فاطمه صفری| 17درصد جواهرات جهان در ایران وجود دارد. این نکته را عبادالله محمد ولی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا و جواهر به «شهروند» می‌گوید و توضیح می‌دهد که کاهش قدرت خرید مردم چیزی حدود 70درصد مشتریان جواهرات را کاهش داده است و حالا بسیاری از جواهرفروشان درخواست تغییر مجوز کاربری را داده‌اند. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که ایران یکی از بزرگترین معادن سنگ‌های قیمتی است و چیزی حدود 270 تا 280 کانی در ایران وجود دارد و می‌تواند از راه تراش سنگ‌های قیمتی یکی از بزرگترین صادرکنندگان جهان باشد.
خوب است که بدانید هرگرم گارنت تراش خورده کرمان در بازار جهان بیشتر از یک بشکه نفت ایران قیمت دارد، اما ایرانی‌ها نه‌تنها از این بازار غفلت کرده‌اند و صدها‌هزار شغل را از دست داده‌اند بلکه سنگ‌های قیمتی ایران با بهایی نزدیک به مفت به خارج از کشور می‌رود و تراش خورده آن تا حدود 500 برابر به خود ایرانی‌ها فروخته می‌شود.
17درصد جواهرات دنیا در ایران است
حمید علیمردانی یکی از سرشناس‌ترین تولیدکنندگان جواهرات به «شهروند» می‌گوید: «از لحاظ زمین‌شناسی 17درصد از سنگ‌های گرانبها در ایران قرار دارد و این در شرایطی است که ما به طور تخصصی بر روی این موضوع تحقیقی نداشته‌ایم.»
او ادامه می‌دهد: «در شاهرود رگه‌های خوبی از سنگ‌های گرانبهایی چون آماتیس وجود دارد و آن هم در انواع و اقسام رنگ‌ها، در خراسان رضوی معدن فیروزه و خراسان جنوبی عقیق‌های زیبای شجر با رنگ‌بندی‌های زیبا و... وجود دارد. در منطقه کرمان بهترین گارنت سبز را داریم. این در حالی است که ما در فرآوری معادن کوشا نبوده‌ایم و نیروی انسانی ماهر نداشته‌ایم.»
محمدولی هم با تأیید این موضوع توضیح می‌دهد: «در کشورمان سنگ‌های قیمتی ازجمله فیروزه و زمرد وجود دارد که در دنیا تنها مختص ایران، افغانستان و کلمبیا است.»
چرا جواهرات ایرانی ارزان‌ترند؟
اما چرا قیمت برخی جواهرات در ایران ارزان‌تر از سایر کشورهای جهان است؟ این موضوع را با عبادالله محمدولی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا و جواهر، در میان می‌گذاریم و او پاسخ می‌دهد که «قیمت تمام‌شده جواهرات در ایران پایین‌تر است؛ زیرا ایران هم معدن کانی‌های مختلف را در اختیار دارد و هم این‌که نیروی کار در کشور ما ارزان‌تر از سایر کشورهای جهان است».
او ادامه می‌دهد: «فاکتور مهم دیگری که در بحث جواهرات در ایران مهم است، این است که گاهی قیمت تراش سنگ از خود جواهر بیشتر می‌شود و این بستگی به آن دارد که کدام برند جهان سنگ‌های قیمتی را تراش داده است و درواقع این فاکتور از قیمت مشخصی تبعیت نمی‌کند و تابع ارزش و اعتبار برندهاست.»
محمدولی تأکید می‌کند: «متاسفانه ایرانی‌ها با وجود داشتن مزیت در زمینه برندسازی تراش جواهرات، هیچ کار مهمی انجام نداده‌اند و در حال حاضر بزرگترین تولیدکنندگان جواهر و برندهای شاخص در این زمینه ایتالیایی‌ها، تایلندی‌ها و حتی هندی‌ها هستند.»
هر دستگاه گوهرتراشی معادل یک چاه نفت
هر دستگاه گوهرتراشی به اندازه یک چاه نفت ارزش دارد. این موضوع را علیمردانی، تولید‌کننده، می‌گوید و تأکید می‌کند: «اگر مسئولان این موضوع را به خوبی درک کنند و فرهنگسازی شود، ما می‌توانیم مشاغل فراوان و صادرات قابل توجهی داشته باشیم.»
شاید تصور کنید که این ادعا کمی اغراق‌آمیز است اما خوب است که بدانید عین واقعیت است. در حال حاضر دلالان سنگ‌های فرآوری نشده گارنت را از مردم بومی کرمان با قیمت ناچیز و به صورت کیلویی خریداری می‌کنند. این در حالی است که یک گرم سنگ گارنت بنفش تراش خورده در آمریکا 100 دلار قیمت دارد. در حال حاضر قیمت یک بشکه نفت در بازارهای جهانی حدود 67 دلار است.
