نیره خادمی| مسئولان رسانه ملی هم می‌دانند که رادیو بدون چهره‌های پیشکسوت، معنایی ندارد، اما در هفته‌های قبل لیستی از گوینده یا صداپیشه‌های بازنشسته در رادیو تهیه شد و غیرمستقیم به بعضی از آنها گفته‌اند: «نیایید». با برخی از بازیگران تماس گرفته‌اند یا به رئیس اداره نمایش صدا پیغام رسانده‌اند که از آنها استفاده نشود تا احتمالا جای جوان‌ترها باز شود!
تصویب قانون منع بکارگیری بازنشستگان در مرداد ماه، سروصدای زیادی به راه انداخت، بحث درباره مدیران بلند پایه‌ای بود که در سال‌های متمادی با حقوق‌های میلیونی از یک صندلی به صندلی دیگر جابه‌جا می‌شدند. خیلی زود اجرای این قانون به صداوسیما رسید، چند تن از مدیران بلند پایه از ادامه کار در مجموعه‌های وزارت ارشاد، تلویزیون و رادیو باز ماندند، بعد هم لیستی از بازیگران، کارگردانان، تهیه‌کنندگان و... در رادیو منتشر شد. بیوک میرزایی، ژاله علو، شهین علیزاده، بهزاد فراهانی، اکبر زنجانپور، فریبا متخصص، میکاییل شهرستانی هم اسمشان در این لیست 60، 50 نفره بود؛ کسانی که جایگزینی برای آنها نیست. حمید شاه آبادی، معاون صدای رسانه ملی هم همان زمان می‌دانست که باید به دنبال راهی برای نادیده گرفتن این قانون درباره هنرمندان باشد. او دراین‌باره گفت: «آن‌چه اکنون بیشتر به ما فشار می‌آورد نبود شرایط و امکان بکارگیری پیشکسوتانِ بازنشسته است که برخی از چهره‌های درخشان ما در رادیو را شامل می شود درحالی که رادیو بدون آنها معنا ندارد. در این زمینه به دنبال راهکارهایی هستیم که بتوانیم از آنها بهره ببریم.» حالا با گذشت دو ماه از این حرف‌ها از گوشه کنار شنیده می‌شود که مدیران رادیو راهکاری هر چند مشروط و محدود برای استفاده از بازنشستگان پیشکسوت در رادیو یافته‌اند، اگر چه هنوز روش پرداختی آنها مشخص نیست. البته مبالغ پرداختی به آنها آنقدری نیست که بشود واقعا نام آن را حق‌الزحمه گذاشت؛ مثلا برای کارگردانی یک برنامه یک ساعته رادیویی حدود 120هزار تومان و برای اجرای آن کمتر از 100 هزار تومان حق‌الزحمه در نظر گرفته می‌شود.
قانونی ناجوانمردانه برای هنرمندان
نظر هنرمندان و پیشکسوتان دراین‌باره چیست و حالا در چه شرایطی قرار دارند؟ «شهروند» در ادامه گزارش با 5 نفر از این هنرمندان گفت‌وگو کرده است.
