سهیلا روزبان- شهروند| دولت سالانه حدود200هزارمیلیارد تومان یارانه بنزین می‌دهد. درحال حاضر، تقریبا ۷۶میلیون نفر ماهی ۴۵هزار و 500 تومان یارانه نقدی دریافت می‌کنند. این میزان معادل 5 برابر یارانه نقدی تمام مردم ایران در سال است. جالب است بدانید با این یارانه سنگینی که دولت برای بنزین پرداخت می‌کند، می‌توان هر سال حدود 66 هزار کارخانه راه‌اندازی کرد یا 219هواپیمای ایرباس صفرکیلومتر یا 515 هواپیمای نوی ATR خرید. با یارانه بنزین می‌توان سالانه حدود 200 هزار مدرسه در ایران ساخت. با یارانه بنزین می‌توان در عرض یکسال از نظر تکمیل خط آهن به برنامه های توسعه ای مان در افق 1404 برسیم.
اما حالا این یارانه سنگین فقط منجر به این شده است که هر ایرانی حدود 3 برابر هر شهروند چینی بنزین مصرف کند و این سرمایه کلان دود شده و به هوا برود.
قیمت واقعی بنزین چقدر است؟
تولید بنزین طبق قیمت پایه فوب خلیج فارس 47 سنت، چیزی حدود 6110 تومان و با احتساب هزینه‌های توزیع آن حداقل 7هزار تومان با قیمت ارز آزاد برای دولت آب می‌خورد، اما درحالی دولت به‌ازای هر لیتر 6هزار تومان و با احتساب مصرف روزانه 91میلیون لیتری سالانه حدود 200 هزار میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت می‌کند که بررسی‌های انجام شده در اتاق بازرگانی نشان می‌دهد میزان یارانه‌ای که دولت به دهک‌های بالای درآمدی با انرژی ارزان پرداخت می‌کند، 25 برابر دهک‌های پایین درآمدی است. رضا پدیدار، کارشناس انرژی دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «دولت همه ساله درحالی منابع زیادی را صرف دادن یارانه به پرمصرف‌ها کرده که سرانه مصرف بنزین از حدود 67میلیون لیتر مصرف روزانه در سال87 حالا به 91میلیون لیتر مصرف روزانه رسیده است. حال آنکه اگر دولت سوخت را به قیمت واقعی عرضه و یارانه پرداختی به آن را صرف ایجاد زیرساخت‌ها می‌کرد، امروز نه از قاچاق خبری بود و نه مصرف بالای آن.»
سرانه هر ایرانی از یارانه انرژی معادل دستمزد کارگران
اما یارانه سوخت به همین عددها ختم نمی‌شود. آنگونه که بیژن زنگنه، وزیر نفت می‌گوید: «امسال در تابستان مصرف گاز در نیروگاه‌ها به ۲۹۰میلیون مترمکعب در روز رسید، یعنی نیروگاه‌های ما معادل روزانه ۲میلیون بشکه نفت خام مصرف کردند.» به گفته او، گاز مایع را کیلویی ۱۵۰ تومان یعنی ۱۰دلار به‌ازای هر تن می‌فروشیم، درحالی‌که قیمت جهانی آن ۵۵۰ دلار به‌ازای هر تن است، حتی اگر محافظه‌کارانه قیمت سوخت را پایین‌تر از عموم کشورها فرض کنیم، باز یارانه غیرمستقیمی که امروز به بنزین، گازوییل و گاز طبیعی داده می‌شود، تقریبا پنج‌برابر یارانه نقدی ۴۵هزار و 500تومانی است. اگر یارانه نقدی ماهی ۴۵هزار و 500تومانی کنونی 5/2 برابر شود، نیاز به «۱۰۰هزارمیلیارد تومان» منابع دارد. اگر مجموع یارانه کلیه بخش‌های انرژی اعم از بنزین، گازوئیل ، برق و ... را در نظر بگیریم عدد یارانه بسیار سنگین‌تر می‌شود. پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی به تازگی در توییتی که بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته نوشته: «میزان یارانه انرژى در ایران به عدد 100هزار میلیارد تومان در ماه رسیده است که سرانه آن معادل ماهانه یک‌میلیون و250هزار تومان است. این عدد با دستمزد یک ماه یک کارگر برابرى مى‌کند.»
