علی اکبرزاده – شهروند| تفاوت‌های حضور دو شخص با جنس زندگی متفاوت را در یک فروشگاه در ذهن‌تان مقایسه کنید. اولی یک فرد تحصیلکرده و دارای ارتباطات مداوم با مردم و اجتماع است و شخص دوم کسی است که تنها در حد خواندن و نوشتن آموخته و ارتباطاتش با مردم و اجتماع در حد گذران نیازهای اولیه است. چه موضوعاتی به ذهن‌تان می‌رسد؟ بدون‌شک نگاه فرد اول به قفسه‌های فروشگاه با دیگری متفاوت است. او درخصوص برندهای مختلف اعتقادات خاصی دارد که آن را از اجتماع یا از رسانه‌ها گرفته است.
او می‌داند سبد غذایی و بهداشتی‌اش را چگونه پر کند و از هر محصول چه میزان بردارد. نگاه علمی فرد تحصیلکرده به این‌جا محدود نمی‌شود. او با آینده‌نگری خرید می‌کند و در برخی مواقع اوضاع بازار را درخصوص یک محصول در نظر می‌گیرد. اتفاقاتی که در زندگی فرد بیسواد و دارای ارتباطات ضعیف با جامعه کمتر رخ می‌دهد. این توضیحات مقدمه‌ای است برای قیاس دو نوع کشور. ابتدا آنهایی که دارای ساختار باز و مرتبط با جامعه جهانی هستند و در مرحله بعد کشورهایی که با استناد به خوداتکایی و عدم اولویت‌دهی به پیوستن به تجارت جهانی، مشغول موضوعات وقت‌گیر و بی‌حاصل شده‌اند.
اهمیت حضور در کلاس جهانی و همگام شدن با کشورهای توسعه‌یافته جهان زمانی برای‌تان محرز خواهد شد که به گفته اقتصاددانان و کارشناسان توسعه و برنامه‌ریزی اقتصادی بیشتر گوش دهید. در این گزارش گزیده‌ای از صحبت‌های آنان، درخصوص آسیب‌های تأخیر پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی WTO را تشریح خواهیم کرد.
بدترین رفتار با موضوع الحاق
در 8سال گذشته
«پس از رخت بستن رکود از اقتصاد ایران، مهم‌ترین مسأله کشور که دولتمردان باید روی آن تمرکز کنند، باید مسأله الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی باشد»؛ این جمله بی‌شک شاه‌بیت صحبت‌های محسن رنانی، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان است.
او مثال‌های جالبی را در قیاس کشورهای حاضر در سازمان تجارت جهانی و معدود کشورهای ملحق نشده نظیر ایران مطرح کرد که همگی دلالت بر این داشت که تنها باید تمام توان‌مان را به کار ببندیم تا شرایط اقتصاد و توسعه زیربنایی را برای فرزندان‌مان مهیا کنیم چراکه پیاده‌سازی مدل‌های توسعه و همگام شدن ایران با کشورهایWTO بی‌شک نزدیک به 2دهه به درازا خواهد کشید.
رنانی در مقدمه صحبت‌هایش در نشست اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران که با حضور اسدالله عسگراولادی بازرگان باتجربه اتاق ایران و مجیدرضا حریری رئیس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران انجام شد، گفت: در 8سال گذشته ما بدترین نوع رفتار را با موضوع الحاق ایران به WTO داشته‌ایم و به نوعی ما این زمان را از دست داده‌ایم، در حالی که ما می‌توانستیم تا امروز به این سازمان ملحق شویم، امروز تبدیل شده‌ایم به تولید‌کننده مواد خام و اولیه که در تقسیم کار جهانی این برای ما در نظر گرفته شد.
وی ادامه داد: تقسیم کار در اقتصاد جهانی باید براساس مزیت رقابتی شکل بگیرد و در مزیت نسبی نیز جامعه جهانی قادر نبود ایران را حذف کند چراکه ما نفت داشتیم اما در مزیت نسبی جدید در قرن 21 ممکن است نقش دیگری را به ما واگذار کنند زیرا ما مانند یک متکدی در شهر شده‌ایم که سهم مناسبی از غذا، مسکن و پوشاک برای رفع نیازهایمان نداریم.
جهانی شدن
از حمله مغول هم بی‌رحمانه‌تر است
نویسنده کتاب چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد در ادامه تصریح کرد: جهانی شدنی که ما در آغاز آن قرار داریم از حمله مغول هم بی‌رحمانه‌تر است و متاسفانه ژنتیک ایرانیان از زمان حمله مغول یا حتی حمله اعراب تغییر چندانی نکرده است و ما همچنان به این موضوعات بی‌اهمیت هستیم. باید توجه کنیم که در فرایند جدید جامعه جهانی غربالگری صورت خواهد گرفت و فرایند بقای اصلح اتفاق خواهد افتاد.
