پریسا اسلام‌زاده- شهروند| نان‌هایی که با جوهر قند پخته می‌شوند، سرطان‌زا هستند. پخت نان با سبوس دامی... نان با طعم جوش‌شیرین و اپیدمی بیماری گوارشی بین ایرانی‌ها و ... اینها نمونه‌ای از تیترهایی است که بارها درباره نان‌های سنتی خبرساز شده است، اما همچنان چیزی حدود 90درصد مردم ایران مشتری پروپاقرص نان‌های سنتی هستند. حالا در شرایطی که صف‌های نان در بسیاری از کشورهای پیشرفته برچیده شده است، مردم ایران هنوز ترجیح می‌دهند نان داغ را از تنور نانوایی‌های سنتی تحویل بگیرند و با تمام اما و اگرهای این نان‌ها کنار آمده‌اند.
این موضوع درحالی رخ می‌دهد که چیزی حدود 12سال است مجلس و دولت ایران اعلام کرده‌اند، به دنبال آن هستند که نان‌های صنعتی در ایران جا بیفتد. نان‌هایی که هم مواد اولیه و پخت استاندارد دارند و هم این‌که بهداشتی‌ترند و با کمترین دخالت دست انسان تهیه می‌شوند. با این وجود، نان صنعتی برخلاف نان سنتی هیچ سهمیه‌ای از آرد یارانه‌ای ندارد و قیمت تولید آن گران‌تر از نان‌های سنتی تمام می‌شود. علاوه بر این دولت با وسواس زیاد مراقب قیمت نان سنتی است. حالا مجلس در آخرین روزهای سال 97 تصویب کرد که همچنان هیچ‌گونه یارانه آرد در اختیار بخش نان صنعتی قرار نگیرد و پول آن صرف خرید گندم با قیمت بالاتر از کشاورزان شود.
محسن لزومیان، دبیر انجمن نان‌های صنعتی با تاکید بر این‌که کارخانه‌داران نان تصمیم ندارند قیمت‌هایشان را بالا ببرند، به «شهروند» می‌گوید نان‌های صنعتی آرد یارانه‌ای نمی‌گرفتند و منظور مجلس از آرد یارانه‌ای صنعت، سایر صنایعی است که آرد یارانه‌ای می‌گیرند. بنابراین مصوبه مجلس تاثیری روی قیمت این دسته از نان‌ها نمی‌گذارد.
البته فروشندگان هم می‌گویند که مردم بیشتر از گذشته به نان‌های صنعتی بها می‌دهند و مشتریان ایرانی نوشته روی بسته‌های نان و ترکیبات آن را با دقت بیشتر می‌خوانند.
هر ایرانی سالی 160 کیلوگرم نان می‌خورد
هر ایرانی به‌طور میانگین سالی 160 کیلوگرم نان می‌خورد. به عبارتی هر شهروند ایرانی روزانه حدود 440 گرم نان می‌خورد و این آمار بالاتر از بسیاری از کشورهای جهان است. مصرف زیاد نان در رژیم غذایی ایرانی‌ها اهمیت کیفیت آن را بالاتر می‌برد، زیرا این موضوع به آن معنی است که اگر شما روزانه چند گرم جوهر قند یا جوش‌شیرین و نمک اضافه دریافت کنید، در طول سال‌ها، با عوارض و بیماری‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوید.
بنا به اعلام اتحادیه نانوایان کشور چیزی حدود 72هزار نانوایی سنتی در ایران وجود دارد و مدیران این صنف بارها اعلام کرده‌اند که نظارت به این 72هزار واحد کوچک نانوایی کار سخت و دشواری است و امکان تخلف‌های گوناگون در واحدهای نانوایی وجود دارد.
با این حال، هنوز هم عطر نان داغ و تازه‌ای که از تنور نانوایی بیرون می‌آید، همه ما را مدهوش می‌کند. هنوز هم خرید نان تازه یکی از نوستالژی‌های جذاب و باارزش برای ایرانی‌هاست. هرچقدر هم بگویند که این نان‌ها پر شده‌اند از جوش‌شیرین و جوهرقند اما خانواده‌های زیادی هستند که مصرف این نان‌ها را ترجیح می‌دهند و دوست ندارند نان سنتی از سفره‌شان حذف شود.
