شهروند- سیل سراسری که ایران را گرفت بسیاری از جادهها از بین رفت و تعدادی از روستاها در محاصره دریایی از آب قرار گرفت. در آغازین روزهای سال نو که جشن بهار طبیعت ایرانیان به روزهای مشقت و سختی کشیده شد، نوبت به جانفشانی امدادگران و همدلی مردم رسید. دیدن بالگردهای هلال در آسمان بارانی مناطق سیلزده روزنه امیدی را در دل ساکنان روستاهایی که چندین ساعت از هر گونه آذوقهای محروم بودند، ایجاد کرد و چندین ساعت بعد کاروان آفرودها از راه رسید تا مردم خانهوکاشانهباخته امیدی تازه بیابند. درست در همین لحظات بود که نقش آفرودها در بلایای طبیعی و حوادث غیر قابل پیشبینی آشکارتر شد؛ هر چند که پیش از این همه آفرودبازها در زلزله کرمانشاه و در رساندن آذوقه به ساکنان روستاهای سرپلذهاب نقش خود را بازی کرده بودند. حالا تا اندازهای نقش امدادرسانی آفرودسوارها مشخص شده و به نظر میآید زمان آن رسیده که این پتانسیل بالقوه ساماندهی دقیقتری پیدا کند؛ هر چند که پیش از این هلال احمر ایران همکاری خود را با هیأت ورزشی آفرود ایران آغاز کرده بود.
پتانسیلی که از ویرانههای زلزله سرپلذهاب سربرآورد
هنوز ویرانههای زلزله ۷.۳ ریشتری کرمانشاه جمع نشده بود و حتی پیکر تعدادی از جانباختگان از زیر آوار بیرون نیامده بود که کاروانی از کمکهای مردمی عازم کرمانشاه شد. در این بین بسیاری از سلبریتیها و چهرههای شناختهشده عرصههای مختلف هم در ورودی سرپلذهاب و در ترافیک سنگین متوقف شدند. جادهها قفل شده بود و کسانی هم که از این ترافیک گذر کرده بودند، امکان ورود به روستاها دورافتاده را نداشتند اما دهها خودرو دو دیفرانسیل مسیر خود را باز کردند و به ویرانهها زلزله رسیدند. اینجا بود که کلمه آفرود بیش از پیش در رسانههای ایران و در شبکههای اجتماعی دیده شد و پس از آن هم تلاشهایی برای کمکگرفتن از آفرود در چنین حوادثی جدیتر شد. «آرش حاجیجعفری» رئیس آفرود استان تهران درباره این راه طیشده به «شهروند» میگوید: «تا پیش از زلزله کرمانشاه اگر فعالیتی بوده به صورت خودجوش و بدون ساماندهی بوده است. پیش از این چندین کلوب و گروه آفرود با حدود ۲۰هزار نفر در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی فعالیت میکردند که پس از مسئولیت من به عنوان رئیس آفرود استان تهران تمام این گروهها را ساماندهی کرده و همه را زیر نظر آفرود استان تهران درآوردیم.» آفرود اکنون زیر نظر فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی ایران فعالیت میکند و سالانه مسابقاتی در شاخههای مختلف برگزاری میکند که تا پیش از زلزله سرپلذهاب، آفرود ایران تنها به مسابقات و آموزش خلاصه میشد و اگر نقشی هم در کمکرسانی به مناطق بحرانزده داشت، خودجوش بود که این روند پس از این زلزله ویرانگر تغییر کرد و روزبهروز هم فعالتر میشود. آفرود ایران و در صدر آن استان تهران اما آیا نقش و مسئولیت تعریفشده در حوادث طبیعی دارد؟ حاجی جعفری در اینباره میگوید: «وظیفه قانونی آفرود آموزش و برگزاری مسابقات است که سه سال هم هست که استان تهران قهرمان کشور میشود و هیچگونه تعریف و مسئولیتی فراتر از این موضوع ندارد. اما آفرود و بچههای این حوزه مسئولیت اجتماعی خود را یک وظیفه میدانند و به صورت داوطلبانه در حوادث نقش ایفا میکنند.»