وی متذکر شد: تاکنون حدود 20بار برای حضور ایران در سازمان تجارت جهانی رأی‌گیری شده است اما این موضوع به‌جایی نرسیده است که این نشانگر اهمیت ندادن و اجماع نداشتن مسئولان کشورمان بر سر این موضوع است. ما باید توجه کنیم که نیازی نیست در همه عرصه‌ها حضور فعال داشته باشیم، در حالی که می‌توانیم برخی حوزه‌ها را با نظام اقتصادی سازگار کنیم و برخی دیگر را هم واگذار کنیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان در ادامه به موضوع مزیت عقب‌ماندگی اشاره کرد و گفت: کشورهایی که دیر‌تر از دیگر کشورها به زنجیره تجارت جهانی می‌پیوندند - هزینه‌ای نمی‌پردازند و از تجارت و مسیر راه دیگر کشورها استفاده می‌کنند و به همین دلیل است که کشورهای عقب‌مانده دچار تخریب‌ها و تجربه‌های حاصل از طی این مسیر نمی‌شوند. برای همین است که باید توجه داشت در فرایند توسعه شتاب‌زده عمل نکرد.
برای مثال مالزی و ترکیه در پروسه الحاق خود از مزیت عقب‌ماندگی استفاده کردند و مانند گذر از میدان مین، اجازه دادند تا کشورهای توسعه‌یافته راه را به آنان نشان دهند؛ اما ایران در این مسیر مزیت عقب‌ماندگی را هم از دست داد. رنانی در ادامه با تشریح انواع مدل‌های مدیریت در کشورهای مختلف، به مدیران کارآفرین و فرصت‌جو اشاره کرد و گفت: کشورهای در حال‌توسعه نیازمند مدیران کارآفرین هستند و دولت باید سهم این مدیران را بالا ببرد.
جامعه ما از اختلال ارتباطی رنج می‌برد
رنانی با تذکر این نکته که «ایرانی‌ها افراد باهوشی هستند» از القائات انگلیسی‌ها است، گفت: بهره هوشی ایرانی‌ها 84 از 100 است که این نشان می‌دهد از رقم نرمال که همان عدد 100 است فاصله داریم و در حالی که چین در سال‌های گذشته عدد 98 را داشته که امروز به 105 رسیده که البته این رقم نشانگر تغذیه، رژیم‌های غذایی و وقایع اجتماعی و بین‌المللی نظیر جنگ است؛ اما باید توجه داشت که جمله ایرانی‌ها افراد باهوشی هستند به دلیل القائات انگلیسی‌ها بوده و موجب آسیب برای ما خواهد بود، زیرا در دوران مشروطیت تنها قشر نخبه و تحصیلکرده قادر به مهاجرت بوده‌اند و انگلیسی‌ها تنها این طیف از افراد را به‌عنوان ایرانی می‌شناختند که این نیز خود محور تصمیم‌گیری‌شان بوده است.
وی اذعان داشت: مزیت اصلی در اقتصاد جهانی شده جدید در حوزه علم و فعالیت‌های دانش‌بنیان قرار دارد و ما تنها زمانی می‌توانیم به این مزیت‌ها دست یابیم که بتوانیم تعامل مثبت با جهان داشته باشیم و بتوانیم با جهان گفتوگو کنیم. توانایی گفتوگو محصول هوش عاطفی، اجتماعی و فرهنگی یک ملت است که متاسفانه این توانایی در جامعه ما و در نظام تدبیر ما پایین است و جامعه ما از مشکل «اختلال ارتباطی» رنج می‌برد.
او بیان کرد: در دنیای جدید فناوری به مرز تکنیکی رسیده که اگر به سرعت تکلیف خودمان را با اقتصاد جهانی روشن نکنیم توانایی‌های لازم برای حضور موثر در اقتصاد جهانی را کسب نمی‌کنیم و فرصت‌های سرمایه‌گذاری و ورود به حوزه‌های جدید فناوری از دست می‌رود و از مرز عقب‌ماندگی پایدار رانده می‌شویم. این کارشناس اقتصادی با اشاره به این‌که دنیا به‌دنبال طراحی مزیت‌های پویاست، یادآور شد: از 3دسته دولت در نظام جهانی سخن به میان آمده که می‌توان به دولت‌های توسعه‌خواه، توسعه‌مردد و توسعه‌خوار اشاره کرد. تنها دولت‌های توسعه‌خواه هستند که می‌توانند در نظام جهانی جدید نقش جدی و کلیدی بازی کنند. تردید در امر توسعه موجب تردید در پیوستن به اقتصاد جهانی می‌شود و عملا فرصت‌های توسعه هم
از دست می‌رود.
