زهرا جعفرزاده| کمتر کسی پیدا می‌شود که گذرش به بیمارستان دولتی و اورژانس این بیمارستان‌ها افتاده باشد و بدون هیچ گلایه و انتقادی و با رضایت کامل هم از آن‌جا بیرون رفته باشد. مردم گلایه زیاد دارند، همان همراهان بیمار یا خود بیمارانی که شب و نصف شب، به اورژانس‌ها رفته و یا با شلوغی بیش از حد این مراکز مواجه شده‌اند یا از همان جلوی در، آنها را به خاطر نبود متخصص و پزشک رد کرده‌اند. بیمارستان‌های آموزشی که تکلیفشان مشخص است، فقط رزیدنت! همان دانشجویان رشته‌های تخصصی یا دستیار. پزشک متخصص در این بیمارستان‌ها،
به سختی پیدا می‌شود. بیمارستان‌های درمانی هم که بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، موظف به حضور متخصص مقیم به صورت 24ساعته است، باز هم همین مشکلات را دارند. حسن واعظی، رئیس اداره اورژانس بیمارستانی وزارت بهداشت است، او می‌پذیرد که در بیمارستان‌های آموزشی، رزیدنت‌ها ویزیت می‌کنند یا در ساعت‌های پیک اورژانس، برخی از بیماران به خاطر نبود پزشک متخصص پذیرش نمی‌شوند. او حتی از وضع پزشکان مقیم در بیمارستان‌ها، آن‌طور که باید و شاید راضی نیست. با این همه تأکید می‌کند که باید در رفتار پزشکان متخصص تغییر ایجاد شود. واعظی در گفت‌وگو با «شهروند» توضیحات بیشتری درباره حضور پزشکان متخصص در بیمارستان‌های دولتی می‌دهد.
مردم خیلی وقت‌ها از نبود پزشکان متخصص در اورژانس بیمارستان‌ها گلایه می‌کنند، از این‌که ساعت‌ها باید منتظر باشند تا پزشک، بیمارشان را ویزیت و تعیین‌تکلیف کند، در این پروسه متخصص طب اورژانس و پزشک متخصص کجا هستند؟
بیمارستان‌های ما درجه‌های مختلفی دارند؛ یکسری از بیمارستان‌ها تک تخصصی هستند، در این بیمارستان‌ها قبل از اجرای طرح تحول سلامت و قبل از پایه‌گیری رشته طب اورژانس و فارغ‌التحصیل شدن متخصص با تعداد قابل توجه در این رشته، متخصص مربوطه در کنار متخصص‌های دیگر باید حضور پیدا می‌کرد. همه اینها مصوبه سال 88 است که با توجه به اهمیت آنها تا پایان سال 93، باید خیلی از این مصوبه‌ها بازنگری و دوباره ابلاغ شوند. این موضوع اما درباره بیمارستان‌های آموزشی متفاوت است چراکه آن‌جا بحث آموزش دستیاران وجود دارد، در این بیمارستان‌ها، ویزیت اولیه از سوی رزیدنت انجام می‌شود، از سوی دیگر خیلی از بیماران ما آن‌قدر شرایط بدی ندارند که همه‌شان در مرحله اول از سوی متخصص تعیین‌تکلیف شوند، اما در اورژانس‌ها موظف هستند که حتی همان بیمار را رزیدنت ارشد راهنمایی کند. در بیمارستان‌های عمومی یا جنرال هم سعی شده تا متخصص طب اورژانس حضور داشته باشد.
چه تعداد از بیمارستان‌ها متخصص طب اورژانس دارند؟
از 570 بیمارستان ما، 94 بیمارستان تحت پوشش کامل 24ساعته طب اورژانس قرار دارند. البته با اجرای طرح تحول سلامت و بسته مقیمی پزشکان متخصص که از برنامه‌های اصلی این طرح است، هر بیمارستان باید یک متخصص مقیم به صورت 24 ساعته داشته باشد. هزینه این حضور را هم وزارت بهداشت پرداخت می‌کند.
درست است، اما متاسفانه در خیلی از بیمارستان‌های دولتی بنا بر اعلام بیماران، پزشک متخصص حضور پررنگی ندارد و اگر هم باشد به صورت تلفنی ویزیت می‌کند.
