشور استفاده از گوشت اردك، مرغابي و ساير پرندگان بسيار رايج است به‌طوري که طبخ انواع غذاها با گوشت پرندگان شكار شده از عادات غذايي شمالي‌ها است. حتي بسياري از مردم كشور از گوشه و كنار براي صرف اين قبيل غذاها به شمال كشور سفر مي‌كنند. با نگاهي به منوي غذايي اكثر رستوران‌هاي اين منطقه، انواع و اقسام غذاهايي كه با گوشت اين پرندگان طبخ مي‌شود از كباب غاز، فسنجان با گوشت مرغابي گرفته تا گنجشك كبابي و اردك سرخ شده به چشم مي‌خورد، كه طرفداران بسياري هم دارد. این درحالی است که با توجه به اين شرايط و خطر شيوع آنفلوآنزای پرندگان در استان مازندران مردم باید نگران سلامت غذايي خود باشند.
فروش پرندگان در بازارهاي سنتي استان مازندران همه ساله با شروع فصل مهاجرت پرندگان به اين مناطق رونق مي‌گيرد. بازار پرندگان فريدونكنار از ساليان دور به‌عنوان يكي از مراكز عرضه گوشت پرندگان در ميان مردم استان و حتي ساير شهرهاي همجوار شناخته شده است. مكاني كه همه روزه بيش از هزار قطعه از انواع پرندگان صيد شده در آن به فروش مي‌رسد. پرندگاني كه توسط صيادان و شكارچيان به بازار آورده مي‌شوند، انواع مختلفي دارند، از مرغابي و اردك گرفته تا پرندگان حرام گوشتي نظير مرغ ماهي خوار، لك‌لك و حواصيل، حتي در ميان آنها گونه‌هاي كمياب و در خطر انقراضي وجود دارند كه برخي از آنها مدت زيادي است كه در زمره گونه‌هاي حمايت شده كشورهاي مختلف قرار گرفته‌اند. اما فروشندگان و خريداران بدون هيچ نگراني و به صورت كاملا علني اين پرندگان را معامله مي‌كنند.
رضا باقري يكی از شهروندان فريدونكنار در اين‌خصوص به «شهروند» گفت: «مسئولان محیط‌زیست همواره از این بازار به‌عنوان یک بازار سنتی و قانونمند یاد کرده‌اند که هیچ تخلفی در آن صورت نمی‌گيرد و همواره خريد و فروش پرندگان حفاظت شده و حمایت شده جهانی و پرندگان حرام‌گوشت را به كلي انكار مي‌كنند.»
باقري ادامه داد: «از نظر اسلام پرندگان فاقد سنگدان مانند پرندگان ماهی‌‌خوار یا گوشتخوار همچنین پرندگانی که مانند پرندگان شکاری بدون نیاز به بال‌زدن‌های مداوم قادر به پرواز هستند، در زمره پرندگان حرام گوشت قرار می‌گیرند، بر اين اساس انواع حواصیل، لک‌لک، پلیکان، باکلان‌ها، کشیم‌ها و اردک‌های ماهی‌‌خوار همگی پرندگان حرام گوشت هستند، در حالي كه اين پرندگان به راحتي در بازار فريدونكنار به فروش مي‌رسند.»
او ادامه داد: «برخلاف ادعاي مسئولان محيط‌زيست اين پرندگان با شيوه‌هاي سنتي صيد نمي شوند و از آن بدتر هيچ گونه نظارتي هم بر صيد اين پرندگان وجود ندارد. براي نمونه من به چشم خود و از نزديك شاهد فروش اردك چشم طلايي بودم كه در بندر تركمن صيد شده بود، در حالي كه اين پرنده ازجمله كمياب‌ترين گونه‌هاي ايران است كه در آمريكاي شمالي بيش از 20سال است كه طرح حفاظت از جمعيت اين پرنده اجرا شده است.»
باقري با اشاره به عدم نظارت دقيق درخصوص سلامت گوشت اين پرندگان افزود: «هر روز صبح تعدادي از رستوران‌داران در مناطق اطراف براي تهيه مرغابي و اردك به بازار مي‌آيند و خريد مي‌كنند بدون آن‌كه هيچ‌گونه نظارتي بر سلامت اين پرنده‌ها اعمال شده باشد. اگر اين‌گونه كه گفته مي‌شود، آنفلوآنزای فوق حاد در بين پرندگان مهاجر شايع باشد، خطر جدي سلامت ما را تهديد خواهد كرد.»
