پولاد امین| بی‌تردید تاکنون خبردار شده‌اید که روز گذشته اسامی فیلم‌های بخش مسابقه اعلام شده و مشخص شده است که چه فیلم‌هایی قرار است در ماراتن 10 روزه جشنواره حضور داشته باشند. آثاری از کارگردانان چند نسل سینمای ایران شامل فریدون جیرانی، رسول صدرعاملی، کیومرث پوراحمد، محمدرضا هنرمند، نرگس آبیار، پرویز شهبازی، بهرام توکلی، محسن تنابنده، رضا میرکریمی، محمدحسین مهدویان، سعید روستایی، علیرضا رئیسیان، آزیتا موگویی، مونا زندی حقیقی، مهدی جعفری، مهدی علی میرزایی، یلدا جبلی، مرتضی علی عباس میرزایی، سیاوش اسعدی، نیما جاویدی، همایون غنی‌زاده و صفی یزدانیان که بهمن ماه امسال برای رسیدن به سیمرغ‌های زمینی جشنواره رقابت خواهند کرد.
فهرستی که به عنوان فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران اعلام شده، در عین این‌که فهرست نویدبخشی است و می‌تواند نوید‌دهنده روزهایی خوب برای علاقه‌مندان سینمای ایران باشد، اما از دیگر سوی غایبان نام‌آشنایی در این بین وجود دارند که حضورشان می‌توانست به گرمای جشنواره بیفزاید؛ نام‌هایی که می‌شد گستره وسیعی چون کارگردانان نسل اولی سینما مانند مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی و... را نیز شامل شود اما در مطلب پیش رو ما بنا را گذاشته‌ایم بر غایبانی که امسال فیلم داشتند و می‌توانستند در جشنواره حضور داشته باشند و نیستند!
ستارگان غایب
باورتان می‌شود سه نفر از پرطرفدارترین ستارگان سینمای ایران در این فهرست فیلمی ندارند؟
بله؛ در میان فیلم‌های معرفی‌شده نه نامی از رضا عطاران وجود دارد و نه شهاب حسینی و نه البته ترانه علیدوستی. آن‌هم در حالی که دو ستاره مرد غایب -که عطاران پرفروش‌ترین بازیگر سال‌های اخیر و شهاب حسینی جهانی‌ترین و معتبرترین سوپراستار سینمای ایران- بیکار هم نبوده‌اند. ترانه علیدوستی اما بعد از فروشنده اصغر فرهادی تا کنون در فیلم دیگری بازی نکرده است و شاید سال آینده او را با تفریق مانی حقیقی در سینما ببینیم.
رضا عطاران که سال گذشته با فیلم مصادره مهران احمدی نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد شد، امسال از نامدارترین غایبان جشنواره است؛ با این‌که این بازیگر امسال در فیلم زیر نظر نخستین فیلم سینمایی مجید صالحی به ایفای نقش پرداخته بود، اما نامی از این فیلم در جشنواره نیست.
شهاب حسینی اما پرکارتر هم بوده و با فیلم‌های نرگس ساخته پیام اسکندری، آن شب کوروش آهاری –که در آمریکا فیلمبرداری شد- لابیرنت امیرحسین ترابی، لابی محمد پرویزی و نبات پگاه ارضی می‌توانست در جشنواره حضور داشته باشد، اما این فیلم‌ها هیچ‌کدام نتوانستند در بخش مسابقه یا حتی بخش نگاه نوی جشنواره حاضر باشند تا تردیدهای فراوانی در مورد کیفیت آنها به‌وجود آید.
پرکارترین‌ها
در عوض امسال سال خوشبختی بازیگران دیگری بوده که در این بین مهرداد صدیقیان سرآمد دیگران است و امسال با چهار فیلم ایده اصلی، سمفونی نهم، طلا و سونامی در جشنواره حضور دارد. بعد از صدیقیان هم چند بازیگر سه فیلمه وجود دارند. بازیگرانی چون علی مصفا با فیلم‌های سال دوم دانشکده من، روز‌های نارنجی و مردی بدون سایه؛ سعید آقاخانی با فیلم‌های بنفشه آفریقایی، قسم و حمال طلا؛ فرهاد اصلانی با متری شیش‌ونیم، مردی بدون سایه و مسخره باز؛ بهرام رادان با آشفتگی، ایده اصلی و سونامی؛ بابک حمیدیان با فیلم‌های معکوس، مسخره باز و سال دوم دانشکده من؛ مهناز افشار با فیلم‌های آشفتگی، قسم و ناگهان درخت و البته پانته‌آ پناهی‌ها که این روزها با سریال بانوی عمارت روی آنتن است، با فیلم‌های جمشیدیه، درخونگاه و ناگهان درخت در جشنواره جزو بازیگران پرکار محسوب می‌شوند.
