[ یاسمن طاهریان ] روز گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان را با وجود مخالفت‌های چین و روسیه تصویب کرد. در این قطعنامه تروئیکای اروپایی از ایران می‌خواهند به ممانعت از دسترسی آژانس انرژی اتمی به دو محل پایان دهد و به‌طور کامل با این نهاد همکاری کند. اعضای شورا در این قطعنامه خواستار دسترسی فوری به محل‌های مشخص‌شده هستند. آمریکا نیز پیشتر از نهادهای بین‌المللی و کشورهای دیگر خواسته بود برای حمایت از درخواست گروسی از ایران متحد شوند. در این قطعنامه همچنین بر نقش ضروری و مستقل آژانس در راستی‌آزمایی پایبندی ایران به تعهدات پادمانی‌اش تاکیده شده که ماهیت منحصرا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند. این، اولین‌بار در هشت سال گذشته است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران صادر می‌کند.
واکنش ایران
کاظم غریب‌آبادی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با شبکه خبر گفت: «ایران قطعنامه اخیر این شورا را نمی‌پذیرد و واکنش مقتضی به این اقدام نشان خواهد داد.» غریب‌آبادی با اشاره به اینکه سه کشور اروپایی دو هفته است تصمیم گرفته‌اند این پیش‌نویس را به شورای حکام، به منظور دسترسی به دو مکان مورد نظر، ارایه کنند، گفت: «ما به دلیل اینکه آژانس هیچ‌گونه مستندات و دلایل منطقی به ایران ارایه نکرد و فاقد مبانی حقوقی بود، این دسترسی‌ها را تاکنون به آژانس اعلام نکرده‌ایم.»
غریب‌آبادی در این گفت‌وگو تأکید کرد که سه کشور اروپایی پیش‌بینی می‌کردند این قطعنامه با اجماع تصویب شود، اما چون وضع را به شورای امنیت گزارش نمی‌کردند و فقط بحث همکاری با آژانس مطرح بود، 9 کشور با آن مخالفت کردند یا رأی ممتنع دادند که از نظر ما این شکستی برای نظام پادمانی آژانس است. به گفته غریب‌آبادی، این موضوع نشان می‌دهد کشورها با دیدگاه‌های متفاوت درخواست‌هایی دارند که ضرورتا مواضع اصلی تمام کشورها نیست.
نماینده دائم ایران در شورای حکام آژانس اعلام کرد: «خود سه کشور اروپایی هم در گفت‌وگو با ما اذعان کرده‌اند هدف‌شان از این قطعنامه ادامه همکاری ایران با آژانس است و به هیچ‌وجه بحث شورای امنیت و ارجاع به آن در میان نیست و قصدشان این است که در چارچوب آژانس به این موضوع رسیدگی شود، اما ما به آنها گفته‌ایم که برای جمهوری اسلامی ایران محتوای قطعنامه مهم نیست و این کاری که آنها انجام داده‌اند، اقدامی مخرب و غیرسازنده تلقی می‌کنیم.» غریب‌آبادی با تأکید بر موضع ایران مبنی بر رد این قطعنامه گفت: «ما به صراحت اعلام می‌کنیم این قطعنامه را به هیچ وجه قابل پذیرش نمی‌بینیم. این قطعنامه نمی‌تواند هیچ الزام حقوقی برای جمهوری اسلامی ایران در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اعطای دو دسترسی ایجاد کند.» او همچنین با تأکید بر اینکه قطعنامه‌های شورای حکام جنبه الزام‌آور ندارد، افزود: «این قطعنامه از منظر حقوق بین‌الملل برای کشورها لازم‌الاجرا نیست، با این حال به صراحت اعلام می‌کنیم جمهوری اسلامی ایران اقدام مقتضی و واکنش مناسب در پاسخ به این قطعنامه اتخاذ خواهد کرد که از طریق مقتضی به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد رسید.»
غریب‌آبادی همچنین در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف عمیق نسبت به تصویب این قطعنامه و با تأکید بر بالاترین سطح همکاری ایران با آژانس و پذیرش بازرسی‌های این نهاد در میان تمام کشورهای عضو اعلام کرد: «در حالی که سالانه بیش از ۳۳ دسترسی تکمیلی از ایران انجام می‌شود، بزرگ‌نمایی دو درخواست دسترسی آژانس- در حالی که ایران ابهامات و نگرانی‌های اصولی در این‌باره دارد و گفت‌وگوها نیز در این زمینه در جریان است- تلاش برای ایجاد بحرانی غیر ضروری بر سر راه این همکاری‌ها و اقدامی کاملا غیر سازنده و سیاسی است.»
غریب‌آبادی همچنین با تأکید بر اینکه این قطعنامه نشان‌دهنده زیاده‌خواهی شورای حکام است، گفت: «این قطعنامه هیچ ارتباطی با واقعیت‌های فنی ندارد، بلکه صرفا ناشی از دستور کاری سیاسی و غیر حرفه‌ای است.» نماینده ایران در آژانس در این بیانیه با اشاره به اینکه این سه کشور اروپایی یا خودشان سلاح هسته‌ای دارند یا میزبان این سلاح‌ها هستند، درباره ناتوانی آنها در اجرای تعهدات‌شان در برجام گفت: «همین سه کشور تاکنون گام‌هایی ملموس و عملی برای اجرای تعهدات خود تحت برجام برنداشته‌اند و این بی‌عملی آنها، در کنار اقدامات مخرب، غیر قانونی و یک‌جانبه رژیم آمریکا موجب شده است تا آینده برجام در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.»
