| مرتضی یاسری‌نیا |
گل، شاهکار فوتبال است؛ شاهکار ورزشی که بیش از بسیاری از پدیده‌های عامه‌پسند دنیا، گردش‌مالی و هیجان به ارمغان می‌آورد. هر گل، از نتیجه درون زمین تا بازار بورس تاثیرگذار است. گاهی، ضعیف‌ترین ملت‌ها را به اوج می‌رساند و گاهی بزرگترین حسرت جماعتی می‌شود که گویی در سایر شئون همه‌چیز تمام هستند و وقتی به فوتبال می‌رسند، یک‌لا قبایی آرزومند. فوتبال در هر قاره‌ای تأثیر خاص را گذاشته. اگر در اروپا جایی برای اثبات برتری این قاره کوچک و نمایشگاه‌های تاکتیک است در آفریقا، شکم‌های گرسنه را از باد موفقیت (بخوانید یک‌گل) پر می‌کند و در آمریکای‌جنوبی با خشونت و تعریف مانیفست «هدف، وسیله را توجیه می‌کند» همه شاعرانگی و رومانتیسم قاره نویسنده‌خیز را به سخره می‌گیرد. حتی در آسیا، جایی که هیچ‌گاه فوتبال منظمی نداشته هم توپ گرد، محلی برای گردهم آوردن ملل مختلف داشته است؛ آن هم در جایی به‌نام جام ملت‌های‌آسیا. جلوه‌گاه این حضور، گل‌هایی بوده که کم و زیاد در هر دوره از خط گذشته است. ایران به‌عنوان دارنده تمدنی قدیمی و فوتبالی قوی (البته در گذشته) به‌عنوان یکی از شیرهای قدیمی در گلزنی به قول معروف «سهم شیر» داشت. آمار ثابت می‌کند، تنها قهرمان 3 دوره متوالی جام ملت‌های آسیا در گلزنی در جام ملت‌های آسیا ید طولایی داشته. کافی است کمی از این آمار بخوانید.
از 2 تا 119
چندی قبل، آمار حکایت از پراکندگی گل‌های مسی در 85 دقیقه از زمان قانونی بازی‌ها حکایت داشت. ما هم برای این‌که نشان دهیم مسی آسیا هستیم، در 67 دقیقه از 90 دقیقه بازی‌هایمان در همه ادوار جام‌ملت‌های آسیا گل زده‌ایم. محبوب‌ترین دقیقه ما در جام ملت‌های آسیا، دقیقه 80 است؛ زمانی که 6 بار دروازه رقبا را باز کردیم. زودهنگام‌ترین دقیقه برای گلزنی تیم ما، دقیقه 2 بازی بوده و دیرهنگام‌ترین، گل دقیقه 119 وقت‌های اضافه! ایران در 24 دقیقه از نیمه‌اول تمام بازی‌های تاریخش در دومین تورنمنت قدیمی ملی دنیا گل زده و در 21 دقیقه موفق نشده دروازه‌ای را بگشاید. تنها یک‌بار در وقت‌های تلف شده نیمه‌اول بازی‌هایمان گل زده‌ایم و هرگز 60 ثانیه اول بازی‌های ایران، گلی به سود یوزپلنگ شاید آسیایی! نداشته است.
جریان نیمه‌دوم
24 دقیقه پراکندگی گل در نیمه‌اول با 37 دقیقه پراکندگی گلزنی در نیمه‌دوم تا حدودی جبران شده است. البته 3 گل از این تعداد بعد از دقیقه 90 و به ترتیب در اولین، دومین و چهارمین دقیقه وقت‌های تلف‌شده درون دروازه رقبا قرار گرفته است. قهرمان 3 دوره جام ملت‌های آسیا 47 گل خود را در 15 دقیقه پایانی بازی‌هایش در تمام ادوار حضور در این رقابت‌ها به ثمر رسانده که این موضوع نشان می‌دهد تیم ما به‌طور سنتی در دقایق پایانی تیمی خطرناک‌تر از سایر دقایق بازی محسوب می‌شود. برعکس فقط 7 گل ما در 15 دقیقه اول بازی‌هایمان زده شده است و جالب این‌که در هیچ‌یک از 7 دقیقه‌ای که در 15دقیقه اول(دقایق 2، 6،9،10 11،12 و 13) گل زده‌ایم، بیش از یک‌بار به گل نرسیده‌ایم!
روزهای پرگل
در جام ملت‌های آسیا در‌سال 1996 بیشترین پراکندگی دقایق گل در تیم‌ملی را شاهد بودیم؛ جایی که با زدن 14 گل در 6 بازی میانگین بیش از 2 گل در هر بازی را به ثبت رساندیم. به‌طورکلی تیم‌ملی کشورمان در 12 دوره حضور در جام ملت‌های آسیا، 112گل (8.6 گل در هر جام) به ثمر رسانده که در مجموع آمار قابل‌قبولی محسوب می‌شود. در جام ملت‌های آسیا در‌سال 1992 بدترین عملکرد ممکن را داشتیم و برای اولین‌بار و آخرین‌بار در مرحله گروهی حذف شدیم. طبعا در چنین شرایطی زدن تنها 2گل و سپری‌کردن کم‌گل‌ترین دوره حضورمان در جام ملت‌های آسیا نباید هم تعجب‌برانگیز می‌شد.
خواستنی‌ترین تیم
ظاهرا آن‌قدر جدال با کره‌جنوبی را دوست داریم که به‌خاطرش در کتاب رکوردها ثبت شده‌ایم. درواقع جدال ایران و کره‌جنوبی، پرتکرارترین نبرد در یک مرحله خاص همه تورنمنت‌های بزرگ است. این 2 تیم از جام ملت‌های سال 1996 تا به حال در مرحله یک‌چهارم نهایی هر 5 دوره اخیر به مصاف هم رفته‌اند که سهم کره‌جنوبی 3 پیروزی در یک‌چهارم نهایی سال‌های 2000، 2007 و 2011 و سهم ما 2 پیروزی در یک‌چهارم نهایی سال‌های 1996 و 2004 بود. جالب است بدانید که هیچ‌یک از 2تیم هربار که دیگری را حذف کردند دو مرحله فراتر نرفتند و در بهترین حالت راهی بازی رده‌بندی شدند. ازجمله دیگر اتفاقات جالب پیرامون ما، قهرمانی در همه میزبانی‌هاست. ما در سال‌های 1968 و 1976 میزبان بودیم و در هر 2 دوره به ترتیب با غلبه بر رژیم صهیونیستی و کویت فاتح معتبرترین جام ملی آسیا شدیم.