شهروند| تابستان که می‌شود آب‌تنی و شناکردن به یکی از تفریحات پرطرفدار مردم تبدیل می‌شود؛ هر کسی دوست دارد در این هوای داغ خودش را به دریا، استخر یا رودخانه‌ای برساند و به اصطلاح تنی به آب بزند و داغی تابستان را در بدنش کمتر کند. شنا به‌عنوان یک تفریح و ورزش در فصل‌های گرم سال طرفداران زیادی دارد، به‌خصوص شناکردن در آب دریا و نوار ساحلی کشور در این ماه‌ها بسیار است. هر‌سال تعداد زیادی از هموطنان برای گذراندن اوقات فراغت در بیش از ۷۰۰ کیلومتر نوار ساحلی شمال کشور دل به دریا زده و برای شنا از آب دریا استفاده می‌کنند. این لذت تابستانی اما بدون رعایت‌نکردن نکات ایمنی هنگام شنا، می‌تواند به بدترین خاطرات زندگی افراد تبدیل شود. دریا همانقدر که زیبا و وسیع و آرام است، بی‌رحم هم است. عدم رعایت نکات ایمنی، شنا در خارج از محدوده‌های مجاز و سالم‌سازی شده و آشنانبودن به فن شنا همه ساله باعث غرق‌شدگی و جان‌باختن تعداد قابل توجهی از مسافران تابستانی سواحل کشور می‌شود. با این‌که مکان‌های ایمن برای شنا در تمام نوار ساحلی شمالی کشور مشخص شده و نکات مهم شنای ایمن توسط نجاتگران و مسئولان ایمنی سواحل به گردشگران گوشزد می‌شود، اما باز هم اخبار غم‌انگیز غرق‌شدن تعدادی از مردم را می‌شنویم. اهمیت این مسأله به قدری است که امسال پویش ملی شنای ایمن راه‌اندازی شده است؛ پویشی که محورهای مختلف مثل رعایت اصول ایمنی در کنار دریا، نشانه‌های غرق‌شدگی، قوانین استخرها، مکان‌های ممنوع شنا، رعایت اصول ایمنی در استخرها و جریان‌های شکافنده یا مرگبار دریا را شامل می‌شود. جالب است بدانید آشنانبودن به فن شنا و تفاوت‌های شنا در دریا، استخر و دیگر محیط‌های آبی، مهمترین عامل تاثیرگذار در غرق‌شدگی است. در کنار بسیاری از رودها و سدها و نواحی ساحلی، تابلوهایی با عنوان «شناکردن ممنوع» نصب شده؛ اما ماجراجویی، بی‌فکری یا حماقت باعث می‌شود بسیاری از افراد بدون توجه به این تابلو‌ها و هشدارها وارد آب شده و در شرایطی گرفتار شوند که کسی نتواند به آنها کمک کند. نکات مهم و کاربردی و استاندارد برای شنای ایمن را در ادامه از زبان مانی علی‌اصغری، معاون آموزش و پژوهش جمعیت هلال‌احمر استان گیلان که مدرس و نجات غریق درجه یک جمعیت هلال‌احمر است، می‌توانید بخوانید.
غریق نجات باید خشک بماند!
