تمرین نظامی «وستوک2018» در شرق سیبری، بزرگترین تمرین نظامی روسیه در 30 سال اخیر بود که ماه گذشته با حدود 300هزار نیروی روس، چینی و مغولی برگزار شد. این تمرین نظامی برای روسیه پیش از آنکه نمایش نظامی باشد، فرصتی برای قدرتنمایی و نشان دادن سختافزارهای نظامی روسیه بود که فروش آنها پس از نفت، بیشترین منبع درآمدی این کشور است.
در طول این تمرین نظامی، روسیه موشکهای زمین به هوای اس400 را که یکی از پیشرفتهترین سیستمهای تسلیحاتی است، به نمایش گذاشت. موشکهای اس400، همان موشکهای اس300 است که ارتقای زیادی یافتهاند و اخیرا نیز به سوریه فرستاده شدهاند. به دلیل قابلیتهای این موشکها، چندین کشور از جمله چین، عربستان سعودی، ترکیه، هند و قطر گفتهاند که مایل به خرید اس400 هستند.
تقریبا هر کشوری که اعلام کرده قصد خرید این سیستم موشکی را دارد، آمریکا به نحوی به دنبال تلافی دیپلماتیک از سوی آن کشور است. خبرگزاری الجزیره با چند متخصص مصاحبه کرده و آنها گفتهاند که دلیل مخالفت آمریکا نسبت به خرید اس400 از سوی این کشورها صرفا به این دلیل نیست که این سیستم موشکی بسیار پیشرفته است، بلکه به این دلیل است که این سیستم میتواند خطر بالقوهای برای متحدان قدیمی باشد. «سیمون وایزمن»، محقق ارشد برنامه تسلیحاتی و نظامی در موسسه تحقیقات صلح استکهلم گفته است: «اس400 یکی از پیشرفتهترین سیستمهای دفاع هوایی در مقایسه با بهترین سیستمهای غربی است. رادارها و سایر سنسورها و موشکهای آن، منطقه بسیار وسیعی را که دستکم 600 کیلومتر است، پوشش میدهند و برد موشکهای آن نیز تا 400 کیلومتر میرسد.» وایزمن همچنین گفته است: «این سیستم دفاعی، دقت بسیار بالایی دارد و میتواند اهداف بالقوه و حتی اهداف مخفی را نیز هدف قرار دهد.» راز سایر مزایای دیگر این سیستم دفاعی این است که قدرت حرکت بالایی دارد و میتواند در عرض چند دقیقه شلیک کند و جابهجا شود.»
«کوین براند»، تحلیلگر نظامی شورای روابط خارجی به الجزیره گفته است: «این سیستم موشکی، میتواند برای همه موشکها مناسب باشد. بر روی این سیستم میتواند موشکهای کوتاهبرد، متوسط برد و بلند برد نصب شود و این بستگی به کاربری نظامی و خواسته افراد دارد که چگونه آن را تنظیم کنند.» براند همچنین گفته است که این سیستم بسیار قابل انطباق با سیستمهای جادهای است و این دقیقا همان چیزی است که بسیاری از کشورها به دنبال آن هستند.
ترکیه که عضو ناتو است، یکی از کشورهایی است که به شدت به دنبال خرید این سیستم دفاعی است. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه در ماه آگوست در یک سخنرانی در حضور فارغالتحصیلان دانشگاه افسری گفت که آنکارا سعی میکند سیستم موشکی خود را در اسرع وقت تامین کند که طبق برنامه روسیه، تحویل اس400، در سال 2019 خواهد بود. اما انگیزه ترکیه برای خرید اس400 روسی که متحدان غربی ترکیه در ناتو را ترسانده، به دلایل فنی و سیاسی است. براند میگوید: «به لحاظ فنی، اس400 قطعا ترکیه را یک گام جلوتر میبرد و این لزوما به نفع کشورهای ناتو نیست که ترکیه در مرزهای خود این سیستم را مستقر کند.» براند میگوید که این سیستم برای اعضای ناتو میتواند بسیار خطرناک باشد: «سادهترین و کمخطرترین سناریو این است که یکی از کشورهای ناتو از سیستمی استفاده میکند که برای کشورهای دیگر عضو ناتو، اطلاعات آن قابل ثبت نیست. ناتو به شدت به سیستمهایی وابسته است که در کنار یکدیگر و به صورت یک شبکه منسجم فعالیت میکنند و اضافه کردن اس400 به این سیستم، ممکن است این تصویری که ناتو به شما میدهد را ناهمگون کند.»
اما به گفته براند، سناریوی خطرناکتر این است که روسیه نیتهای بدی از این کار داشته باشد که این سیستمها را در اختیار کشورهای دیگری مثل ترکیه قرار میدهد: «قاعدتا برای راهاندازی، مراقبت و تعمیر سیستمهای اس400، روسیه باید تکنیسینهای خود را به آن کشور خریدار بفرستد و آن تکنیسینها ممکن است به دادههای نظامی ناتو دسترسی پیدا کنند و آسیبپذیری سیستمهای ناتو، مورد سوءاستفاده یک دشمن بالقوه قرار بگیرد.»