[حسام خراسانی] اگر با سانحه یا حادثه‌ای روبه‌رو شوید، روی کمک کدام نهاد حساب باز می‌کنید؟ و با کدام شماره تماس خواهید گرفت؟ فرض کنید در جاده‌ای بین شهری در حال حرکت خودرویی را مشاهده می‌کنید که دچار سانحه رانندگی شده؟ یا در کوهستان راه را گم کرده‌اید، می‌دانید باید با کدام شماره تماس بگیرید؟ پلیس راهور، اورژانس، راهداری، هلال احمر یا آتش‌نشانی؟ اینها پرسش‌هایی هستند که ممکن است در هنگام سانحه یا حادثه از خودمان بپرسیم. پرسش‌هایی که بهانه‌ای شدند برای معرفی شماره ملی امدادونجات ندای امداد جمعیت هلال احمر. شماره تلفن سه رقمی ۱۱۲ (شماره امدادونجات کشور) یکی از کلیدی‌ترین شماره‌های خدماتی کشور است که به منظور امدادرسانی به عموم مردم به‌ویژه مسافران جاده‌ها در نظر گرفته شده است. «شهروند» به همین منظور در گزارشی به معرفی این شماره ملی امدادونجات پرداخته است.
چند سالی است که شهروندان کشور در صورت مواجهه با برخی از سوانح و حوادث ازقبیل زمین‌لرزه، سیل و آبگرفتگی، برف، کولاک و حوادث برون‌شهری همچون جاده‌ای، کوهستانی و دریایی با شماره ١١٢تماس می‌گیرند. شماره 112 یا همان ندای امداد شماره اضطراری ملی شناخته شده و به سازمان امدادونجات هلال احمر تعلق دارد. این شماره به عنوان شماره امدادونجات جاده‌ها خصوصیت ویژه‌ای دارد که براساس استانداردهای شبکه‌های تلفن همراه قابلیت برقراری تماس با این شماره از طریق تمامی شبکه‌های تلفن همراه و ثابت وجود دارد؛ به طوری که اگر در جایی از کشور فقط پوشش یکی از شبکه‌های تلفن همراه وجود داشته باشد، مشترکان سایر اپراتورها با استفاده از پوشش این شبکه می‌توانند با شماره ۱۱۲ تماس بگیرند. همچنین اگر گوشی در حالت قفل باشد یا سیم‌کارت نداشته باشد، امکان تماس از طریق شبکه هر یک از اپراتورهای تلفن همراه کشور با این شماره وجود دارد تا هموطنان حادثه رخ‌داده را به جمعیت هلال احمر اعلام کنند. در بیشتر کشورها این شماره به عنوان شماره اضطراری حوادث اعلام شده و از سوی ارگان‌های مسئول در حوادث جاده‌ای، وقوع حوادث طبیعی غیرمترقبه نظیر سیل، زلزله، آتش‌سوزی جنگل‌ها و وقوع آتشفشان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فعالیتی 24 ساعته
حسین درخشان، مدیرمرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امدادونجات هلال احمر، در توضیح وظایف این شماره ملی امدادونجات می‌گوید: «در حال حاضر وظیفه پاسخگویی به تماس‌های شماره ملی امدادونجات در کشور یعنی شماره ۱۱۲ بر عهده جمعیت هلال احمر است که سه اپراتور در هر شیفت کاری مسئول پاسخگویی به تماس‌ها هستند.» بنا به گفته مدیرمرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امدادونجات هلال احمر تمامی مکالمات بین اپراتورها و فرد تماس‌گیرنده با این شماره ملی امدادونجات بر روی سرورهای استانی هر مرکز ضبط شده و تمامی سرورهای استانی به یک سرور مرکزی در تهران متصل است تا در صورت بروز هر گونه شکایت از نحوه پاسخگویی اپراتورها یا نیاز به پیگیری دقیق از جزئیات پاسخگویی به تماس فرد حادثه‌دیده بتوان در هر لحظه از شبانه‌روز گزارشات مدیریتی از میزان تماس‌ها و نیز فایل صوتی نحوه پاسخگویی اپراتورها دریافت کرد.» درخشان ادامه می‌دهد: «پس از تماس‌های مردمی و اعلام درخواست کمک به مرکز پاسخگویی استان، در صورت نیاز به انجام عملیات به وسیله تیم‌های هلال احمر، هماهنگی تمام عملیات در کشور از طریق بسترهای فراهم‌شده در مراکز کنترل و هماهنگی عملیات مانند سیستم‌های رادیویی و خطوط تلفن ثابت انجام می‌شود.»
