زهرا جعفرزاده| بازار از روانگردان‌ها، داروهای تقویت قوای جنسی، مکمل‌ها و داروهای لاغری و بدنسازی و لوازم آرایشی و بهداشتی تقلبی و قاچاق اشباع شده، دسترسی به این داروها هم آسان است، آن‌قدر آسان که حتی در برخی داروخانه‌ها هم
به راحتی پیدا می‌شوند.
عوارض سوء مصرف داروهای تقلبی و قاچاق حالا مدت‌هاست که تبدیل به یک ماجرا شده، ماجرایی که با آسیب‌های شدید و حتی مرگ همراه است. با همه اینها اما هنوز قانون نظارت بر قاچاق دارو و مکمل‌ها روی زمین مانده، درست‌تر این‌که قانون تصویب شده اما آیین‌نامه اجرایی آن هنوز پروسه اداری برای تأیید نهایی را می‌گذراند. سازمان غذا و دارو حالا با اعلام نهایی شدن این آیین نامه در آینده نزدیک از تشدید نظارت‌ها هم خبر می‌دهد. نظارت‌هایی که قرار است از مبادی رسمی توزیع دارو شروع شود، یعنی همان داروخانه‌ها. جلال غفارزاده، مدیرکل ارزیابی، نظارت و شکایت‌های سازمان غذا و دارو در حاشیه اولین گردهمایی مدیران روابط عمومی معاونت‌های غذا و داروی کشور در گفت‌وگو با «شهروند» این خبر را می‌دهد و در توضیح بیشتر می‌گوید: « آیین‌نامه آن بخشی از قانون که مربوط به قاچاق اقلام سلامت محور است، از سوی سازمان غذا و دارو نوشته شده و به‌زودی هم در دولت طرح و تأیید می‌شود. با تصویب این آیین‌نامه، مجازات قاچاقچیان و توزیع‌کننده‌های داروهای قاچاق و تقلبی هم تشدید می‌شود.» به گفته او تا کنون چنین قانونی برای برخورد با داروهای قاچاق وجود نداشت.« امیدواریم آیین‌نامه این قانون زودتر نهایی شود، در کنار این موضوع هم قرار است مسیر ورود و خروج تولید دارو، مشخص باشد تا اگر خارج از این مسیر دارویی وارد یا تولید شود، بتوان تحت عنوان قاچاق با آن برخورد کرد، درحال حاضر به‌دلیل مشکل در شناسایی این کالاها، عملا نمی‌توان عاملان قاچاق را پیدا کرد. چرا که داروهای قاچاق همراه با داروهای رسمی وارد می‌شوند.» تشدید نظارت‌ها بر داروهای قاچاق و تقلبی خبر دیگری است که این مسئول در سازمان غذا و دارو می‌دهد، نظارتی که منجر به معرفی شدن 25 داروخانه به دادگاه شده. داروخانه‌هایی که داروهای قاچاق و تقلبی داشتند.«ما تشدید نظارت‌ها را شروع کردیم، از همان اول هم به سراغ داروخانه‌های بیمارستان‌ها و بعد از آن داروخانه‌های خارج از بیمارستان‌ها رفتیم، همین نظارت‌ها هم منجر شد تا 25 داروخانه را به خاطر داروهای تقلبی و غیرمجاز به دادگاه معرفی کنیم، به‌زودی هم قرار است به سراغ بیمارستان‌ها برویم و آن‌جا را هم پاکسازی کنیم، تا مطمئن شویم داروهایی که مردم تهیه می‌کنند، در مسیر مجاز تأمین شده.» داروهای مسافری یکی از معضلات سازمان غذا و داروست، داروهایی که در برخی داروخانه‌ها فروخته می‌شود.
غفارزاده می‌گوید: « ما حالا نیاز به فوریت دارویی نداریم که از طریق مسافر تامین شود، دارو یا وجود دارد اگر هم نباشد به‌صورت تک نسخه‌ای از کشورهای خارجی وارد می‌شود.»
