گروه اقتصادی شهروند| در 25سال گذشته، تحریم‌های متوالی اقتصاد هوایی ایران باعث شده تا این صنعت آن‌قدر دچار مشکل شود که دیگر سرپا بودن این صنعت در ایران بسان یک معجزه و مصداق عینی خواستن ایرانی شود. اما با این وجود این صنعت در ایران فرسوده شده تا دیگر شکی نباشد که صنعت هوایی ایران نیازمند بازسازی هواپیماهای قدیمی و حضور پرنده‌های تازه است. براساس آمارها، در 25سال گذشته 200 سانحه هوایی در ایران اتفاق افتاده و دوهزار نفر را به کام مرگ فرستاده است. چراکه بیشتر هواپیماهایی که در ایران فعالند، بیش از میانگین استاندارد، عمر دارند. به صورت رسمی آخرین فروندهای بویینگ و ایرباسی که ایران از شرکت اصلی خریداری کرده به سال 1978 میلادی برمی‌گردد تا ایران در سه دهه گذشته، برای تأمین قطعات یدکی مورد نیاز خود به بازار سیاه روی بیاورد.
این تحریم‌ها از ابتدای انقلاب بوده‌اند اما در سال‌های اخیر، تحریم هسته‌ای ایران اوضاع را وخیم‌تر کرده بود ولی حالا برای اولین‌بار در این دهه‌ها، اندکی وضع تغییر کرده است.
بعد از مذاکرات ژانویه 2013 میلادی و توافق ژنو، رفع موقت برخی تحریم‌ها روزنه امیدی ساخت تا اشتیاق طرفین رونمایی شود. به همان نسبت که ایران مشتاق دستیابی به خدمات و قطعات یدکی هواپیماهای کهنه‌اش بود، غول‌های هواپیماسازی جهانی نیز تشنه همکاری با ایران بودند و همین مهلت تحریم سبب شد بویینگ، ایرباس، جنرال الکتریک و لوفت‌هانزا خواهان اجازه همکاری با ایران شوند. هرچند تا چندی پیش مسئولان ایرانی نتایج این توافق هسته‌ای را درحد کاتالوگ و کتاب‌های رسمی شرکت بویینگ ارزیابی کرده بودند اما انگار به تازگی روی خوش لغو تدریجی تحریم در این حوزه نمایان شده و وقایعی رخ داده است.
امضای دو قرارداد با بویینگ
فرهاد پرورش مدیرعامل ایران‌ایر (هما) با اشاره به توافقنامه ایران با 1+5 خبر داده است که در دوره تمدید چهارماهه، گرچه زمان کوتاه بود اما باز از این فرصت استفاده شده است. او با تأیید خبر خبرگزاری‌های خارجی مبنی بر امضای قرارداد هما و بویینگ افزود: دو قرارداد با شرکت بویینگ در دوره شش‌ماهه اول و دوره تمدید چهارماهه امضا کردیم. وی با بیان این‌که دوره دوم تمدید تا چند روز دیگر به پایان می‌رسد، گفت: خیلی امیدوار هستیم که یک توافق به‌قول معروف برد ــ برد نتیجه این مذاکرات باشد تا مشمول صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور نیز شود؛ هرچند تحریم‌ها باعث خودکفایی در حوزه تعمیرات هواپیما شد. او ادامه داد: اگر توافق انجام شود، تسهیل در خرید قطعات هواپیما، انتقال پول و حتی خرید هواپیما
به وجود می‌آید.
سه دهه دوری غول‌های هواپیماسازی از ایران
براساس این قرارداد شرکت هما پول را منتقل کرد و مدارک فنی مربوط به هواپیماهای عملیاتی ایران‌ایر را از شرکت بویینگ گرفت؛ همچنین هما نقشه‌های پروازی را که در آنها محدودیت داشت نیز دریافت کرد. این نخستین معامله در زمینه حمل‌ونقل هوایی است که از سال 1357 تاکنون اتفاق افتاده است. به گفته سخنگوی شرکت بویینگ قراردادش با ایران‌ایر شامل فروش قطعات یدکی، دستورالعمل، نقشه، بولتن خدمات، چارت‌های جهت‌یابی و اطلاعات است. همچنین براساس اخبار در ماه جولای، بویینگ با ایران‌ایر تور (یکی از زیرمجموعه‌های ایران‌ایر) برای ارسال کالا و خدمات مشابه وارد مذاکره شد. به نوشته رویترز، در ماه آوریل بویینگ و جنرال‌الکتریک (تولید‌کننده موتورهای صنعتی) اعلام کردند از خزانه‌داری آمریکا اجازه صادرات قطعات یدکی را دریافت کرده‌اند؛ هواپیماساز اروپایی ایرباس نیز در ماه جولای اعلام کرد که درخواست اجازه صادرات از آمریکا را ارایه کرده است اما هنوز نتوانسته درباره شرایط اجرای آن با ایران به توافق برسد.
ایران بازاری ایده‌آل برای غول‌های هوایی
عایدی بویینگ از این قرارداد 120هزار دلار بود و سود خالص آن 12هزار دلار محاسبه شده است. چنین سودی برای شرکت عظیمی مانند بویینگ ناچیز محسوب می‌شود اما بویینگ نقشه‌های دیگری در سر دارد. اگر روابط اقتصادی ایران به حالت عادی برگردد، حداقل به 100 جت نیاز خواهد داشت و براساس تخمین کارشناسان ایرانی، کشور به حدود 400 هواپیما نیاز دارد. نگاهی دقیق‌تر به اوضاع نشان می‌دهد ایران به بازاری تازه برای تولیدکنندگان هواپیماهای تجاری تبدیل خواهد شد. اما تمام این موارد مستلزم ایجاد توافقنامه هسته‌ای است. زیرا فروش هواپیما به ایران منوط به لغو کامل تحریم است و این همان فرصتی است که غول‌های هواپیماسازی منتظر آن هستند.
حضور 100 شرکت در نمایشگاه کیش
اکنون فرصتی دیگر برای شرکت‌های هوایی فراهم شده تا بتوانند بخشی از بازار ایران را به خود اختصاص دهند. در بیست‌وهفتم آبان‌ماه جاری 100 شرکت داخلی و خارجی در نمایشگاه بین‌المللی و صنایع هوایی و هوانوردی کیش شرکت می‌کنند. به گفته علی خان‌محمدی سخنگوی هفتمین نمایشگاه بین‌المللی دوسالانه کیش، از این تعداد 85 شرکت داخلی و 15 نماینده از هشت شرکت خارجی اعلام آمادگی برای حضور در نمایشگاه کرده‌اند. وي ارایه توانمندی‌های صنایع هوایی داخلی و خدمات هوایی کشور را از اهداف اصلی برپایی این نمایشگاه
ذکر کرد.
طراحی برنامه‌هایی برای متقاعد کردن جهان از مزایای پروازهای عبوری از آسمان ایران و تبدیل به هاب منطقه، جذب شرکت‌های معتبر خارجی از سایر نقاط جهان، به منظور استفاده متقابل از توانمندی‌های ایران و دیگر کشورها، تبدیل جزیره کیش به یکی از مراکز هوایی و هوانوردی کشور، جهت‌گیری برای مردمی کردن هوانوردی عمومی و حمایت از رسانه‌های هوایی کشور از دیگر اهداف برپایی این نمایشگاه است. به گفته خان‌محمدی، نمایندگان شرکت‌های خارجی از کشورهای امارات، چین، آلمان، سوئد، فرانسه، اوکراین و جمهوری چک حضور دارند.