بله گاهی به خاطر تعارفاتی که وجود دارد، پزشک متخصص در پاویون یا اتاق پزشکان می‌نشیند، درحالی‌که متخصصی که بودجه‌اش توسط وزارت بهداشت پرداخت می‌شود، نباید در پاویون باشد، این موضوع به صورت صریح در بسته‌های ماندگاری پزشک آمده است. متخصصی که در پاویون یا اتاق پزشکان باشد، متخصص مقیم نیست. متخصص مقیم باید در بخش خودش حضور داشته باشد و در صورت ضرورت پس از درخواست اورژانس در کمتر از 20 دقیقه باید در محل حاضر شود و کمک به تعیین‌تکلیف کند. البته این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی و تغییر رفتار پزشک متخصص دارد. با این همه هنوز این موضوع به‌صورت صددرصد اجرا نشده و ما هم به صورت صد درصد راضی نیستیم. اما در بیمارستان‌های درمانی که ما متخصص مقیم داریم آن‌جا بسیار رضایتمندی افزایش پیدا کرده، چون فقط متخصص حضور دارد و متخصص ناگریز است زمان بیشتری در اورژانس باشد.
طرح ماندگاری پزشک مقیم هم شامل بیمارستان‌های درمانی می‌شود هم آموزشی؟
بله، 402 بیمارستان متخصص مقیم دارد، از این تعداد 180 بیمارستان دانشگاهی - درمانی و مابقی آموزشی - درمانی هستند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که الزاما همه بیماران با هر سطحی از بیماری، قرار نیست در کمترین زمان توسط پزشک متخصص ویزیت شوند. یک بیماری که مشکل جدی دارد و در مرحله یک یا دو تریاژ قرار دارد، در کمتر از 5 دقیقه و بیمار در سطح تریاژ 3، 4 یا 5 در کمتر از
6 ساعت توسط متخصص ویزیت می‌شود.
با همه این توضیح‌ها، اما در بیمارستان‌های دولتی اتفاق دیگری می‌افتد. یعنی حضور پزشک متخصص با تأخیر صورت می‌گیرد و همه سراغ آنها را از دستیاران و پرستاران می‌گیرند.
مشکل این است که پزشکان ما خودشان را به بیمار معرفی نمی‌کنند. وقتی یک دستیار ارشد بیمار را ویزیت می‌کند درست معادل همان متخصص است اما از نظر قانونی تعیین تکلیف کردن بیمار به عهده پزشک متخصص است، بیمار برای یک‌بار هم که شده باید از سوی این متخصصان ویزیت شود، اما گاهی چون متخصص ما در حضور چند دستیار در رأس هیأتی بر بالین بیمار حاضر می‌شوند، بیمار نمی‌داند که کدام متخصص او را ویزیت کرده، این موضوع باید در اورژانس‌ها رعایت شود.
نسبت به وضع حضور پزشکان متخصص در اورژانس‌ها نظارتی می‌شود؟
بله، چک‌لیست‌هایی برای این موضوع وجود دارد، بازرسی‌های سرزده‌ای هم می‌شود. ما چیزی به‌عنوان راند شبانه داریم که متخصصان هیأت‌علمی در بیمارستان آموزشی بین ساعت 21 تا 24 حداقل یک بار وارد اورژانس شوند و بیماران را تعیین تکلیف کنند.
در این میان تکلیف کسانی که از همان
درِ اورژانس به‌خاطر نبود پزشک متخصص رد می‌شوند چیست؟
مسأله‌ای که وجود دارد این است که پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت و کاهش تعرفه‌ها، میزان مراجعه بیماران به اورژانس‌ها زیاد شده، به‌هرحال هر بیمارستانی یک ظرفیتی دارد، به‌ویژه در ساعت‌های پیک یعنی از ساعت 17 تا 22 دیگر ظرفیت اورژانس‌ها تمام می‌شود، یک اورژانس 20 تخته، 60 بیمار را پذیرش می‌کند، در این میان ممکن است یک فرد غیرمسئول در اورژانس بگوید که بیمارستان دیگر جا ندارد، یا پزشک نیست، من نمی‌توانم این موضوع را دفاع و یا رد کنم. چون می‌دانم که چنین چیزی هست و حداقل در ساعت‌های پیک چنین چیزی اتفاق می‌افتد. البته پس از اجرای طرح، خیلی از بیمارانی که در خانه‌ها تحت درمان بودند، حالا تخت‌های بیمارستان‌ها را اشغال کرده و مرخص شدنشان گاهی یک ماه طول می‌کشد، به‌هرحال خدمات‌رسانی به همه آنها آن‌طور که ما خودمان انتظار داریم، نیست و شرایطش را هم نداریم.