وضعیت موجود، دامی آمریکایی- اسراییلی است
غریب‌آبادی در این بیانیه همچنین وضع موجود را دامی آمریکایی- اسراییلی خواند و تأکید کرد که این دو کشور ظرف دو سال گذشته نه‌تنها از هیچ تلاشی برای ویرانی برجام فرو‌گذار نکردند، بلکه از انواع فشارها بر آژانس، از جمله ارایه ادعاهای واهی و بی‌اساس، استفاده کردند تا مسیر صحیح همکاری‌ها را منحرف کنند و توجهات را از پایبند نبودن به تعهدات بین‌المللی مرتبط خود یا خارج ماندن از ترتیبات و اسناد مهم بین‌المللی مرتبط با خلع سلاح و کنترل تسلیحات، تغییر جهت دهند.»غریب‌آبادی در این بیانیه تصریح کرد: «این قطعنامه نه موجب ترغیب ایران به ارایه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بی‌اساس می‌شود، نه موجب اعمال فشار به آن. جمهوری اسلامی ایران این قطعنامه را کاملا رد می‌کند و اقدام مقتضی و مناسب در واکنش به آن اتخاذ خواهد کرد که مسئولیت و عواقب آن بر عهده بانیان چنین قطعنامه‌ای خواهد بود.»
واکنش چین و روسیه
چین با صدور بیانیه‌ای نسبت به تصویب این قطعنامه عمیقا ابراز تأسف کرد و هشدار داد که چنین اقدامی موجب به خطر افتادن اجرای توافق هسته‌ای خواهدشد. در این بیانیه آمده است: «برخی کشورها در حالی که نسبت به پیش‌نویس این قطعنامه مصمم بوده‌اند، مسئولیت این اقدام را بر عهده نگرفتند. این نمونه سیاست خودفریبانه و کاملا غیر مسئولانه است.» چین در این بیانیه با غیر ضروری دانستن این مسأله و اعمال فشار از طریق قطعنامه هشدار داد که این کار می‌تواند درنهایت به اقدامی از جانب شورای امنیت سازمان ملل و در نهایت پایان یافتن توافق هسته‌ای منجر شود.
وانگ گان، سفیر و نماینده دائم چین در سازمان‌های بین‌المللی نیز پیشتر در سخنرانی خود، دلیل تشدید تنش بر سر برنامه هسته‌ای ایران را رویکرد آمریکا، خروج این کشور از برجام و اعمال تحریم علیه ایران دانست.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین بعد از تصویب این قطعنامه ضمن تأیید خبر رأی مخالف چین و روسیه در پیامی توییتری اظهار داشت: «با تأکید بر ضرورت حل بدون تأخیر این مشکل از جانب تهران و آژانس، باور داریم این قطعنامه می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.»
دوشنبه گذشته، رافائل گروسی در گزارش خود درباره نظارت و راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ماه‌های مارس و ژوئن، اعلام کرد: «بیش از چهار ماه است ایران اجازه دسترسی به دو مکان را نداده و بیش از یک‌سال است در مباحث بنیادی به منظور شفاف‌سازی، سوالاتی مرتبط با مواد هسته‌ای اعلام نشده و در فعالیت‌های هسته‌ای خود مشارکت نداشته است.»
روز گذشته، شورای حکام پس از برگزاری جلسه‌های مجازی چهار روزه، از تنظیم پیش‌نویس قطعنامه‌ای به دست فرانسه، انگلیس و آلمان خبر داد که به دلیل مخالفت‌های چین و روسیه منجر به تشکیل جلسه‌ای حضوری به منظور رأی‌گیری و مذاکرات بیشتر شد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، پیش از تصویب این قطعنامه، در حساب کاربری خود در توییتر هشدار داد: «شورای حکام نباید اجازه دهد دشمنان برجام منافع عالی ایران را به خطر بیندازند. سه کشور اروپایی که به وظایف خود در برجام عمل نکرده‌اند، نباید همدست باشند.» ظریف در ادامه تأکید کرد: «ما چیزی برای پنهان کردن نداریم. بازرسی‌های آژانس در ایران طی پنج سال گذشته، از کل بازرسی‌ها در تاریخ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیشتر بوده است.»
ظریف همچنین در این پیام با تأکید بر راه حل مبنی بر توافق گفت که صدور این قطعنامه، این راه حل را از بین خواهد برد.
وضعیت آرای شورای حکام
به گزارش وب‌سایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این قطعنامه با 25 رأی موافق، 2 رأی مخالف و 7 رأی ممتنع به تصویب رسیده است. استرالیا، بلژیک، برزیل، کانادا، اکوادور، مصر، استونی، فرانسه، آلمان، غنا، یونان، مجارستان، ایتالیا، ژاپن، کویت، مراکش؛ نیجریه، نروژ، پاناما، عربستان سعودی، سوئد، انگلیس، آمریکا، اروگوئه و آرژانتین رأی مثبت دادند. روسیه و چین رأی مخالف و
جمهوری آذربایجان، هند، مغولستان، نیجر، پاکستان، آفریقای جنوبی و تایلند نیز رأی ممتنع دادند. پاراگوئه نیز عضو غایب این رأی‌گیری بوده است.