شیوا سعیدی، شهروند| با قدرت گرفتن اقتصاد آمریکا و ارزشمندتر شدن دلار، طبیعی است که باید منتظر کاهش قیمت سرمایه‌های فیزیکی مانند طلا و نفت باشیم؛ اما کاهش ناگهانی بهای نفت همه معادلات را بر هم زد و بسیاری را شگفت‌زده کرد. بازار درهم ریخت و حتی برخی دست‌اندرکاران بورس در ماه جاری به فکر فروش سهام‌های خود بودند زیرا در بازار نفت نیز معاملات کساد شد.
در بررسی چرایی این آشفتگی تحلیل‌های فراوانی شده است اما مهم‌ترین موضوع، جنگی است که درخاورمیانه یا مهد نفت درحال وقوع است؛ کشورهای این منطقه که عموما اقتصاد نفتی دارند اکثرا بودجه‌های خود را با قیمت نفت 100دلار تعیین کرده بودند، اکنون با وضع نابسامانی روبه‌رو هستند. از سوی دیگر کاهش قیمت به معنای کاهش سهم آنها از بازار نفت است و به همین دلیل برای دستیابی به مشتریان بیشتر با یکدیگر رقابت می‌کنند. اما این یک روی ماجراست؛ قیمت نفت هرچند به سود کشورهای خاورمیانه و اقتصادهای نفت محور نیست اما در هر حال برای برخی صنایع و شرکت‌ها سود سرشاری به همراه دارد و روزهای خوشی را برایشان رقم زده است البته تا زمانی که قیمت نفت دوباره اوج بگیرد. در این بررسی تلاش داریم تا برخی از بخش‌های اقتصادی که در این سقوط قیمتی نفع کلان می‌برند را با هم مرور کنیم :
خرده‌فروشان کوچک با درآمد کم
به‌طور فرضی تمام کسب‌وکارها و مشتریان (البته به استثنای تولیدکنندگان نفت) از کاهش بهای نفت سود می‌برند. بنابراین در بورس شرکت‌های نفتی با کاهش و شرکت‌های تولید کالاهای مصرفی با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شوند. از آن‌جا که رشد اقتصادی آمریکا و اروپا کند است، روند افزایشی چندان محسوس نیست. شرکت‌های والمارت و تارگت برندگان اصلی این چالش هستند.
تولیدکنندگان لاستیک و پلاستیک
گزارش وزارت انرژی آمریکا نشان می‌دهد 18درصد نفت خامی که در آمریکا به کار می‌رود برای تولید خوراک پتروشیمی و در درجه اول لاستیک و پلاستیک است. شرکت‌هایی که از نفت برای تولید این محصولات استفاده می‌کنند از هزینه‌های کاسته مواد خام بهره می‌برند. همچنین شرکت‌هایی که از لاستیک محصولاتی تولید می‌کنند با کاهش هزینه‌های تولید روبه‌رو می‌شوند. در هرحال محصولات لاستیکی و پلاستیکی در همه جا و برای هر کالایی استفاده می‌شوند از لیوان یک بار مصرف گرفته تا تایر خودرو.
صاحبان خودروهای شخصی
و شرکت‌های حمل‌ونقل
یکی دیگر از ذینفعان قیمت کم نفت، صاحبان خودروهای شخصی هستند زیرا قیمت بنزین کاسته شده است. پس از آن شرکت‌های هوایی، حمل‌ونقل و کشتیرانی نیز از هزینه‌های کاسته سوخت بهره می‌برند. شرکت‌های حمل‌ونقل از نفت زیادی استفاده می‌کنند و کاهش بهای نفت به آنها کمک می‌کند سودآوری خود را بیفزایند. حتی اگر کاهش بهای نفت نشانه ضعف تقاضا برای خدمات حمل‌ونقل باشد، بازهم شرکت‌هایی در این حوزه وجود خواهند داشت که از این شرایط زیاد رنج نمی‌برند. به‌عنوان مثال شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی. «یونیون پاسیفیک»، یک شرکت حمل و نقلی، شاهد افزایش رشد عایدی خود با سرعتی بیشتر از رشد اقتصاد است. این شرکت محصولاتی را حمل می‌کند که از لحاظ اقتصادی حساسیت چندانی ندارند مانند کالاهای کشاورزی و افزایش سودآوری آن برای کارشناسان بسیار جالب است. از سوی دیگر شرکت‌هایی مانند UPS و فداکس با عملکرد اقتصادی خوبی روبه‌رو شده‌اند که دلیل آن کاهش بهای نفت است اما اگر اقتصاد نوسان یابد، با کاهش سریع عایدی روبه‌رو خواهند شد.
شرکت‌های هوایی
صنعت هوایی به شدت به سوخت وابسته است و باید درنظر داشت یکی از هزینه‌های اصلی این شرکت‌ها به همین امر مربوط می‌شود. بنابراین کاهش قیمت سوخت به سود آنان نیز است. قیمت نقطه‌ای سوخت جت از اوایل سپتامبر 16درصد کاسته شده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با این وضع 5میلیارد دلار از پیش‌بینی بودجه سوخت این صنعت در 2015 می‌کاهد. به گفته اسکات کربی، رئیس گروه آمریکن ایرلاین (بزرگترین حامل هوایی آمریکا براساس ترافیک هوایی) این پول به عایدی شرکت اضافه می‌شود. این درحالی است که برخی ایرلاین‌ها مانند یواس ایرلاین با وجود کاهش قیمت سوخت تغییری در بهای بلیت‌های خود نداده‌اند و حتی با شروع فصل تعطیلات و سفر در این کشور احتمال افزایش بهای بلیت خطوط هواپیمایی وجود دارد.
پالایشگران بنزین
هرچند عملیات‌های پالایش در بی‌پی و رویال داچ شل که در سال‌های اخیر بسیار ضعیف بوده اما بهای بالای نفت بسیاری از شرکت‌ها را مجبور کرده بود این صنعت را ترک کنند اما اکنون شرایط تغییر کرده است. چون عملیات‌های پایین دست که نفت را به بنزین و گازوئیل تبدیل می‌کند، با نفت ارزانتر، پرسودتر خواهد بود. بهای کالاهای پالایش شده با سرعت نفت خام بالا نمی‌رود. با توجه به نقش مهم بنزین در زندگی روزمره مردم آمریکا (براساس آمار سازمان اطلاعات انرژی خانوارهای آمریکایی 4درصد درآمد قبل از مالیات خود را صرف خرید بنزین می‌کنند) کاهش قیمت‌ها تاثیر شگرفی در ساختار هزینه‌های مشتریان این کشور خواهد داشت. مصرف سرانه بنزین در این کشور حدود 400 گالن به ازای هر نفر است به این ترتیب وقتی بنزین ارزانتر باشد، پول بیشتری به اقتصاد برمی‌گردد. کاهش قیمت نفت سبب شد بهای بنزین در این کشور به 3 دلار برسد.