شهروند| استان‌های شمالی در زباله دفن شده‌اند. جنگل‌ها، حاشیه رودخانه‌ها و سواحل شمالی کشور سال‌هاست مکانی در دسترس و راحت برای دفن و دپوی زباله‌ها نام گرفته‌اند. مکان‌هایی در دسترس اما پردغدغه، برای 6هزار و 100 تن زباله‌ای که هر روز در 3 استان شمالی کشور تولید می‌شود و طلای کثیف را به گره کوری تبدیل کرده که دیگر با دست باز نمی‌شود.
وضعیت در 2 استان مازندران و گیلان، قرمز است. رودخانه‌ها آلوده، سواحل ناپاک و جنگل‌ها هم زباله‌دان. براساس آمار شهرداری گیلان روزانه 2 هزار و 100 تن زباله شهری و روستایی در این استان تولید می‌شود؛ زباله‌هایی که عمدتا برای دفن یا به عبارتی رهایی شهرها و روستاها از شر آنها به مراکزی که تنها نام دفن را یدک می‌کشند، آورده می‌شوند.
عظیم احدی‌فر معاونت نظارت و پایش اداره محیط‌زیست گیلان، با اشاره به این‌که مراکز دفن زباله در این استان، مراکز پرتاب زباله هستند، دراین‌باره می‌گوید: «در استان 25 مرکز دفن زباله وجود دارند که عمدتا مراکز پرتاب زباله هستند و پسماندهای شهری در آنها دفن نمی‌شوند، بلکه در این مکان‌ها پرتاب می‌شوند.» او ادامه می‌دهد: «در استان گیلان 8 مرکز دفن پسماند ساحلی وجود دارد؛ مراکزی که فاصله بسیار کمی با دریا دارند. به‌طور مثال مرکز دفن زباله‌های شهری آستارا تنها 500 متر با دریا فاصله دارد و مرکز دفن پسماندهای شهری در تالش به دریا چسبیده است.»
بحران در مازندران پررنگ‌تر است
وضعیت در مازندران کمی بحرانی‌تر است. روزانه 2هزار و 700 تن زباله شهری و روستایی در این استان تولید می‌شود که مرکز استاندارد و قابل دفاعی برای دفن و دپو ندارد. هر چند در این استان تعداد مکان‌های دفن ساحلی زباله از گیلان کمتر است و به گفته فربد فخاری دبیر کمیته پسماند محیط‌زیست مازندران، «3 مرکز ساحلی دفن زباله در استان وجود دارند» اما روزانه بیش از 2هزار تن زباله در جنگل‌ها و حاشیه رودخانه‌های این استان دفن و دپو می‌شود که آلودگی‌های بسیاری را برای آب و خاک استان به همراه آورده است. فخاری می‌گوید: «در استان 2 مرکز دپوی زباله نزدیک دریا قرار دارند و یکی از مراکز هم که در ساحل است. مرکز دپوی محمودآباد کنار دریاست و دو مرکز بابلسر و فریدونکنار نزدیک خزر قرار دارند.» نزدیکی 2 مرکز دفن و دپوی زباله درحالی است که اگر مرکز دپو یا دفن زباله 500 متر هم از دریا یا رودخانه فاصله داشته باشد، باز هم شیرابه‌ها به نهرهای کوچک می‌ریزند و از طریق آنها وارد رودخانه شده و درنهایت به دریا ریخته می‌شوند.
