استیضاح وزیر علوم تنها استیضاحی است که میان استیضاح وزرا هر روز داغ‌تر و جدی‌تر می‌شود. طرح 2شرط از طرف نمایندگان برای عدم‌استیضاح فرجی‌دانا این بحث را داغ‌تر هم کرده است. اخراج دانشجویان ستاره‌داری که در این دولت به دانشگاه بازگشته‌اند و اخراج برخی اطرافیان او که دیدگاهشان به دیدگاه نمایندگان نزدیک نیست، 2شرط نمایندگان برای فرجی‌داناست. اینکه آیا وزیر علوم برای فرار از تیغ استیضاح تن به این دو خواسته می‌دهد یا نه، بحث جدایی است اما مهم‌تر از آن اینکه آیا اقدام مجلس مطابق با قانون اساسی و براساس حقوق شهروندی است و وظایف نماینگی‌شان از ملت است یا خیر؟ مسائلی است که علیرضا آذربایجانی، مدیرکل حقوقی دانشگاه تهران در گفت‌وگویی با «شهروند» به آن پرداخته است.
یکی از شروطی که نمایندگان برای عدم‌استیضاح وزیر علوم گذاشته‌اند، اخراج دانشجویان ستاره‌داری است که به دانشگاه بازگشته‌اند. به نظر شما چرا مجلس باید برای انصراف از استیضاح چنین شرطی تعیین کند؟
دلیل اینکه چرا نمایندگان این شرط را گذاشه‌اند، نمی‌دانم اما آنچه مسلم است اینکه وقتی نمایندگان قوه‌مقننه اصرار بر امری می‌کنند که مبنای قانونی ندارد، این نوع اصرار‌ها در دید عقلایی منجر به تفسیر و برداشت منفی در نزد عموم مردم خواهد شد.
محروم کردن افراد از تحصیل خلاف قانون است؟
قبل از اینکه به این سوال پاسخ دهم، باید به معنا و مفهوم ستاره‌دار شدن اشاره کنم. اولا مفهوم آرم‌دار شدن و ستاره‌دار شدن دانشجو برای ادامه تحصیل مفهوم گنگ و مبهمی است. اصل بر این است که هر ایرانی در ایران به شرط اینکه شرایط اولیه تحصیل مثل قبولی کنکور و گذراندن مراحل تحصیلی قبل از دانشگاه را داشته باشد، حق تحصیل دارد اما به هر دلیل که در گذشته تعدادی از دانشجویان ستاره‌دار شده باشند و بعدا وزارت علوم بررسی مجدد کرده باشد که آنها منعی برای ادامه تحصیل ندارد و آنها به نظام دانشگاهی برگردانده شوند، قوه‌مقننه حق ورود ندارد.
یعنی قوه‌مقننه طبق قانون اجازه ورود به این مسأله را ندارد؟
خیر. در واقع قوه‌مقننه حق و مجوزی که وزارت علوم و مراجع قانونی را مکلف کند به اینکه دانشجویانی که قبلا به هر دلیلی در مسیر ادامه تحصیل‌شان مانع ایجاد شده و الان درس را دوباره شروع کرده‌اند، ندارد. در واقع قوه‌مقننه نمی‌تواند طبق هیچ قانونی وزیر را مکلف به اخراج دانشجویانی کند که با نظر وزارت علوم به آنها حق تحصیل داده شده است.
درست است که مجلس براساس قانون نمی‌تواند وزیر را مکلف کند اما می‌تواند وزیر را به همین دلیل استیضاح کند. کاری که الان نمایندگان مجلس می‌کنند.
استیضاح ابزار قانونی نمایندگان است اما به نظر من باید روش استفاده از استیضاح هم مدنظر باشد. همان‌طور که گفتم مجلس شورای اسلامی چنین مجوزی ندارد. اگر مجلس و قوه‌مقننه هم مبنای استیضاح احتمالی را چنین نکته‌ای قرار دهد به‌طور قطع از لحاظ قانون خلاف است. فارغ از این مسأله هم به‌طور طبیعی وزارت علوم هرگز در مسیر پیروی از این نوع امر و نهی‌های غیرقانونی نباید قرار بگیرد.
محروم کردن دانشجویان از حق تحصیل در قانون شهروندی چه طور تعریف می‌شود؟
اینکه بدون مبنای قانونی مشخص دانشجویی از تحصیل محروم شود از دیدگاه حقوق بشری خلاف عرف، قانون اساسی و قانون شهروندی است. اگر کسی به هر دلیل مشکل سیاسی هم داشته باشد، می‌تواند درس بخواند. یعنی داشتن مسأله سیاسی تعارضی با ادامه تحصیل آن فرد در مبانی حقوق بشری نخواهد داشت. از طرفی درست است که در قانون اساسی به این مسأله اشاره‌ای نشده است اما همین مسأله اصل بر این است که نمی‌توان مانع شد.