این یک قانون جهانی است؛ افرادی که می‌خواهند کار نجات در دریا یا سیلاب را انجام دهند تا جایی که امکان دارد نباید خودشان خیس شوند؛ برخلاف ذهنیت اشتباهی که فکر می‌کنیم نخستین کار این است که خودمان برای نجات به داخل آب برویم. زمانی که در آب قرار دارید، به‌دلیل آن‌که از پوست بدن شما حرارت خارج می‌شود، بدن سوخت و ساز خود را بیشتر و از انرژی ذخیره‌شده استفاده می‌کند تا انرژی مصرف‌شده را جبران کند. به همین دلیل در آب پنج درجه سانتیگراد فرد نزدیک به سه ساعت و در آب ١٢ درجه سانتیگراد پنج ساعت زنده می‌ماند. بنابراین معمولا توصیه می‌شود افرادی که کار نجات در سیلاب و دریا را انجام می‌دهند، خود را خیس نکنند و از ابزارهایی برای نجات فرد غریق استفاده کنند. این ابزار شامل حلقه نجات، عصا، گوی نجات، کمربندهای اسفنجی یا هر وسیله دیگری است که بتوان با استفاده از آن به فرد غریق دسترسی پیدا کرد. همچنین می‌توان در دریا از قایق موتوری و جت اسکی استفاده کرد، اما با توجه به این‌که ممکن است چنین امکاناتی در سواحل ایران به‌وفور یافت نشود یا هزینه آن زیاد باشد، فردی باید کار نجات غریق را انجام دهد که دوره‌های آن را طی و گواهینامه آن را دریافت کرده باشد. در سواحل شمال از این موارد بسیار رخ می‌دهد که برادر برای نجات برادر می‌رود و هر دو غرق می‌شوند، زیرا هیچ‌کدام از آنها آشنا به فنون شنا نیستند. آب تنها ماده‌ای است که مدام درحال تغییر است و نمی‌توان تغییرات آن را پیش‌بینی کرد و اتفاقات در آن به‌صورت لحظه‌ای پیش می‌آید، بنابراین ممکن است هر لحظه دچار حادثه‌ای در آن شوید.
شنا با معده پر ممنوع
علت دیگر این است که معمولا افراد شنا را بعد از خوردن غذا انجام می‌دهند. پس از خوردن غذا، حجم عظیمی از خون به سمت معده می‌رود تا انرژی غذا را در بافت‌های بدن پخش کند. همچنین افراد پس از خوردن غذا دچار خواب‌آلودگی می‌شوند و با همین فشار ناشی از غذا به سمت شنا می‌روند. خستگی بدن، نداشتن تسلط کامل روی اندام‌های بدن و همچنین فشار معده بر پرده دیافراگم که باعث کندی تنفس می‌شود، می‌تواند موجب غرق‌شدن شود. همچنین یکی دیگر از علل اصلی در غرق‌شدن هول‌کردن افراد و ازدست‌دادن آرامش برای تصمیم‌گیری است. نبود دید کافی یکی دیگر از عوامل موثر در غرق‌شدن است. برای مثال شناکردن در ساعت‌های پرنور زمانی که نور خورشید زیاد است، باعث می‌شود فرد هنگام شنا دید واضحی از عمق آب و فاصله از ساحل نداشته باشد. جریانی در دریای شمال است به نام جریان آب کِشنده؛ این جریان افراد را به داخل آب می‌کشاند. متاسفانه افراد از این جریان آگاهی ندارند و آن را نمی‌بینند.
خشکی اول و دوم را بشناس
غرق‌شدن در سواحل شمالی کشور نسبت به سواحل جنوبی به چند دلیل بیشتر است. آب شور نسبت به آب شیرین بویانسی مثبت دارد و از غرق‌شدن جلوگیری می‌کند، اما در آب شیرین میزان غرق‌شدن بیشتر است. در سال‌های گذشته به دلیل پیشروی آب دریا به سمت ساحل، برخی مناطق مانند چاه و پلاژهای ساحلی به زیر آب رفته است. در این وضع، دو خشکی به وجود آمده است؛ خشکی اول و خشکی دوم. افرادی که برای شنا به این مناطق می‌روند، ممکن است ناگهان در حلقه‌های چاه فرو بروند یا در بقایای ساختمانی گیر کنند و در آن فرو بروند و غرق شوند. پس مورد موثر دیگر در غرق‌شدگی، آگاهی‌نداشتن به خشکی اول و خشکی دوم است. زمانی که فرد وارد خشکی اول می‌شود به یک گودال بزرگ می‌رسد، پس از آن به خشکی دوم وارد می‌شود. هنگامی که ناگهان زیر پای فرد خالی می‌شود، تعادلش را از دست می‌دهد و حجم زیادی از آب را قورت می‌دهد. در این شرایط، اگر فرد بتواند با بینی نفس بکشد و کمی تلاش کند، می‌تواند جان خود را نجات دهد.