تبدیل ورزش به پدیدهای اجتماعی
گروههایی که پیش از این به صورت جزیرهای و مجازی فعالیت میکردند و هر کس خود را سلطان آفرود و جادههای ایران میدانست، با تلاش رئیس آفرود ایران به یک گروه با عنوان آفرود و زیر نظر فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری کار خود را آغاز کرد و حالا نوبت تبدیل یک پدیده ورزشی به گروهی با مسئولیت اجتماعی بود که با شروع کار در زلزله کرمانشاه به مرحله دیگری در سیل سراسری رسید و دو دیفرانسیلسوارها در این حادثه نقش بیشتری ایفا کردند. حاجیجعفری در اینباره هم میگوید: «تا پیش از آبان ۹۶ ما فقط در مسابقات شرکت میکردیم تا اینکه حدود ربع ساعت پس از زلزله کرمانشاه ما شبانه به مدیرعامل جمعیت هلالاحمر استان تهران نامه زدیم که کمیته دو دیفرانسیل استان تهران آماده هر گونه همکاری با هلال احمر برای کمک به زلزلهزدگان کرمانشاه است. از آنجا فعالیت ما با هلال احمر شروع شد؛ یعنی ما با توجه به منابع انسانی و اتومبیل، و حسی مردمدوستی و وطندوستی یک پدیده ورزشی را به مسئولیتی اجتماعی تبدیل کردیم. پس از این نامه، زمینه همکاری فراهم شد و در چندین روز ما وسایل و اقلام مورد نیاز را بار میزدیم و به مناطق دورافتاده زلزلهزده میفرستادیم که تمام این کارها با همکاری هلال احمر ایران بود.» این همکاری اما منجر به کاری بزرگ در زمینه کمکرسانی آفرود ایران به زلزلهزدگان شد و در این حادثه و آنطور که رئیس آفرود استان تهران میگوید: «نزدیک به ۵۰۰ اتومبیل دو دیفرانسیل برای کمک به زلزلهزدگان عازم منطقه شد. البته بعضی از این اتومبیلها دو یا سه بار عازم کرمانشاه شدند که این عدد با محاسبه هر کدام از این سفرهاست.» روزهای بحرانی که سرآمد هلال احمر استان تهران به فکر استفاده بیشتر از این پتانسیل افتاد و زمینه را برای آموزشهای امداد اعضای آفرود فراهم کرد. حاجی جعفری در اینباره میگوید: «با این همکاری ما در سال ۹۷، ۹۰ نفر از بچههای آفرود استان تهران را آموزش دادیم که قرار است پس از ماه مبارک رمضان هم دور تازهای از این آموزشها آغاز شود.»
نقش آفرود در سیل سراسری
آفرود ایران و در رأس آن استان تهران روزهای زیادی را پشت سرگذاشت و تعدادی از اعضای آن بخشی از آموزشهای لازم را با کمک هلال احمر ایران دیدند تا نوبت به روزهای آغازین سال ۹۸ برسد. ورزشکاران این رشته اما علاقهمند به طبیعت هم هستند و امسال هم تعدادی زیادی از آنها روزهای دگرگونی طبیعت را برای سفر به طبیعت مناسب دیدند تا اینکه سیل سراسری همه را غافلگیر کرد و بلافاصله هم تلاشهای آفرود برای نقشآفرینی آغاز شد. حاجیجعفری نقش آفرود استان تهران در سیل سراسری را به این صورت توضیح میدهد: «بسیاری از بچهها در جای جای ایران و در دل طبیعت بودند با این حال ما توانستیم ۱۲ اتومبیل را تهیه کنیم. همه هم پول گذاشتیم و یکسری اقلام ضروری را هم خریداری کردیم. با هماهنگی رئیس مجمع استان تهران از طریق اداره کل ورزش استان تهران تعدادی هنرمند هم همراه ما شد و عازم استان گلستان شدیم. هنرمندان برای بچههای ساکن در مناطق سیلزده برنامه اجرا میکردند و ما همه اقلام را به مناطق دور از دسترس میرساندیم. در کنار گروه ما، آفرود چندین استان دیگر هم در کمکرسانی به سیلزدگان نقش داشتند و علاوهبر این هم گروههایی به صورت خودجوش حضور پیدا کردند و در حد توان خود کمک کردند.» آن طور که آفرودسوارهای سفرکرده به گلستان میگویند این افراد در سه روزی که در مناطق سیلزده حضور