قدم بعدی سازمان غذا و دارو اما بازارهای غیررسمی فروش داروست. ناصرخسرو یکی از آنهاست. او ادامه می‌دهد: « پس از پاکسازی داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها تا اواخر امسال، از سال آینده به سراغ مراکز غیرمجاز یعنی ناصرخسروها یا بازارهای قاچاق خارج از شبکه، می‌رویم. اولویت ما به ترتیب با دارو، مکمل‌ها که بیداد می‌کنند و وسایل آرایشی و بهداشتی است. متاسفانه میزان تقلب آن‌قدر بالاست که نمی‌شود تقلبی را از غیرتقلبی تشخیص داد. از‌سال آینده با هماهنگی قوه قضائیه، به سراغ این مراکز می‌رویم تا فعالیت‌شان به حداقل برسد.» به گفته مدیرکل ارزیابی، نظارت و شکایت‌های سازمان غذا و دارو، نبود آیین‌نامه قانون قاچاق دارو، مشکلات زیادی را ایجاد کرده بود، براساس ماده 27 قانون، تعیین سلامت اقلام، به عهده وزارت بهداشت است، از این رو حرف آخر را هم باید این وزارتخانه بزند.
مشکل عمده داروها اما سوءمصرف آنهاست. سوء مصرفی که زمانی آن‌قدر شدید می‌شود که جان مصرف‌کننده را می‌گیرد. به گفته غفارزاده، گزارش‌های رسیده به سازمان غذا و دارو از سه تا چهارمورد مرگ به‌دلیل مصرف داروها و مکمل‌های قاچاق و تقلبی که عمدتا مربوط به داروهای لاغری غیرمجاز است، حکایت دارد. آماری که با جمع‌آوری پرونده‌ها، ممکن است بیشتر هم باشد. او می‌گوید: «مشکل، داروهای غیردرمانی است، داروهایی که سوءمصرف دارند که بیشتر داروهای روانگردان، سقط جنین، جنسی و مخدرها را شامل می‌شوند، اینها سلامت افراد را تهدید می‌کنند، در مرحله بعد مکمل‌ها و نیروزاها قرار می‌گیرند که مصرف خیلی بالایی در میان جوانان دارند و به راحتی در محیط‌های ورزشی عرضه می‌شوند.» این مسئول در سازمان غذا و دارو، از دو برابر شدن شکایت‌ها از مصرف داروها خبر می‌دهد با این توضیح که: «پیش از این آمار شکایت‌ها ثبت نمی‌شد، اما حالا با سامانه 1490، شکایت‌ها ثبت می‌شود که منجر شده تا طی چند ماه گذشته، آمارهای شکایت تا چهار برابر افزایش پیدا کند.» به گفته او، شکایت از داروهای قاچاق یا تجویزهای نادرست دارو هم به همین سامانه انجام می‌شود. شکایت‌هایی که معمولا ردیابی آنها
سخت است.
دیروز در اولین همایش مدیران روابط عمومی با موضوع رسانه و سلامت رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو هم حضور داشت. او به آغاز سیاست کاهش وابستگی به واردات دارو اشاره می‌کند.« این سیاست مربوط به‌سال گذشته است اما به دلیل شرایط دارویی که وجود داشت نتوانستیم آن را مطرح کنیم اما اکنون این برنامه را اعلام می‌کنیم که دنبال می‌شود.» اخباری که در حوزه سلامت غذا و دارو در فضاهای مجازی منتشر می‌شود، موضوعی است که رئیس سازمان غذا و دارو از آن گلایه می‌کند. «روزانه در مورد غذا و هفته‌ای در مورد دارو فراخوان جمع‌آوری نمونه‌ها را از بازار داریم اما در یکی دو ماه اخیر این موضوع تبدیل به داستانی شده که در شبکه‌های اجتماعی مانند وایبر آمده است درحالی‌که کار جدیدی نیست و نمی‌توانیم جلوی آن را بگیریم، روابط عمومی‌ها باید در این زمینه با ابزار جدید آشنا شوند و آن را معرفی کنند.»