علیمردانی به «شهروند» می‌گوید: «این خیلی دردناک است که با این‌که تراش‌دادن گوهر تکنولوژی پیچیده‌ای ندارد و در ایران به راحتی قابل انجام است اما جواهراتی که در بازار ایران فروخته می‌شود، سنگ‌های ایرانی است که در کشورهای دیگر ابتدا تراش می‌خورد و با ارزش افزوده 500 برابری به خودمان به فروش می‌رسد.»
دومین جواهر قیمتی در ایران
الماس گران‌ترین و پرمصرف‌ترین و نادر‌ترین سنگ دنیاست که در کشور ما وجود ندارد. در بازار ایران گران‌ترین جواهرات دمانتو یا گارنت سبز است و پس از آن یاقوت کبود و قرمز، خانواده کراندوم که دومین سنگ قیمتی در دنیاست. همچنین خانواده بریل در ایران جزو گران‌ترین سنگ‌ها است.
جالب است که بدانید الماس تنها سنگ قیمتی است که با واحد قیراط به فروش می‌رسد. قیراط واحدی کوچک‌تر از گرم است و به دلیل ارزش بالای این جواهر با این واحد وزنی فروخته می‌شود. بنا به گفته تولیدکنندگان، از یک تن استخراج در معدن الماس تنها 5 قیراط آن کیفیت خیلی بالایی دارد و مناسب ساخت جواهرات است. واحد اندازه‌گیری برای سنگ‌هایی چون فیروزه و عقیق گرم به کار می‌رود، درصورتی که قیراط واحد اندازه‌گیری سنگ‌هایی باکوالیتی یا کیفیت بالاست.
هر 5 قیراط معادل یک گرم است. به عبارتی اگر فیروزه‌ای را گرمی 100هزار تومان می‌فروشیم، گارنت سبزکرمان، قیراطی هزاردلار به فروش می‌رسد؛ به عبارت دیگر هر گرم گارنت سبز کرمان 5 هزار دلار ارزش دارد که این ارزش افزوده بالا در ایران نادیده گرفته شده است.
واقعیت برند عقیق یمن و نجف چیست؟
ارزان‌ترین سنگ‌های قیمتی در ایران هم در و عقیق هستند. درصورتی که کیفیت بهتری نسبت به در نجف و عقیق یمن دارند اما به دلیل شهرتی که در نجف و عقیق یمن دارند، فروشندگان عقیق ایرانی را با نام عقیق نجف و یمن می‌فروشند تا بتوانند پول بیشتری به دست آورند.
البته جالب است بدانید برای سفارش‌های خاص جواهرات، مکان‌های معدودی وجود دارد. به گفته فعالان، بازار طلا و جواهر تعداد انگشت‌شماری گالری جواهرات درتهران هستند که سفارش‌های گران‌قیمت را می‌پذیرند و آن را معمولا از خارج از کشور وارد کرده و به مشتریان می‌فروشند.
پرینت سه‌بعدی
راهی برای پیداکردن سلیقه مشتریان
جواهر سه‌بعدی پدیده تازه این روزهای بازار جهان و البته ایران است اما جواهر سه‌بعدی چه معنی دارد؟ فعالان بازار می‌گویند، جواهر سه‌بعدی در واقع ماکتی از جواهر واقعی است که خریدار سفارش می‌هد. آنها توضیح می‌دهند: در گذشته ما برای طراحی سفارش‌هایی که داشتیم، به تصورات خود اکتفا می‌کردیم، درصورتی که الان با استفاده از پرینت سه‌بعدی جواهرات را طراحی می‌کنیم و به خریدار نشان می‌دهیم و سپس آن را تراش می‌دهیم، چراکه درگذشته با چنین معضلی روبه‌رو بوده‌ایم. مشتریان طرحی ارایه می‌دادند و عینا همان سفارش‌شان درنمی‌آمد، درصورتی که اکنون با استفاده از طراحی می‌توان به آزمون و خطا به طرح اصلی رسید و کسی از این موضوع متضرر نشود، نه فروشنده و نه خریدار.
سنگ‌های قیمتی دورریز ندارند!
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که طلافروشان هنگام خریداری طلا ابتدا سنگ‌های آن را درآورده و تنها پول طلا را به شما پرداخت می‌کنند. البته این موضوع مشروط به آن است که جواهرات‌تان خیلی قیمتی نباشد یا شما آن را نخواهید اما این سنگ‌های نیمه‌قیمتی چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
جالب است بدانید بیشتر سنگ‌های قیمتی و گرانبها از زمانی که دست‌دوم می‌شود، از روی پایه طلا برداشته می‌شود و مجددا جلا داده می‌شود و به بازار برمی‌گردد. در واقع سنگ‌های قیمتی هرگز دور ریخته نمی‌شوند یا از چرخه مصرف خارج نمی‌شوند.