112 شش ساله شد
در تاریخ بیست‌وششم خرداد 1392 به منظور پاسخگویی سریع، موثر و کارآمد شماره 112 با برگزاری جلسات مشترک و مستمر و پیگیری‌های مرکز کنترل و هماهنگی عملیات به تصویب سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور رسید و به سازمان امدادونجات کشور واگذار و جایگزین شماره 147 شد. درخشان در مورد مهم‌ترین قابلیت‌های شماره اضطراری 112 می‌گوید: «قرارگرفتن بین شماره‌های 110 و 115 به عنوان شماره‌های اضطراری و امدادی شناخته‌شده به وسیله مردم، بین‌المللی‌بودن شماره 112 از سوی اتحادیه اروپا (1990) و اجرای آن در بیش از 100 کشور دنیا، تعریف شماره 112 به عنوان شماره تماس اضطراری در بیشتر گوشی‌های هوشمند و نسل جدید، امکان تماس با شماره اضطراری 112 بدون سیم‌کارت یا با گوشی قفل‌شده، سریع‌ترین نوع تماس بعد از شماره 111 از لحاظ مخابراتی، برقراری تماس از طریق تمامی آنتن‌های اپراتورهای تلفن همراه علاوه بر اپراتور مربوطه ازجمله قابلیت‌های این شماره ملی امدادونجات است.»
112 یک شماره شناخته‌شده
«مردم خونسردی خود را حفظ کنند و در صورت مشاهده خسارات با شماره ۱۱۲ ندای امدادونجات جمعیت هلال احمر تماس بگیرند.» گزاره‌ای که شاید بارها در پیام‌ها و توصیه‌های امدادی خوانده‌ایم. طبق بررسی‌ها دو شماره 115 و 110 شناخته‌شده‌ترین شماره‌های اضطراری در کشور هستند. اما با این حال جمعیت هلال احمر نیز در چند سال گذشته برای معرفی شماره ملی امدادونجات ندای امداد فعالیت‌های بسیاری را دنبال کرده است.» بنا به گفته مدیر مرکز هماهنگی و کنترل عملیات سازمان امدادونجات هلال احمر در سال ۹۸ بالغ‌بر ۶۰میلیون تماس با این شماره ملی امدادونجات برقرار شده است.
ضرورت یکسان‌سازی شماره‌ها
در تمام کشورهای توسعه‌یافته یک شماره اختصاصی وجود دارد تا مردم به راحتی با سازمان‌های امدادی ارتباط برقرار کنند، بر همین اساس از شماره ١١٢ در بیش از ١٠٠ کشور دنیا به عنوان شماره امدادی استفاده می‌شود. در ایران نیز در سال ٩٢ طرح یکسان‌سازی شماره‌های امدادی به تصویب رسید و دولت دوازدهم نیز آن را پیگیری کرده است. ایجاد یک شماره امدادی واحد قطعا مزایای بسیاری را به دنبال خواهد داشت؛ ازجمله این مزایا می‌توان به ایجاد هماهنگی‌های لازم بین سازمان‌ها در کمترین زمان و با کیفیت بهتر، دسترسی آسان به منابع امدادرسان در انواع حوادث، یکسان‌سازی ادبیات تخصصی بین سازمان‌های امدادی، ایجاد نظام مشخص تقسیم وظایف در عملیات و از همه مهم‌تر کاهش زمان پاسخگویی به نیازهای فوری پزشکی یا امدادی در حوادث و بلایا که نتیجه آن کاهش میزان مرگ‌ومیر و آسیب‌های ناشی از حوادث و سوانح در کشور است، اشاره کرد. علاوه بر این تکثر شماره تلفن‌های اضطراری موجب سردرگمی مردم شده است و بعضی مواقع حتی هنگام بروز حوادثی که مردم نیازمند دریافت خدمات اضطراری هستند در تماس با مراکز متعدد ارایه‌کننده خدمات با مشکل مواجه می‌شوند. بنابراین برمبناى ضرورت عقلى این شماره تلفن‌ها باید ساماندهی شود.