بهزاد فراهانی: «آیا واقعا صدای بنده در 73 سالگی به درد کسی در رادیو و معاونت صدا نمی‌خورد که میخواهند ما را کنار بگذارند؟ آیا واقعا 500هزار تومان برای 3 برنامه 5/2 ساعته در رادیو مبلغ زیادی است؟ آنها با ما تماس گرفتند و ما را در لیست اخراجی‌های خود گذاشتند، ما هم عطای این کار را به لقای آن بخشیدیم. نمایندگان مردم مجلس باید به فکر گرسنگی مردم باشند اما ظاهرا می خواهند هنرمندان و بازیگران را کنار بزنند. فکر می کنم باید به موضوعات مهمتری برای زندگی مردم فکر کنند. »
اکبر زنجانپور: «برای این کار زحمت کشیدیم، عمرمان را گذاشتیم اما حالا به دردشان نمی‌خوریم. ادعایی نداشتیم و پول زیادی هم در برابر کارمان نمی‌گرفتیم. من در یک‌سال 3 برنامه داشتم که بابت آنها کلا یک میلیون تومان دریافت کردم. ما که حقوقی نمی‌گرفتیم، این موضوع بازنشستگی برای کسانی است که به جای جوانان پست دولتی می‌گیرند. در حال حاضر بچه هایی که جدیدا به مجموعه رادیو اضافه شده اند، بچه های با استعدادی هستند و شاید عملکرد خیلی خوبی هم داشته باشند اما به هر حال باید نظارت افراد پیشکسوت بر روی آنها باشد. بنابراین ما می توانستیم تجارب خود را به آنها منتقل کنیم. »
مجید حمزه: «همه می‌دانند که این قانون نباید شامل حال هنرمندان بشود چون هر هنرمندی در نوع خود بینظیر است ضمن این‌که رهبر هم چند روز قبل درباره کسانی که جایگزینی ندارند، صحبت کرده‌اند. از طرفی ما حقوق بگیر و کارمند هم نیستیم که این قانون شامل حال ما شود. بنابراین به هزار و یک دلیل این قانون شامل حال نمی شود. ما حق الزحمه ای و به قول خودشان نیروهای پاره وقت هستیم یعنی به ازای هر برنامه ای که اجرا می کنیم مبلغی دریافت می کنیم که در ماه و سال رقم زیادی نمی شود.»
بیوک میرزایی:«بخشنامه ناجوانمردانه‌ای است که نباید شامل حال بازیگران شود چون آنها از سنین بالا با پشتوانه سواد و تجربه به بیان می‌رسند و کار خود را بهتر ارایه می‌دهند. بازیگری با کار دولتی تفاوت دارد، چون لازمه آن توانمند شدن است. بازیگر تا وقتی که سالم است می‌تواند کار کند. در همه جای دنیا هم همین است. در هفته های قبل از نهادهای بالادستی به مدیر تولید در رادیو گفته بودند که نباید از این نیروها برای رادیو استفاده شود. البته حالا شنیده‌ام که رایزنی هایی با آقای شاه آبادی در حال انجام است تا جلوی این کار گرفته شود.»
میکائیل شهرستانی: «ماجرای منع به کارگیری بازنشستگان شامل حال ما هم شده است اما آقای قربانی، مدیر مرکز نمایش گفته‌اند که به‌زودی شرایط بازگشت با شرط و شروط و محدودیت‌هایی فراهم می‌شود، اگر چه دیگر مثل سابق نمی‌توانند از هنرمندان استفاده کنند. بنده با نفس این عمل در ادارات دولتی مخالفتی ندارم. همیشه افرادی بوده‌اند که بدون هیچ محدودیتی در بخش‌های مختلف کار می‌کردند درحالی‌که جوان‌های زیادی بیکارند، اما این قانون درباره بخش فنی و هنری صدق نمی‌کند. مگر می‌شود برای هنرمندانی مثل علی نصیریان یا مثلا ثریا قاسمی جایگزینی با آن ویژگی‌های هنری و شخصیتی پیدا کرد؟ سوالم این است که کسانی که در 16 سمت فعال هستند چطور کارشان ادامه پیدا کرده و می‌کند؟ یعنی فقط آرتیست جماعت باید شامل این حال بشوند؟ بنده با درجه ممتاز بازیگری و کارگردانی اگر 4 سریال 5/2 ساعته در یک ماه برای رادیو بسازم یک میلیون و دویست هزار تومان دریافت می کنم. آیا این مبلغ زیاد است؟ فکر می کنم این قانون اصلا در تلویزیون قابل اجرا نیست اگر چه در آن‌جا ممکن است در سریال‌هایی که با کمک اسپانسر و بخش خصوصی ساخته می‌شود از بازیگران استفاده شود، اما در هر حال این نگاه در میان هنرمندان نگاه غلطی است.»