يك‌بار يك افسر اتريشى به من گفت: «از خشونت و تندى برخى سربازان ما تعجب نكن، آنها وحشى‌ترين آدم‌هايى هستند كه از دورترين نقاط امپراتورى به اين‌جا آورده‌ايم.»
البته بعضى از سربازان فرانسوى برخى اسيرها را با كروات‌ها اشتباه گرفته و از آنها انتقام مى‌گرفتند و با عصبانيت مى‌گفتند: «اين‌ها زخمى را مى‌كشند.»، اما اين اسيرها در اصل مجارستانى بودند و به اندازه كروات‌ها هم ظالم نبودند. من اين موضوع را به سربازان فرانسوى گفتم و مجارستانى‌هاى بيچاره را از دست آنها نجات دادم، با وجود اين به‌جز چند مورد استثنايى، بيشتر فرانسويان نسبت به اسرايشان خوش‌ر‌فتار و خيرخواه بودند، بنابراين بعضى افسران اتريشى اجازه يافتند شمشيرها و خنجرهايشان را به لطف فرماندهان ارتش فرانسه نگه دارند. به آنها همان غذاى افسران داده مى‌شد و پزشكان ارتش فرانسه مجروحين شان را درمان مى‌كردند، حتى به يكى از آنها اجازه دادند كه برود و لوازمش را بياورد.
بسيارى از سربازان فرانسوى برادرانه جيره غذايى خود را با اسرايى كه از گرسنگى در حال مرگ بودند تقسيم مى‌كردند. عده‌اى ديگر، افراد مجروح ارتش دشمن را بر پشت خود به بيمارستان‌هاى صحرايى حمل مى‌كردند و با فداكارى و دلسوزى عميقى كه از خود نشان مى‌دادند از آنها كاملاً مراقبت مى‌كردند. افسران فرانسوى خودشان به پرستارى از سربازان اتريشى مى‌پرداختند. يكى از آنها با دستمال خودش سر يك مجروح تيرولين را بست، چرا كه آن فرد چيزى جز يك تكّه پارچه خونين براى پوشاندن زخمش نداشت.
من مى‌توانم از تك‌تك اعمال و وقايعى كه شخصيت والاى ارتش فرانسه و شجاعت افسران و سربازان آن را به اثبات مى‌رساند ياد كنم، ولى در اين ميان نبايد انسانيتى را كه سربازان ساده و بى‌پيرايه از خود نشان دادند ناديده گرفت. آنها به همان اندازه شجاعت و بى‌باكى‌شان در ميدان نبرد، نسبت به دشمنان شكست‌خورده و اسير شده مهربانى و دلسوزى مى‌كردند. بر همگان واضح و مبرهن بود كه به راستى سربازان تراز اول هم به اندازه انسان‌هاى برجسته ديگر بزرگ‌منش و فرهيخته و با كرامتند. افسران فرانسوى معمولا خوش‌برخورد، جوانمرد و بخشنده‌اند. آنها به راستى لايق تحسين ژنرال وان‌سال هستند كه در جنگ نرويند به اسارت فرانسوى‌ها در‌آمد و با كرامت تمام از سوى مارشال دِلوگزمبرگ با او رفتار شد. او به شواليه دِ روزل گفت شما عجب ملتى هستيد! مثل شير مى‌جنگيد و وقتى دشمنانتان را شكست داديد با آنها مثل بهترین دوستانتان رفتار می‌کنید.»
ادامه دارد...