لطفا مزاحم نشوید!
سید حسن حسینی، نجاتگر جمعیت هلال احمر و کارشناس شماره ملی امدادونجات ندای امداد استان مازندران، در گفت‌وگو با «شهروند» با اشاره به اطلاع‌رسانی مثبت درخصوص فعالیت‌های شماره ملی امدادونجات (112) می‌گوید: «خوشبختانه در چند سال اخیر فعالیت مثبتی در معرفی این شماره ملی امدادونجات صورت گرفته است اما هنوز برخی از تماس‌ها نشان می‌دهد، شهروندان ما شناخت کاملی از فعالیت‌های جمعیت هلال احمر ندارند؛ به طور مثال ما روزانه افرادی را داریم که با شماره ملی امدادونجات ندای امداد تماس می‌گیرند و اعلام خرابی خودرو می‌کنند!» این نجاتگر در ادامه از مزاحمت‌های تلفنی برای این شماره ملی امدادونجات گلایه می‌کند: «با توجه به خصوصیت این شماره که بر اساس استانداردهای شبکه‌های تلفن همراه قابلیت برقراری تماس را در حالت قفل نیز دارد، برخی اوقات کودکان ناخواسته با این شماره تماس می‌گیرند. با توجه به حساسیت امر امداد، والدین باید نسبت به این موضوع حساس باشند.» او ادامه می‌دهد: «متأسفانه روزانه نزدیک به 20درصد تماس‌های دریافتی من مزاحمت‌های تلفنی است. این چالش و مسأله‌ای است که باید با فرهنگ‌سازی از آن عبور کنیم.»
همکاری با دستگاه‌های دیگر
شناخت‌نداشتن از فعالیت‌های جمعیت هلال احمر و مسأله ایجاد مزاحمت‌های تلفنی برای شماره ملی امدادونجات موضوعاتی است که وجیهه قلی‌پور برزگر، نجاتگر جمعیت هلال احمر البرز، نیز به آن اشاره دارد. این نجاتگر با اشاره به قابلیت این شماره که قادر است بدون سیم‌کارت تماس را برقرار کند، از مردم خواست به غیر از مواقع ضروری و مورد نیاز از تماس با این شماره پرهیز کرده تا سایر هموطنان بتوانند از خدمات امدادی مورد نیاز خود بهره‌مند شوند. قلی‌پور می‌گوید: «به طورکلی حوادث غیرمترقبه، حوادث جاده‌ای برون‌شهری، حوادث دریایی و کوهستانی جزء حیطه فعالیت‌های جمعیت هلال احمر است.» قلی‌پور در ادامه با اشاره به تکثر شماره تلفن‌های اضطراری و اهمیت رفع آن می‌گوید: «یکسان‌سازی شماره‌های امدادی می‌تواند بسیاری از مشکلات را هم برای سازمان‌های امدادی و هم مردم حل کند اما ما در شرایط فعلی هم سعی کرده‌ایم هماهنگی منسجمی را با سایر دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه برقرار کنیم.»