الحاق به تجارت جهانی
باید موضوع اول کشور باشد
محسن رنانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به لزوم اهمیت‌دهی مسئولان و سران نظام به ماجرای الحاق تدریجی و منطقی ایران به سازمان تجارت جهانی گفت: بعد از تلاش دولت برای خروج از تورم و حل‌وفصل مناقشه، باید مسأله اول کشور مسأله برنامه‌ریزی برای الحاق تدریجی و حساب شده در اقتصاد جهانی باشد، البته مسأله اشتغال هم باید در چنین چارچوبی حل‌وفصل شود.
این اقتصاددان راه‌حل خروج از رکود را ساماندهی نظام بانکی دانست و افزود: بدون وجود یک نظام بانکی که ماموریت اصلی‌اش حمایت از بخش تولید در فرایند جهانی شدن است، فرایند پیوستن اقتصاد ما شکست می‌خورد. در کوتاه‌مدت مخالفت با ورود ایران به اقتصاد جهانی برای آمریکا مفید خواهد بود اما این موضوع در بلندمدت تأثیر عکس خواهد داشت یعنی در بلندمدت حتی کشورهای غربی هم از پیوستن ایران به اقتصاد جهانی بهره می‌برند.
حل موضوع اشتغال یا الحاق به WTO
نویسنده کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران در ادامه صحبت‌هایش به بحث تکنیکی در اقتصاد اشاره کرد و گفت: اکنون در بحث فناوری مشاهده می‌شود که به وضع تکینگی رسیده‌ایم و اکنون پیش‌بینی از رشد این علم به مرز ماهانه رسیده است در حالی که در گذشته تا سال‌ها بعد را می‌شد پیش‌بینی کرد. اما الان فناوری به مرزی رسیده که اگر ما اصول پایه را درک نکنیم به شکاف عمیقی خواهیم رسید.
وی ادامه داد: اقدامات دولت قبل نظیر انحلال سازمان برنامه نشان می‌داد که عزمی برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی وجود ندارد، اکنون هم ما درخصوص این اتفاق مردد هستیم و این تردید ما به موضوع الحاق از شیوه توسعه کشورهای غربی
ناشی می‌شود.
رنانی با تأکید بر اولویت‌دهی مسئولان به موضوع الحاق، به ترس از بی‌توجهی به موضوع اشتغال اشاره کرد و گفت: این ترس وجود دارد که موضوع اشتغال و سیل بیکاران ذهن‌مان را مشغول کند، اما باید توجه کنیم که موضوع اشتغال را هم باید در بستر الحاق حل کنیم و اگر به موقع جهانی نشویم به موقع ایرانی بودن‌مان را هم از دست می‌دهیم.
چین 3هزار نقص قانونی خود را
برای الحاق رفع کرد
اسدالله عسگراولادی از اعضای اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از این نشست گفت: در دوره قبل من به رئیس‌جمهوری تذکر دادم که به جای ماجرای هولوکاست به‌دنبال پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی باش؛ اما این اتفاق نیفتاد و بعد از آن هم بداخلاقی در رابطه ما و کشورهای غربی این اتفاق را عقب انداخت.
حریری دیگر بازرگان باتجربه حاضر در این نشست، در صحبت‌هایی در این‌باره گفت: اکنون تمام کشورهای پیشرفته دنیا عضو WTO هستند و باید دقت کرد که عضویت در این سازمان حدود 6سال زمان می‌برد، در حالی که خروج از آن 3ماهه مقدور است و تاکنون سابقه نداشته کشوری از این سازمان استعفا دهد و خارج شود.
وی خاطرنشان کرد: اقتصادهای ناتوان‌تر از ایران با الحاق به سازمان تجارت جهانی به دستاوردهای خوبی رسیده‌اند، برای مثال چین با رفع 3هزار نقص در قوانین و سیستم اداری و دولتی خود توانست خود را به عضویت WTO درآورد و حالا ارتباط تنگاتنگی با جامعه جهانی دارد در حالی که ایران اکنون آن 3هزار نقص قانونی را در سیستم تجاری خود حفظ کرده و موجب شده کشورهای توسعه‌یافته خود را درگیر تجارت با این سیستم پر ایراد نکنند.
جنگ، میانگین ضریب هوشی ایرانیان را کاهش داد
مزیت اصلی پیوستن به WTO اقتصاد جهانی شده و تعامل مثبت با جهان است
موضوع اشتغال را هم باید در بستر الحاق حل کرد
چین با رفع 3هزار نقص در قوانین و سیستم اداری و دولتی خود توانست به عضویت WTO درآید و حالا ارتباط تنگاتنگی با جامعه جهانی دارد