به گزارش میزان، در برابر این حجم از تولید زباله در طول سال‌های گذشته هیچ تمهیدی برای ساماندهی آنها صورت نگرفته و امروز به بحرانی در استان‌های شمالی تبدیل شده است. سهیل اولادزاد کارشناس محیط‌زیست دراین‌باره با اشاره به این‌که روزانه حدود 2700 تن زباله تنها در مرتع، جنگل و ساحل مازندران تخلیه می‌شود، می‌گوید: «به‌طور مثال زباله‌های شهرستان محمودآباد در نیم‌متری دریا تخلیه می‌شود و بدین صورت حجم بالای شیرآبه به دریا وارد می‌شود. همچنین این تخلیه در قائمشهر در 10متری رودخانه اتفاق می‌افتد و با کشیدن یک کانال شیرآبه‌ها وارد رودخانه می‌شود. در سوادکوه نیز در جنگل و در ساری در 120متری مراتع تخلیه زباله صورت می‌گیرد.»
تبدیل شدن زباله‌ها به معضلی جدی برای محیط‌زیست کشور، سال‌هاست که نگرانی فعالان محیط‌زیست کشور است اما تاکنون راهی برای حل آن پیدا نشده. آخرین روزهای سال گذشته بود که محمد درویش در همایش چگونگی اجرای تفاهمنامه مسیر سبز - ساحل پاک، اعلام کرد: «64درصد زباله‌های تولیدی در این 3 استان در جنگل‌ها، 26درصد در رودخانه‌ها و 10درصد در مراتع دفن می‌شوند.» دفن 64درصدی زباله‌ها در جنگل، به معنای نفوذ آلودگی‌های پسماندهای شهری و روستایی به آب‌های زیرزمینی و آلودگی آب و خاک است؛ آلودگی‌ای که فکری برای آن نمی‌شود. مدت‌هاست که پروژه‌های مدیریت پسماند در استان‌های شمالی درحال اجراست تا شاید کمی از بار پسماندهای تولیدی را از شانه‌های محیط‌زیست کم کند، اما به نتیجه نمی‌رسد.
فعالیت مستقل سازمان پسماند در گلستان
در استان گلستان، وضع کمی با استان‌های دیگر متفاوت است و می‌توان گفت اوضاع به وخامت
2 استان گیلان و مازندران نیست. روزانه هزار و 300 تن زباله در گلستان تولید می‌شود که به گفته مسعود مهاجر، مدیرکل محیط زیست، این زباله‌ها در 3 محل دفن می‌شوند. زون غربی استان که به آن قلعه گرگان گفته می‌شود و کارخانه تولید کمپوست استان هم در آن‌جا واقع است. زون شرقی که تاکنون 5میلیارد تومان برای تکمیل کارخانه کمپوست آن هزینه شده و به‌زودی به اتمام می‌رسد. تپه منگالی هم که یکی دیگر از مکان‌های دفن زباله است، حدود هزارمتر با آب که البته آب شور است فاصله دارد و آلودگی، آب را تهدید نمی‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «مراکز دفن پسماند در استان با ساحل فاصله دارند و به همین دلیل ما در گلستان مشکل مازندران و گیلان برای دفن زباله‌ها را نداریم. درحال حاضر تمام پسماندهای استان را به زون غربی منتقل می‌کنیم و در آن‌جا حتی شیرابه‌ها هم تصفیه می‌شوند تا کمترین میزان دفن پسماند را داشته باشیم.»
مهاجر در پاسخ به این‌که چگونه گلستان با مشکل جدی در بحث پسماندها مواجه نیست، می‌گوید: «ما در استان سازمان پسماند داریم. فعالیت این سازمان مستقل از شهرداری استان است و وابسته به استانداری. به همین دلیل این سازمان برنامه‌های استان برای مدیریت پسماند را پیگیری می‌کند. در سایر استان‌ها شهرداری برای کاهش هزینه‌ها، برنامه‌های مدیریت پسماند را به خوبی اجرا نمی‌کند و پسماندهای شهری و روستایی به معضل تبدیل شده‌اند.»