هرچند نظارت بر کشتارگاه‌هاي سنتي همواره يكي از دغدغه‌هاي اصلي سازمان دامپزشكي بوده و در چند‌سال گذشته صحبت‌هاي زيادي درباره آن از سوي مسئولان دامپزشكي مازندران مطرح شده است، ولي تاكنون اقدام خاصي در اين‌خصوص صورت نگرفته است. در بازارهايی مانند بازار فريدونكنار، بسياري از پرندگان زنده به اين مكان منتقل مي‌شوند و سپس جلوي چشم خريدار به منظور حفظ تازگي گوشت آن ذبح مي‌شوند، كشتاري كه هيچ نظارتی روي آن نيست. اين سيستم عرضه باتوجه‌به هشدارهاي حفاظت محيط‌زيست و ممنوعيت شكار پرندگان به‌دليل احتمال آلوده بودن به بيماري آنفلوآنزای فوق حاد نگراني‌هايی را درخصوص امنيت غذايي مردم افزايش داده تا جايي كه مدیرکل دامپزشکی استان مازندران در كارگروه سلامت و امنيت غذايي استان اعلام كرد كه تاكنون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در مازندران مشاهده نشده است.
سیدحسین رضوانی با اشاره به تلاش اين سازمان براي تعطيلي كشتارگاه‌هاي سنتي در چند‌سال گذشته گفت: «يكي از اولويت‌هاي ما تعطيلي كشتارگاه‌هاي سنتي در استان بوده كه بر همين اساس مقرر شد، فقط 4 کشتارگاه سنتی فعالیت داشته باشند. اما متاسفانه درحال حاضر شاهد فعالیت تعداد بیشتری از این کشتارگاه‌ها در سطح استان هستیم. »
او با بیان این‌که مشكل ما فقط مربوط به بازار فريدونكنار نيست افزود: «صيد و كشتار در بازارهاي ديگر استان نيز به صورت سنتي انجام مي شود و ما تمام تلاش خود را انجام مي دهيم تا به هر نحوي اين محصولات به صورت سالم به دست مصرف‌كننده برسد.»
رضوانی با اشاره به شيوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و نگراني‌هاي مطرح شده درخصوص شيوع اين بيماري گفت: « باتوجه‌به شروع فصل سرما، نگرانی از بروز بیماری فصلی شامل آنفلوآنزا و برونشیت وجود دارد. درحال حاضر در 15 کشور، بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گزارش شده که تنها در کشور چین تلفات انسانی داشته ولي با اين همه تاكنون در مازندران نمونه‌برداری‌هایی از واحدهای صنعتی، بومی و بازارهای روز و محلی انجام شده که از 15هزار نمونه‌برداری صورت گرفته، موردی از آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مشاهده نشده است ولي درخصوص پرورش پرندگان بومي نمي‌توان به راحتي اظهارنظر كرد چراكه نظارت دقيقي در اين خصوص انجام نشده است.»
با اين همه مديركل دامپزشكي مازندران از اتحادیه‌های مرغداری و کشتارگاه‌ها خواسته تا ضمن رعایت مسائل بهداشتی، به محض مشاهده بی‌حالی در پرندگان، دامپزشکی استان را برای نمونه‌برداری مطلع کنند.
از طرف ديگر دلاور حیدرپور، رئیس سازمان جهادکشاورزی مازندران نيز اعلام كرده كه تمامي محصولات گوشتي عرضه شده كه تاييدیه سازمان دامپزشكي را دارد، هيچ‌گونه مشكلي نداشته و مردم با خيال راحت از اين فرآورده‌ها استفاده كنند.
او با اشاره به اين‌كه پایش‌های مستمر برای جلوگیری از شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سطح استان درحال انجام است، افزود: «تاكنون مشکل خاصی مشاهده نشده است اما با توجه به مشاهده شیوع این بیماری در کشورهای همسایه در معرض تهدید هستیم که باید مراقبت‌های بیشتري انجام شود.»
حيدرپور در عين حال از مردم خواست: «از خريد گوشت پرندگاني كه به سلامت آنها شك دارند، خودداري كنند.» هرچند مسئولان حفظ امنيت غذايي در استان مازندران با اطلاع‌رساني سعي در كاهش نگراني‌ها درخصوص شيوع بيماري آنفلوآنزای پرندگان دارند، ولي با اين همه وجود مكان‌هايی نظير بازار پرندگان فريدونكنار و بازارهاي محلي ديگر در غرب و شرق استان مازندران باعث شده كه مردم بي‌توجه به صحبت‌هاي مطرح شده همچنان نگران باشند. با اين شرايط به نظر مي‌رسد احتياط و دقت نظر بيشتر مردم مي‌تواند تا حد زيادي نگراني‌ها در اين‌خصوص را كاهش دهد. البته خودداري از تهيه محصولات مشكوك و حفظ سلامت توسط مردم بخشي از موضوع است و اين اقدامات پيشگيرانه مردمي به هيچ وجه نافي اقدامات لازم براي برخورد با متخلفان و سازماندهي كشتارگاه‌هاي سنتي در اين استان نيست.