پیشگیری از خطر کار سختی نیست
در سواحل خزر، مناطق حفاظت‌شده‌ای وجود دارد با عنوان طرح دریا؛ منطقه‌ای که در ابعاد مختلف مشخص شده است و در آن نجات‌غریق‌ها و قایق‌های نجات وجود دارد، بنابراین افراد باید در طرح‌ها شنا کنند، زیرا نجات‌غریق‌های حرفه‌ای در این مناطق حضور دارند و با کوچکترین خطر می‌توانند به نجات افراد بشتابند. شناگران باید به تابلوهای اخطار توجه داشته باشند و در مکان‌هایی که تابلوی شنا ممنوع ندارد، شنا کنند. برخی از روزها پرچم‌هایی کنار دریا نصب می‌شود. این پرچم‌ها قرمز، مشکی یا زرد است. پرچم قرمز و مشکی نشان‌دهنده منطقه شنا ممنوع است و افراد نباید در آن مکان‌ها شنا کنند.
در آب‌های کولاک به‌خصوص دریای خزر، یعنی آبی که مواج است و کف سفید تولید می‌کند، جریان کِشنده فوق‌العاده زیادی وجود دارد. بسیاری از افراد که دچار غرق‌شدن می‌شوند، تمایل دارند موج‌سواری کنند، در نتیجه در امواج گیر می‌کنند و غرق می‌شوند. اگر قرار است خانواده‌ها برای سفر به مناطق ساحلی بروند، مهمترین فاکتوری که باید در نظر داشته باشند این است که از پیش‌بینی شرایط جوی و آب‌وهوایی مقصد آگاهی داشته باشند. برای مثال آیا زمانی که در منطقه ساحلی هستند، دریا مواج است؟ وزش بادهای ساحلی، طوفان، بارش، رعد و برق و وقوع سیل مواردی است که هشدارهای آنها از طریق رسانه‌های جمعی، رادیو و تلویزیون داده می‌شود. مسافران اگر به مناطقی که طرح سالم‌سازی دارد، مراجعه کنند، پرچم‌ها کاملا برافراشته است و در صورتی که شرایط جوی نامناسب باشد، از شنا منع می‌شوند.
نشانه‌های غرق‌شدگی و روش احیا
قورت‌دادن ناگهانی آب دریا باعث می‌شود که فرد تمرکز خود را از دست بدهد و غرق شود. بیشتر غریق‌هایی که از آب بیرون آورده می‌شوند، ریه خشکی دارند. در شرایط عادی زمانی که فرد آب را قورت می‌دهد، اتفاقی برایش رخ نمی‌دهد اما در دریا زمانی که ناگهان آب وارد گلوی شناگر می‌شود، رفلکس منفی رخ می‌دهد و عضلات قفل می‌شود؛ در این حالت تنفس مختل می‌شود و در نتیجه اولین آبی که فرد قورت می‌دهد، به حنجره، ریه و نای وارد و موجب خفگی می‌شود.
اگر غریقی از آب بیرون آورده شود و کف صورتی‌رنگ در دهانش باشد، نشانه آن است که فرد به‌تازگی غرق شده است؛ بنابراین می‌توانید آن را با یک CPR ساده احیا کنید. در قدیم اعتقاد بر آن بود که آب را از ریه و معده غریق خارج کنید، اما امروزه این فرضیه منسوخ شده است. غریق آب شور و آب شیرین تفاوت چندانی در احیا ندارند. در بحث CPR قانون روز دنیا آن است که ابتدا ماساژ قلبی شروع و سپس تنفس مصنوعی انجام شود. غرق‌شدن تنها موردی است که ابتدا تنفس مصنوعی داده می‌شود سپس CPR آغاز می‌شود.
چطور در شناگاه‌های ایمن شنا کنیم؟
بهار امسال، باران بی‌وقفه بارید و آن‌طور که مدیر رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌ای البرز گفته، میزان آب رودخانه‌ها و قدرت آنها ۲.۵ برابر افزایش یافته است. این درحالی است که برخی از افراد هشدار جدی ممنوعیت شنا در رودخانه‌ها را جدی نمی‌گیرند و در عین حال، رودخانه‌ها هم بی‌رحمانه و بی‌امان قربانی می‌گیرند. نمونه‌اش رودخانه کرج که در این مدت ۱۶ نفر را به کام مرگ کشیده است. با این اوصاف، بهترین‌جا برای شنا کردن شناگاه‌ها یا همان محل‌های قانونی تعیین‌شده برای شناست، اما در شناگاه‌ها، چطور ایمن شنا کنیم؟