شهروند| لبنیات در سال 97 چهار بار گران شد و سال 98 هم استارت گرانی را از اردیبهشت‌ماه زد. با این وجود، خبر رسمی رسیده است که مجوز گرانی دوباره به کارخانه‌های لبنی داده شده است. رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی در گفت‌وگو با «شهروند» به وضع وخیم کارخانه‌های لبنی اشاره می‌کند و می‌گوید مصرف لبینات بشدت کاهش داشته و هزینه‌ها بالا و بالاتر می‌رود و همین موضوع کارخانه‌های لبنی را زیر منگنه قرار داده است. حالا کارخانه‌های لبنی دوباره درخواست افزایش قیمت را به ستاد تنظیم بازار برده‌اند و با افزایش 14درصدی قیمت آنها موافقت شده است. گرچه باکری می‌گوید کارخانه‌هایی که در اردیبهشت امسال گران کرده‌اند، دیگر حق افزایش قیمت ندارند، اما باید منتظر ماند و دید کارخانه‌داران به همین 14درصد اضافه قیمت بسنده می‌کنند یا دوباره چند ماه دیگر ساز گرانی را کوک می‌کنند؟
قصه گرانی لبنیات از کجا آغاز شد؟
لبنیات به‌عنوان یکی از مهمترین کالاهای اساسی در سبد خانوار سال 97 را با گرانی‌های متعددی پشت سر گذاشت.نخستین باری که محصولات لبنی در سال 97 گرانی را تجربه کردند، اوایل اردیبهشت‌ماه بود. نرخ هر لیتر شیر خام در بهار نسبت به زمستان سال قبلش 750 تومان رشد کرد. در تابستان هم این روند ادامه داشت، به‌طوری‌که در دومین ماه این فصل گرم حتی بدون مجوز وزارت کشاورزی این محصولات با رشد 9درصدی به دست مصرف‌کننده رسید.در مرداد ماه بود که برخی از گزارش‌ها حکایت از این داشت که قیمت محصولات لبنی نسبت به ماه‌های گذشته 32درصد رشد کرده و حتی در پاییز هم ترمز این گرانی‌ها کشیده نشد، به‌طوری‌که براساس گزارش‌ها، قیمت این محصولات در بازار رو به بالا رفت و در آبان‌ماه سال 97 صنایع لبنی قیمت محصولات خود را برای سومین بار افزایش دادند. هر بطری شیر در اردیبهشت سال گذشته از 2750 تومان به 3هزار تومان و در برخی برندها به 3200 تومان افزایش پیدا کرد. در حالی برخی از صنایع لبنی این قیمت‌ها را برای محصولات خود برگزیدند که براساس آخرین اعلام قیمت سازمان حمایت، نرخ هر لیتر شیر بطری یک لیتری پرچرب 2440 تومان اعلام شده بود، یعنی قیمت این محصولات در برخی برندها از 400 تا 750 تومان گران‌فروشی شد.در بین محصولات لبنی، شیر و ماست بیشترین افزایش قیمت‌ها را تجربه کردند تا جایی که در آبان ماه سال گذشته قیمت هر بطری شیر در بازار به 4750 تومان رسید و بقیه محصولات لبنی هم افزایش قیمت زیادی را تجربه کردند.البته در سال گذشته شیر نسبت به دیگر انواع لبنیات رشد قیمتی بیشتری داشته، به نحوی که قیمت تمام‌شده یک لیتر شیر در اسفند ماه، با 100 درصد افزایش نسبت به ابتدای سال به رقم 5هزار و 500 تومان رسید، این درحالی است که قیمت این محصول در نخستین ماه سال گذشته، 2هزار و 750 تومان بوده و نشان از افزایش 34درصدی قیمت این کالا نسبت به سال 96 داشته است.
ماست و پنیر رکوردداران گرانی بعد از شیر
دومین کالایی که در بین خوراکی‌های لبنی قیمت پایان سال آن در مقایسه با نخستین ماه سال رشد محسوسی داشته، ماست با تورم52.9 درصدی است. در حالی که قیمت یک کیلوگرم ماست پاستوریزه در پایان فروردین ماه سال گذشته، 3هزار و ۹۲۳ تومان بوده، قیمت تمام‌شده آن در پایان سال به رقم حدود 6هزار تومان رسید. در حالی متوسط قیمت یک کیلوگرم ماست در سال 97 به حدود نرخ 6هزار تومان رسیده که قیمت آن در سال96، 3هزار و 755 تومان بوده است. پنیر هم یکی دیگر از کالاهای لبنی بوده که در پایان سال 97 نسبت به ابتدای سال رشد 49درصدی را تجربه کرد، به طوری که در پایان فروردین ماه سال 97 قیمت 500 گرم پنیر ایرانی پاستوریزه، 5هزار و 963 تومان بوده که با رشد 49درصدی تا پایان سال به رقم 8هزار و 939 تومان رسید. کره پاستوریزه 100 گرمی که متوسط قیمت آن در سال 96 معادل 3هزار و 100 تومان بوده با 34درصد رشد در سال 97 به رقم 4هزار و 500 تومان رسید.
