منصور حقیقت‌پور نماینده اردبیل در مجلس شورای اسلامی
در دنیای امروز تعریف خانواده به مراتب فراتر از سده‌ها و حتی دهه‌های اخیر است. اگر در گذشته خانواده محدود به یک جمع فامیلی یا حداکثر ساکنان یک روستا یا یک محله در شهرها بود، امروز زندگی اجتماعی بشر به اندازه‌ای گسترش یافته که مفاهیم جدیدی ازجمله «خانواده اجتماعی» وارد فرهنگ‌ها شده است. متاسفانه ما در زندگی شهری و همراهی و تعامل همه اعضای خانواده‌های بزرگ شهری به‌ویژه در حوزه رعایت حقوق همه اعضا، با مشکلاتی روبه‌رو هستیم. علت اصلی این است که ما تجربه زندگی در جمع خانواده‌های بزرگ را نداشته‌ایم. این درحالی است که برخی از کشورها به دلیل این‌که به مراتب زودتر از ما زندگی در دنیای امروز را قبول کردند، در این حوزه تجربه‌های گرانبهایی دارند. گذار از زندگی سنتی به زندگی مدرن شهری به‌طور قطع نیازمند تجربیاتی است که ما از آن بی‌بهره هستیم. نخستین ویژگی، تغییر شیوه زندگی است.
متاسفانه ما «به عنوان حاکمیت» نتوانستیم این تغییرات را به درستی مدیریت کنیم. در چنین شرایطی برخی می‌گویند که مردم ما مسئولیت‌پذیر نیستند یا این‌که به مسائل و مشکلات پیرامون خود بی‌تفاوت شده‌اند که هرگز این تعابیر و تعاریف نسبت به ملت ایران را قبول ندارم. علت این است که یک جامعه مسئولیت گریز هرگز به صورت میلیونی در جنگ شرکت و از تمام توان خود برای حفظ و حراست از سرزمین مادری خود استفاده نمی‌کرد.
جامعه‌ای که مسئولیت‌گریز باشد، نسبت به تمام مسائل بی‌تفاوت می‌شود و این درحالی است که سالانه در کشور ما صدها مدرسه، بیمارستان، کتابخانه و مسجد با مشارکت خیرین ساخته می‌شود. از سوی دیگر ممکن است برخی بگویند که مردم ایران نسبت به مسائل بی‌تفاوت شده‌اند. این تعریف را نیز قبول ندارم، چرا که مردم ما نشان داده‌اند که در برابر زورگویی و ظلم و ستم هرگز بی‌تفاوت نبوده و نیستند. جامعه‌ای که در برابر کشتار کودکان از کوبانی تا بوسنی از خود واکنش نشان می‌دهد را نمی‌توان بی‌تفاوت نسبت به مسائل و معضلات و آسیب‌های اجتماعی دانست. اما همین مردم وقتی می‌بینند که یک نفر در خیابان زباله ریخته، یا قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت نکرده یا به محیط‌زیست آسیب می‌رساند، هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهند. بنابراین با توجه به ویژگی‌های بسیار مثبت ملت ایران و خصوصیات اخلاقی بارز و دلسوزی مثال‌زدنی که نسبت به همنوعان خود دارند، باید دید که دلیل عدم واکنش اجتماعی آنها به مسائل و معضلات چیست. معتقدم که ریشه این امر در عدم آموزش صحیح به شهروندان است. متاسفانه در جامعه ما هیچگاه نهادهای آموزشی و متولیان امور فرهنگی، آموزش‌های لازم در مورد مسئولیت‌های اجتماعی و وظایفی که در قبال جامعه خود داریم را ارایه نکرده‌اند. ریشه اصلی معضلات و آسیب‌های اجتماعی ازجمله طلاق، اعتیاد، قانون‌گریزی، بی‌تفاوتی نسبت به مسائل اجتماعی و تخلفات کوچک و هنجارشکنی‌های اجتماعی در همین عدم آموزش به شهروندان است. از جامعه‌ای که مردم آن نمی‌داند در قبال معضلات و آسیب‌های اجتماعی چه مسئولیت سنگینی برعهده دارد، چه انتظاری می‌توان داشت. متاسفانه مسئولان ما فقط از مردم انتظار معجزه دارند، درحالی‌که هیچ آموزشی به آنها نداده‌اند. البته وظیفه آموزش به جامعه و فرهنگ‌سازی نیز نباید محدود به یک نهاد یا حداکثر یک قوه باشد. همه دستگاه‌ها و نهادها در این حوزه مسئولیت دارند و اساسا این حوزه فرا دستگاهی است و باید همه، عزم جدی برای آموزش عمومی داشته باشیم. متاسفانه تا به امروز که زمان را از دست داده و کاری در این حوزه انجام نداده‌ایم و به‌نظر هم نمی‌رسد که چنین عزمی داشته باشیم.