اگرچه در سال‌های اخیر شرکت‌های زیادی اقدام به تولید نان‌های صنعتی با تنوع بالا کرده‌اند که هم از نظر بهداشتی قابل اطمینان‌ترند، هم خواص بالایی دارند، اما همچنان ترجیح خانواده‌های ایرانی خرید نان‌های سنتی است.
چرا نان صنعتی بهتر است؟
از سال 85 بود که به درخواست نمایندگان مجلس پروژه توسعه استفاده از نان‌های صنعتی و جایگزینی آن به جای نان‌های سنتی در ایران کلید خورد و پس از تصویب در دولت و مجلس این طرح برای اجرا به شرکت بازرگانی دولتی ایران ابلاغ شد. بر اساس این طرح قرار بود نان بهداشتی و سالم متناسب با ذائقه عمومی مردم به روش صنعتی تهیه و در بین مردم توزیع شود.
با وجود این‌که بازار نان‌های صنعتی در ایران بسیار متنوع است و نان‌های باکیفیت و مطابق با استانداردهای روز دنیا در ایران تولید می‌شود، اما مردم همچنان به همان چند قلم نان سنتی دلخوش کرده‌اند. کارشناسان تغذیه می‌گویند از مهمترين فوايد مصرف نان‌هاي صنعتي اين است که اين نان‌ها در شرايط کاملا بهداشتي تهيه و با کمترين دخالت دست و توسط ماشين‌آلات پيشرفته توليد مي‌شود. در توليد نان‌هاي صنعتي ارزش غذايي نان حفظ مي‌شود و اين نان‌ها شناسنامه‌دار هستند و زمان توليد، تاريخ انقضا و توليدکننده آن مشخص است و تنوع زیادی هم دارند. همچنين زمان ماندگاري نان‌هاي صنعتي بسيار بيشتر از نان‌هاي سنتي است و اين نان‌ها به راحتي مي‌توانند با انواع آردهاي سبوسدار، جو، سويا و امثال آن تهيه شود.
حالا 12سال از زمان ورود نان‌های صنعتی به ایران می‌گذرد و بنا به گفته محسن لزومیان، رئیس انجمن نان‌های صنعتی ایران، سهم این نان در سبد خانواده‌های ایرانی به حدود 10درصد رسیده است. با این حال، او می‌گوید که رشد فرهنگ تغذیه‌ای مردم و تحصیلات آنها باعث شده اقبال مردم به نان‌های صنعتی بیشتر از گذشته شود. البته او تاکید می‌کند که بازتاب اخباری که درباره کیفیت پایین نان‌های سنتی منتشر شده، باعث شده مردم نسبت به استفاده از این نان‌ها تردید بیشتری داشته باشند.
نان‌های صنعتی گران نمی‌شوند
محسن لزومیان به «شهروند» می‌گوید: «در سال‌های اخیر تلاش زیادی کرده‌ایم تا مردم را با فواید استفاده از نان‌های صنعتی آشنا کنیم، البته میزان استفاده از نان‌های صنعتی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری بین مردم داشته است.
او تاکید می‌کند: «در طول یک‌سال اخیر با توجه به این‌که قیمت تمام مواد اولیه، مواد بسته‌بندی و حمل‌ونقل افزایش چشمگیری داشته، کارخانجات تولید‌کننده نان‌های صنعتی قیمت این نان‌ها را افزایش ندادند، تا از سفره خانواده‌های ایرانی حذف نشوند. با این‌که هزینه تولید نان‌های صنعتی نسبت به نان سنتی بالاتر است و ما هیچ حمایت دولتی را هم در اختیار نداریم، اما کارخانه‌های تولید‌کننده این نان‌ها در شرایط سخت این روزهای اقتصادی چندان به سودآوری فکر نمی‌کنند و هدفشان ماندن در بازار است. برای این کارخانه‌ها همین که ضرر نکنند، کافی است، چون این‌که در سفره‌های مردم باقی بمانند، برایشان اهمیت بیشتری دارد.»