گرانی‌های بدون مجوز
امسال هم در حالی‌که هنوز مجوز رسمی به کارخانه‌های تولید لبنیات برای گران‌کردن محصولات‌شان داده نشده بود، اما دو کارخانه معروف نرخ برخی از تولیدات خود را افزایش دادند. یکی از این شرکت‌های لبنی که پیش از این یک بطری شیر کم‌چرب را 4400 تومان عرضه می‌کرد، در اردیبهشت امسال قیمت 5200 تومان را روی بطری‌ها درج کرده است. این شرکت لبنی شیر پرچرب را هم کیلویی 5500 تومان عرضه می‌کند. افزایش خودسرانه قیمت لبنیات از سوی شرکت‌های لبنی همواره وجود داشته و آنها خود را هرگز در قید و بند قانون و مصوبات تنظیم بازار نمی‌دانند.این افزایش قیمت در حالی رخ داد که ستاد تنظیم بازار حدود 6 ماه پیش قیمت 4400 تومان را برای آنها اعلام کرده بود، اما آنها زیر بار این قیمت‌ها نمی‌روند. البته سازمان تعزیرات در این زمینه همواره برخوردهای جدی داشته و حدود یک ماه پیش بود که چهار شرکت لبنی را به‌دلیل تخطی از قیمت مصوب جریمه کرد. با این‌حال، شرکت‌های تولید‌کننده محصولات لبنی همواره به بهانه گران‌خریدن شیر خام از پرورش‌دهندگان و افزایش دستمزدها و هزینه حمل‌ونقل، محصولات خود را با بدون داشتن مجوز گران می‌کنند که در نهایت این اتفاق منجر به کاهش مصرف محصولات لبنی بین مردم و کمرنگ‌شدن این محصولات در سفره‌های آنها می‌شود.
باز هم گرانی در راه است
موج جدید گرانی محصولات لبنی در راه است، البته این‌بار با مجوز. رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی درباره گران‌شدن محصولات لبنی در سال 98 به «شهروند» می‌گوید: «هر سال کارشناسان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با حسابرسی‌های دقیق و بررسی هزینه‌های تولید، نرخ‌های جدید و این‌که تولیدکنندگان چقدر مجاز به افزایش قیمت‌ها هستند را به آنها اعلام می‌کنند. این اتفاقی است که هر سال رخ می‌دهد و موضوع عجیبی نیست. قیمت‌های جدید هم براساس بهای تمام‌شده برای تولید محصولات در نظر
گرفته می‌شود و حسابرس‌های سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان براساس اسناد و مدارک و به‌طور کاملا قانونی نرخ‌های جدید را به تولیدکنندگان اعلام می‌کنند.» در این میان، تکلیف کارخانه‌هایی که یک‌بار در سال 98 محصولات خود را گران کرده‌اند، چه می‌شود؟ باکری در پاسخ به این سوال می‌گوید: «با کارخانه‌هایی که بدون مجوز و غیرقانونی محصولات خود را در اردیبهشت‌ماه امسال گران کردند، برخورد شد. آنها ملزم به رعایت قیمت‌های جدید خواهند بود و نمی‌توانند بالاتر از قیمت‌های جدید محصولات خود را بفروشند.»
باکری درباره انتقادهایی که از گران‌شدن محصولات لبنی می‌شود، ادامه داد: «بارها به مسئولان التماس کردیم که وضع صنایع لبنی را تعیین تکلیف کنند و آنها را از ورشکستگی نجات دهند، اما هیچ پاسخی نشنیدیم. صنایع لبنی حتی حاضر بودند در ازای افزایش هزینه ۲۷درصدی، رشد قیمت ۲ تا ۳درصدی داشته باشند، اما کسی توجهی نکرد. صنایع لبنی گرفتار هستند و با قیمت بالاتری محصول خود را تولید می‌کنند و حاشیه سود آنها بسیار کم است و بسیاری هم متضرر می‌شوند. کسانی که مدام در حال انتقاد از گران‌شدن لبنیات هستند، به ورشکست‌شدن این کارخانه‌ها فکر نمی‌کنند؟ هر کارخانه‌ای که تعطیل شود، تعداد زیادی از کارگران آن بیکار می‌شوند و این موضوع به نفع هیچ‌کس نیست.»او ادامه می‌دهد: «کارخانجات لبنی از مرداد سال گذشته تاکنون مرتبا با ستاد تنظیم بازار، سازمان حمایت، ریاست‌جمهوری و وزارت صنعت در حال مکاتبه هستند و با آنان مطرح کرده‌اند که تأثیر تغییر و تحولات ارزی کشور بر مواد اولیه، بسته‌بندی و ... چقدر است. مسئولان نیز مرتب قول رسیدگی و تأمین داده‌اند، اما این وعده‌ها تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. از طرف دیگر، دامدارها هم مدام در حال افزایش قیمت شیرهای خام هستند و تأمین‌کنندگان مواد اولیه ازجمله پتروشیمی‌ها هم قیمت بسته‌بندی‌ها را بالا می‌برند. با این‌حال، متاسفانه فقط کارخانجات لبنی هستند که در مظان اتهام و انتقاد قرار می‌گیرند و متهم به گران‌کردن می‌شوند؛ مثلا همین امسال دستمزد کارگران 38درصد افزایش پیدا کرده و همین موضوع بین 5/4 تا 5درصد هزینه‌ها را بالا می‌برد. منطق می‌گوید هر سال بر اساس میزان تورم، قیمت محصولات تولیدی بالا برود و مطمئن باشید که افزایش قیمت محصولات لبنی هم افزایشی منطقی
خواهد بود.» باکری با انتقاد از کسانی که همواره درباره کیفیت محصولات لبنی و استفاده از موادی مثل آب و وایتکس در شیر شایعه می‌سازند، ادامه داد: «جریان‌های خاص با اهداف و نیت‌های پلید این شایعات را مطرح می‌کنند. این در حالی است که تمام کارخانجات لبنی زیر نظر سازمان استاندارد فعالیت می‌کنند و تمام محصولات‌شان از فیلترهای این سازمان عبور می‌کند و شایعاتی مثل استفاده از آب و وایتکس و حتی روغن پالم در محصولات لبنی همواره تکذیب شده است.»