دانشمندان دانشگاه توماس جفرسون، در پژوهش‌های خود تأثیر مثبت نوعی واکسن برای درمان تومورهای مغزی را تا حدی تأیید کردند.
گلیوبلاستوم، شایع‌ترین تومور بدخیم مغز است و به‌رغم پیشرفت‌های موجود در درمان استاندارد، مدت متوسط زنده‌ماندن بیماران حدود 15 ماه اعلام شده است.
محققان دانشگاه توماس جفرسون مدت‌هاست روی واکسن سرطانی کار کرده‌اند که این مدت زمان را با فعال‌کردن سیستم‌ایمنی بدن برای مبارزه با تومور مغز افزایش می‌دهد.
در سال‌های اخیر، دانشمندان به نقش سیستم ایمنی بدن در پیشگیری و درمان سرطان پی برده‌اند، زیرا سیستم ایمنی پتانسیل بالایی برای کمک به مبارزه با سرطان دارد و تحقیق جدید به ارایه نقشه راه جدید جهت تولید واکسن‌های سرطان مغز در آینده کمک می‌کند.
«دکتر دیوید اندروز»، استاد جراحی اعصاب دانشگاه جفرسون و همکارانش در‌سال 2001 و طی مرحله نخست این پژوهش گسترده، واکسنی را روی 12 بیمار مبتلا به سرطان مغز آزمایش کردند. این واکسن شامل بخش‌هایی از تومور خود بیمار بود و در این‌جا نمونه‌هایی از تومور بیمار در طول یک عمل جراحی برداشته می‌شدند و واکسن به آنها اعمال می‌شد.
سپس بسته تومور و واکسن اعمال‌شده درون یک محفظه انتشار قرار داده می‌شد و پس از آن، محفظه داخل شکم کار گذاشته می‌شد؛ این موضوع دسترسی سلولهای ایمنی را آسان می‌کرد. واکسن به‌کار رفته در این درمان موسوم به antisenseoligodeoxynucleootides یا AS-ODN گیرنده AS-ODN را نابود می‌کرد. این گیرنده رشد و متاستاز تومور را موجب می‌شود.
تحقیقات نشان دادند، گیرنده مزبور با کمک عواملی همچون AS-ODN می‌توانست منجر به خودنابودی سلول تومور شود.
در آزمایش بالینی نخست، محققان تصور می‌کردند مولکول‌های تومور خودنابودکننده بیمار، از میان منفذهای موجود در اتاقک‌هایی به اندازه سکه 10 سنتی، ترشح می‌شدند و سیستم‌ایمنی بدن را فعال می‌کردند. زمانی که سلولهای ایمنی در شکم فعال می‌شدند، به سمت مغز حرکت می‌کردند و سلولهای باقی‌مانده تومور که توسط جراحی برداشته نشده بودند را نابود می‌کردند.
با این حال در فاز نخست این تحقیق، دانشمندان از ماهیت ماده ترشح‌شده از محفظه‌ها که سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کرد، آگاهی نداشتند.
پیش از آن، «لاری هارشاین» محقق حاضر در این پژوهش و استادیار دپارتمان جراحی اعصاب در دانشگاه توماس جفرسون، شکلی از آنتی‌ژن به نام exosomes را بررسی کرده بود. این آنتی‌ژن‌های سلول‌محور، ذرات کوچک متصل به غشایی هستند که از سلول‌ها ترشح می‌شوند و می‌توانند سیستم ایمنی بدن را فعال کنند.
دانشمندان فاز دوم این پژوهش دریافتند exosomes طی جریانی پیوسته و کند از محفظه‌ها ترشح می‌شوند و منبعی همیشگی برای فعال‌سازی سلول ایمنی را ارایه می‌دهند. آنها همچنین نشان دادند زمانی که exosomes به تومورهای مغزی مدل‌های موش اعمال شدند، به تنهایی رشد سلول را کند کردند.
در نهایت تیم تحقیقاتی پی بردند مولکول‌های AS-ODN که برای کشتن سلولهای سرطانی به کار می‌رفتند، همچنین سیستم ایمنی بدن را نیز فعال می‌کنند و میزان یا کیفیت exosomes آزادشده توسط سلولهای تومور را تغییر می‌دهند.
به تازگی این واکسن در گروهی جدید از 12 بیمار مبتلا به گلیوبلاستوم عودکننده آزمایش شد و از این تعداد، 6 تن از آنها واکنش‌های ایمنی به این درمان نشان دادند. به گفته دکتر کریگ هوپر، رهبر ارشد مرحله دوم این تحقیقات، دلیل عدم‌واکنش تعدادی از بیماران به این واکسن، احتمالا سیستم ایمنی‌شان بود که تحت‌تأثیر شیمی‌درمانی قرار داشت.
وی افزود: بهترین پیش‌بینی‌کننده نتیجه بالینی مثبت این واکسن، سیستم ایمنی دست‌نخورده است.
قرار است مرحله جدید درمان‌های بالینی ژانویه سال 2015 آغاز شود و محققان به دنبال درمان فوری بیماران سرطانی پس از تجربه‌کردن نخستین جراحی برای برداشتن تومور از مغزشان و پیش از ارایه شیمی‌درمانی هستند.
جزییات این دستاورد علمی در نشریه
Cancer Immunology, Immunotherapy
قابل‌مشاهده است.