حامد بهداد، جواد عزتی، پیمان معادی، نوید محمدزاده ، مهران احمدی، پریناز ایزدیاز، هدیه تهرانی و لیندا کیانی هم بازیگران دو فیلمه امسال هستند.
فیلم‌های غایب
در میان فیلم‌ها هم به نام‌های غایبی برمی‌خوریم که حضورشان در جشنواره قطعی به نظر می‌رسید؛ گذشته از ما همه با هم هستیم پرستاره کمال تبریزی که به نظر می‌آمد از جنجالی‌ترین فیلم‌های جشنواره باشد، زندانی‌های مسعود ده‌نمکی هم حضورش در جشنواره قطعی به نظر می‌رسید، نه به خاطر کیفیت فیلم‌های قبلی سازنده‌اش به این دلیل که حتی بدترین فیلم‌های ده‌نمکی هم) جایی تضمین‌شده در جشنواره داشتند و زندانی‌ها نیز از این قاعده مستثنی به نظر نمی‌آمد.
از این دو فیلم اگر بگذریم، نمی‌توانیم فیلم‌های پرسروصدا و جنجال‌سازی چون ژن خوک سعید سهیلی، جن زیبای مهرداد فرید، مشت آخر مهدی فخیم‌زاده، مصائب شیرین 2 علیرضا داودنژاد، بازیچه محمدعلی سجادی، سرکوب رضا گوران و سامورایی در برلین مهدی نادری را به‌عنوان غایبان مهم جشنواره نادیده بگیریم. البته اینها تنها فیلم‌های شناخته‌شده‌ای نیستند که در جشنواره امسال حضور نخواهند داشت. دختر شیطان قربان محمدپور، چهار انگشت حامد محمدی، بی‌وزنی مهدی فرد قادری، دو طبقه روی پیلوت ابراهیم ابراهیمیان، روسی امیرحسین ثقفی، لابیرنت امیرحسین ترابی، رویای سهراب علی قوی‌تن و خداحافظ دختر شیرازی افشین هاشمی نیز اگر در جشنواره بودند، می‌توانستند نگاه‌های زیادی را به خود معطوف سازند.
دلایل غیبت
با این‌که بسیاری از فیلم‌های غایب به دلیل انتخاب‌نشدن توسط هیأت انتخاب فیلم‌ها راه به جشنواره نیافته‌اند، اما بعید نیست در مورد شماری نیز این قضیه به پیشنهاد کمال تبریزی برگردد. او چند هفته پیش گفته بود که «فیلم‌هایی مانند مارموز که کمی حساسیت‌برانگیز است، نباید قبل از نمایش عمومی در جشنواره فیلم فجر نمایش داشته شوند. جشنواره فیلم فجر تبدیل شده به محلی که افرادی از نهادهایی گزارش فیلم و آثار آن را ارایه می‌کنند و این مسأله فیلمسازان را دچار سختی و مشکلات می‌کند و در راه گرفتن پروانه نمایش دچار مشکل می‌شوند. پیشنهاد من این است که اگر فیلم‌هایی همچون مارمولک و یا مارموز ساخته می‌شود که بعضا موضوعات حساسی دارد، اصلا در جشنواره‌های فیلم فجر و یا جشنواره‌های دیگر نمایش داده نشود و مستقیم از تولید به نمایش برسد. به فیلمسازان نیز توصیه می‌کنم اگر فیلمی ساختند که تصور می‌کنند برای گرفتن پروانه نمایش دچار مشکل می‌شوند، بهتر است که قید حضور در جشنواره فیلم فجر را بزنند و فیلم‌شان را مستقیم اکران و جشنواره را فراموش کنند.