ایرانی‌ها 3 برابر چینی‌ها بنزین مصرف می‌کنند
نتیجه این همه یارانه انرژی در ایران جالب است. طبق آخرین اعلام رسمی دولت، مصرف بنزین در ایران 91میلیون لیتر در روز است، همچنین طبق آخرین اعلام رسمی جمعیت کشور، ایران درحال حاضر حدود 81میلیون نفر جمعیت دارد، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر، 1.12 لیتر بنزین در ایران مصرف می‌شود، یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگر خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه‌روز سهمی 4.5 لیتری در مصرف بنزین کشور دارند.در کشور پرجمعیت چین با جمعیتی بالغ بر یک‌میلیارد و 386میلیون نفر (آمار سال 2017) حدود 468میلیون لیتر بنزین در روز مصرف می‌شود، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر 0.34 لیتر بنزین در چین مصرف می‌شود. در کشور ترکیه با جمعیتی بالغ بر 80میلیون نفر، روزانه 8میلیون و 268هزار لیتر بنزین مصرف می‌شود، به عبارتی در هر شبانه‌روز به‌ازای هر نفر، 0.1 لیتر بنزین در ترکیه مصرف می‌شود. مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه از این نظر مقایسه‌ای جالب است که تعداد جمعیت و خودروهای سبک دو کشور تقریبا یکسان است. اما در ایران به‌ازای هر نفر، 10 برابر هر ترکیه‌ای و 3 برابر هر چینی بنزین مصرف می‌شود.
سالی 66هزارکارخانه با یارانه بنزین
با این یارانه کلانی که هدر می‌رود، می‌توان کارهای بزرگی انجام داد. برای این موضوع کافی است توجه‌تان را تنها به یارانه بنزین جلب کنیم. با 200 هزار میلیارد تومان یارانه بنزین در سال می‌توان کارخانه‌های زیادی ساخت. اگر سرمایه اولیه برای راه‌اندازی یک کارخانه مواد غذایی و بهداشتی را چیزی حدود 3میلیارد تومان در نظر بگیریم، با یارانه بنزین می‌توان چیزی حدود 66 هزار کارخانه در ایران راه‌اندازی کرد. اگر در هر کارخانه به‌طور متوسط 70 نفر مشغول به کار شوند، چیزی حدود 4 میلیون و 620 هزار نفر در یکسال دارای شغل می‌شوند. بهتر است اینگونه بگوییم وزارت کار متوسط هزینه ایجاد یک شغل در ایران را 50میلیون تومان برآورد کرده است. با یارانه بنزین می‌توانیم در سال حدود 4 میلیون شغل ایجاد کنیم.
با یارانه بنزین چقدر هواپیما می‌توان خرید؟
قیمت خرید یک فروند ایرباس 320 صفرکیلومتر چیزی حدود 70میلیون دلار است. اگر قیمت هر دلار را 13هزار تومان در نظر بگیریم، با یارانه بنزین می‌شود سالانه 219هواپیمای ایرباس 320صفرکیلومتر خریداری کرد. قیمت خرید هواپیمای ATR حدود 26میلیون دلار است. با یارانه بنزین می‌توانستیم سالانه 515هواپیمای نو و صفرکیلومتر ATR بخریم. جالب است بدانید یکی از بزرگترین مشکلات دولت برای خرید هواپیما پس از برجام نداشتن پول نقد بود و مشکلات تامین وام و فاینانس باعث شد نتوانیم به اندازه کافی برای خرید هواپیما عجله به خرج دهیم و فرصت بزرگی از دست رفت. با این یارانه می توانستیم در عرض یکسال تعداد هواپیماهایمان را به تعداد ایرلاین بزرگ و معروفی مانند ایرلاین امارات برسانیم.
هزینه ساخت 200هزار مدرسه معادل یارانه یکسال بنزین
محمدحسین علیزاده، مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه‌ساز خراسان رضوی به قدس آنلاین گفته است هزینه ساخت یک مدرسه حدود یک‌میلیارد تومان است. درواقع با یارانه 200 هزار میلیارد تومانی بنزین می‌توانی 200 هزار مدرسه در ایران بسازیم.
با یارانه بنزین چقدر راه می‌توان ساخت؟
بد نیست بدانید درحال حاضر احداث هر کیلومتر راه روستایی به‌طور متوسط 4میلیارد تومان و احداث هر کیلومتر راه‌آهن 7میلیارد تومان هزینه دارد. یک حساب‌کتاب سرانگشتی به خوبی نشان می‌دهد با یارانه‌ای که دولت هر سال بابت بنزین پرداخت می‌کند، می‌توان حدود 28 هزار کیلومتر راه آهن و 50 هزار کیلومتر راه روستایی ایجاد کرد. مطابق با افق 1404 ایران باید 25 هزار کیلومتر به خط آهن خود اضافه کند که تنها با یارانه یک سال بنزین می توان به این برنامه بلندمدت رسید.