داشتند، چندان فرصتی حتی برای خواب هم پیدا نکردند. آنها از گلستان که برگشتند بلافاصله خبر سیل لرستان و پس از آن خوزستان رسید و دو دیفرانسیلسوارها حالا باید عازم نقطهای دیگر از ایران میشدند. آنها روز طبیعت یعنی ۱۳ به در را تازه از گلستان به تهران رسیدند و پس از یک روز استراحت، راهی لرستان شدند که البته در این مرحله افراد تازهای هم به گروه اضافه شدند. حاجیجعفری درباره نقشآفرینی این گروه در سیل لرستان هم میگوید: «بلافاصله ما فراخوان دادیم و یکی از دوستان زمینه را فراهم کرد که اتومبیلها را با قطار تا درود فرستادیم و خودمان هم بلافاصله عازم شدیم. ۴ صبح به خرمآباد رسیدم و ساعت ۸ صبح با همکاری مسئولان محلی و هلال احمر، حدود ۳۰ ماشین را بار زدیم؛ خودمان هم با هزینه دوستان و همچنین خیرین مقداری بار برده بودیم. آنجا شرایط مردم بسیار سخت و دشوار بود؛ با همکاری هلال احمر به ما راه دادند و ماشینها را از بار پر کردیم، عازم روستاهایی شدیم که هیچ راه ارتباطی نداشتیم و پس از رسیدن ما تنها یک بار با هلیکوپتر به آنها آذوقه رسیده بود.» او ادامه میدهد: «در کوهدشت مردم و مسئولان برخورد فوقالعادهای داشتند. بارها را به چندین روستا رساندیم و تحویل دادیم که البته ما نقشی در توزیع نداشتیم. در مسیر رفت، یک چوپان و گلهدار ما را دید و با هم همکلام شدیم که موقع برگشت همان فرد سر راه ما ایستاد و ما را به چادرشان دعوت کردند. آنجا غذای مفصلی برای ما تدارک دیده بودند. ما عازم تنگه شیرز شدیم که جاده از بین رفته بود، تیرهای برق خم شده یا افتاده بود و رودخانهها هم طغیان کرده بود. بالاخره ما تنگه شیرز را رد کردیم؛ خود تنگه آخرین جایی بود که آنتن میداد و وقتی زنگ زدند و گفتیم تنگه را رد کردیم از اتاق مدیریت بحران صدای صلوات بلند شد. البته قبل از این ما هم یک هلیکوپتر را بالای سرمان دیدم. البته بعد از تنگه، تازه مشکلات دیگری شروع شده بود تا جایی که ما طول رودخانه را با ماشین میرفتیم و در برگشت هم یکی از ماشینها در آب خاموش و گیر کرد که چندین ساعت تلاش کردیم و درنهایت ماشین را بیرون آوردیم.» آنطور که دیگر افراد حاضر در سیل لرستان میگویند پس از این اتفاق و عبور آفرودها از تنگه شیرز، نگاه مسئولان هم نسبت به این اتومبیلها هوشیارتر شد و به نظر میآید در آینده هم تلاش برای بهرهگیری از این پتانسیل افزایش خواهد یافت. این گروه البته روزهای بعد هم و با بحرانیشدن شرایط در خوزستان عازم این استان شدند و نقش مشابهی را هم در این استان ایفا کردند.
آفرود تهران با بیش از ۱۲۰۰ اتومبیل
آماده نقشآفرینی بیشتر
هر چه که در این سالها بر ایران گذشته و هر بلای طبیعی در کنار آسیبها و خسارات ویرانگر، زمینه را هم برای آمادگی بیشتر و توانایی مقابله با چنین مشکلاتی فراهم کرده است. آفرود و کمکگرفتن از چنین پتانسیلی هم شرایط مشابهی دارد و به نظر میآید با توجه به همکاری این گروه با نیروهای امدادی و همچنین آموزشدیدن اعضا، اکنون شرایط بهتری حاکم است. آنطور که رئیس آفرود استان تهران میگوید در حال حاضر «آفرود استان تهران حدود 1200 اتومبیل دو دیفرانسیل دارد که علاوهبر آن افراد زیادی هم با علاقه فراوانی آماده آموزشدیدن و کمکرسانی در روزهاییاند که مردم و جامعه بیش از هر دوره دیگری نیازمند همدلی است.» علاوهبر این آفرود تهران این روزها با سازمان محیط زیست هم همکاری دارد و برای سفرهای کاری و پژوهشی در دل طبیعت، زمینه را برای چنین حضوری فراهم میکند.