در شرایطی که تحریم‌های اقتصادی باعث کسادی کار و کاسبی‌های زیاد و تعطیلی کارخانه‌ها شده، اما تولیدی‌های نان صنعتی هرطور که شده، به حیات خود ادامه می‌دهند.
رئیس انجمن تولیدکنندگان نان‌های صنعتی دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «صنف ما هم مثل بقیه اصناف در یک‌سال اخیر مشکلات زیادی داشته است و برخلاف تولیدکنندگان نان‌های سنتی از هیچ حمایت دولتی برخوردار نیست و کارخانجات زیادی هم طی یک‌سال اخیر با مشکلات زیادی روبه‌رو بودند، اما ما با همکاری بقیه تولیدکنندگان اجازه ندادیم هیچ واحد صنفی تعطیل شود. ممکن است که تولیدات یک کارخانه کمتر شده باشد، اما خوشبختانه هیچ واحد صنفی تعطیل نشد و زحمات زیادی کشیدیم تا مشتریانی که در بازار پیدا کرده‌ایم را از دست ندهیم.»
شیرینی‌های صنعتی گران می‌شوند
مصوبه اخیر مجلس درباره یارانه آرد تاثیری روی قیمت نان صنعتی و ماکارونی ندارد و باعث گران شدن شیرینی‌های صنعتی می‌شود. محمود عزیزی، رئیس انجمن صنایع غذایی هم درباره تاثیر مصوبه اخیر مجلس به «شهروند» می‌گوید: «نان‌های صنعتی و ماکارونی که جزو اقلام پرمصرف مردم هستند، یارانه‌شان حذف نمی‌شود و این اتفاق تنها شامل حال خوراکی‌هایی مثل کیک، کلوچه و بیسکویت می‌شود که جزو اقلام اساسی نیستند و در خانواده تنقلات محسوب می‌شوند.»
نان‌های رژیمی و سبوسدار پرفروش‌ترین نان‌ها
اگر به بخش پرفروش‌ترین نان‌های فروشگاه‌های آنلاین سر بزنید، نان جو، سبوسدار، تست و نان‌های کم‌نمک جزو پرفروش‌ترین نان‌ها هستند. مسئول فروش یکی از این فروشگاه‌های آنلاین به «شهروند» می‌گوید: «تا حدود دو یا سه‌سال پیش نان‌های صنعتی را با تردید در قفسه فروشگاهمان قرار می‌دادیم، اما تقاضا برای این نان‌ها بالا رفته و مشتری‌ها بیشتر از گذشته توضیحات روی بسته‌ها را می‌خوانند و برایشان مهم است که نان سالم‌تری بخورند.»
او ادامه می‌دهد: «مردم به پرنمک بودن، بدون سبوس‌بودن و کیفیت پایین نان‌های سنتی آگاه هستند و موقع خریدن نان صنعتی برایشان میزان سبوس، تیره بودن آرد و نمک این نان‌ها اهمیت دارد، ضمن این‌که نان‌های جو و رژیمی جزو پرفروش‌ترین نان‌های ما هستند.»
گران‌ترین و ارزان‌ترین نان‌های صنعتی
ارزان‌ترین نان‌های صنعتی بین 1200 تا 1800 تومان قیمت دارند و شامل نان‌های همبرگر و لواش ساده می‌شوند و گران‌ترین نان‌های صنعتی بسته‌های 400 گرمی نان هستند که بین 12 تا 14هزار تومان قیمت دارند. این نان‌ها معمولا آردهای فرآوری‌شده با انواع ویتامین‌ها را دارند یا نان‌های طعم‌دار شده با بادام زمینی، گردو، شیره انگور و ترکیباتی از غلات مختلف هستند. جالب است بدانید برخی نان‌های سنتی مانند لواش و تافتون نیز که با آرد غنی‌شده پخته شده‌اند، در سبد نان‌های صنعتی وجود دارند.