برنامه‌های نیمه‌تمام
جمع زباله‌هایی که هر روز در3 استان شمالی کشور تولید می‌شود، درحالی عدد 6هزار و 100 تن را نشان می‌دهد که سال‌های سال است، هشدارهای بسیاری برای بحرانی شدن وضع پسماندها در شمال کشور داده می‌شود اما همچنان، برنامه‌های مازندران و گیلان برای مدیریت پسماندهای 2 استان نیمه‌تمام است و معلوم نیست کی این برنامه‌ها اجرایی می‌شوند. به گزارش میزان، مهردادی مدیرکل محیط‌زیست مازندران با اشاره به وضع ساماندهی زباله‌ها در مازندران توضیح می‌دهد که در 7ماه گذشته تاکنون برنامه‌هایی را برای ساماندهی این موضوع به استاندار ارایه کرده‌ایم تا بنا بر آن چند کارخانه زباله‌سوز داشته باشیم. ضمن این‌که یک کارخانه تولید برق از زباله در ساری و نیز یک کارخانه در نوشهر چالوس راه‌اندازی می‌شود. این 2 کارخانه به هزینه بالایی نیاز دارد و تاکنون بیش از 50میلیارد تومان برای آنها هزینه شده است. با این حال تلاش ما بر این است که برای آمل، تنکابن و سایر مناطق نیز کارخانه راه‌اندازی شود.
اما مدیرکل محیط‌زیست گیلان با تأکید بر راه‌اندازی کارخانه‌های زباله‌سوز و تولید برق از زباله بر تفکیک زباله از مبدا تأکید می‌کند و می‌گوید: «در صورت نهادینه نشدن فرهنگ تفکیک زباله از مرکز، تمام ماشین‌آلات نیز نمی‌توانند کاری در جمع‌آوری زباله‌ها از پیش ببرند.» به گفته برجی، «به کارخانه زباله‌سوز رشت تاکنون 11میلیارد ریال اعتبار اختصاص یافته است و درحال حاضر مکان‌یابی احداث این کارخانه در دست اجراست. همچنین کارخانه زباله‌سوز در شرق و غرب گیلان و نیز انزلی راه‌اندازی می‌شود. در صورت تخصیص اعتبار که مهم‌ترین بحث در احداث این کارخانه‌هاست، در کوتاه‌مدت به احداث و راه‌اندازی کارخانه کمپوست و زباله‌سوز در مناطق یادشده می‌پردازیم. بدین منظور باید در بودجه سال 1394 ردیف اعتباری ویژه تخصیص یابد.»
دفن پسماندهای عفونی رودسر همراه با زباله‌ها
ایسنا| رئیس اداره محیط‌زیست رودسر گفت: پسماند نیمی از مراکز درمانی و مطب‌های پزشکی رودسر به همراه زباله‌های عادی دفن می‌شود. علی درویشی در جلسه محیط‌زیست رودسر تصریح کرد: نیمی از مراکز درمانی و مطب های پزشکی شهرستان رودسر با وجود آگاهی از مخاطرات دفن پسماندهای عفونی همراه با زباله‌های عادی هنوز نسبت به عقد قرارداد با شرکت‌های خصوصی طرف قرارداد جهت انتقال صحیح اینگونه پسماندها اقدام نکرده‌اند. این زباله‌ها بعضا به همراه زباله‌های عادی توسط شهرداری به جایگاه دفن زباله شهرستان منتقل می‌شوند. او درباره برخورد محیط‌زیست شهرستان با این معضل افزود: برای اجرای قانون مدیریت پسماند و کاهش اثرات نامطلوب محیط‌زیستی پسماندهای پزشکی و درمانی، کارشناسان اداره حفاظت محیط‌زیست رودسر و مرکز بهداشت این شهرستان نسبت به بازدید مشترک و پایش مطب‌ها و مراکز درمانی شهرستان اقدام کردند. کارشناسان اداره محیط‌زیست و اداره بهداشت رودسر در این بازدید، به ضرورت اجرای صحیح قانون پسماند و تفکیک، نگهداری، انتقال و امحای زباله‌های عفونی و پسماندهای پزشکی و بی‌خطرسازی آن تأکید کردند.