محمد باقرزاده- شهروند| این خلاصه یک اتفاق تازه برای تعدادی از کودکان یک پیش‌دبستانی در تهران است: تعدادی از دانش‌آموزان یک پیش‌دبستانی در منطقه 12 تهران به این دلیل که خانواده‌هایشان توان پرداخت شهریه را نداشته‌اند، در یک کلاس جدا و بدون آموزش نگهداری شدند.
ماجرا به صبح دیروز در پیش‌دبستانی محله تختی در پارک گل‌محمدی تهران برمی‌گردد که تعدادی از بچه‌ها به دلیل پرداخت‌نشدن شهریه تحصیل‌شان، از روند آموزش کنار گذاشته شدند و حتی مسئولان این پیش‌دبستانی ابتدا اجازه خروج از این مرکز را به کودکان ندادند تا با اعتراض شدید مادر یکی از این کودکان، پای بچه‌ها از این ماجرا بیرون کشیده شود؛ موضوعی که خانواده‌ها بر آن تأکید می‌کنند، هرچند مسئولان این مرکز از تلاش به همکاری با خانواده و درک وضع مالی آنها سخن می‌گویند.
آن‌طور که خانواده‌ها می‌گویند، بچه‌های ۶ساله یک پیش‌دبستانی در منطقه ۱۲تهران دیروز، ساعات بدی را پشت‌سر گذاشتند و آرزو می‌کنند این اتفاق دیگر تکرار نشود؛ موضوعی که عکس‌ها و فیلم‌های ضبط‌شده توسط والدین هم آن را تأیید می‌کند، اگرچه مدیر مجموعه‌ای که این پیش‌دبستانی زیرنظر آن مدیریت می‌شود، این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید بچه‌ها درجریان این موضوع قرار نگرفته‌اند.
مادر محمدرضا: گفتند
اجازه نمی‌دهیم بچه‌ها را خانه ببرید
خانم یوسفی مادر محمدرضا است که دیروز به همراه والدین دیگری به این پیش‌دبستانی رفته تا از مسئولان این پیش‌دبستانی زمان بیشتری برای پرداخت شهریه بگیرد. او می‌گوید که ابتدا اجازه نمی‌دادند بچه‌ها به خانه بروند تا اعتراض والدین بالا گرفت: «به ما گفتند تا با مدیر صحبت نکنید، نمی‌گذاریم بچه‌ها را خانه ببرید تا اینکه یکی از خانم‌ها اعتراض و داد و بیداد کرد که مگر گروگانگیری است و درنهایت بچه‌ها را آزاد کردند. اصل ماجرا این است که مدرسه از هر دانش‌آموزی یک تا یک‌ونیم میلیون تومان به‌عنوان شهریه می‌گیرد. این هزینه را قرار بود اقساط پرداخت کنیم ولی به ما گفتند که باید امروز این پول را تحویل دهید. امروز گفتند که بچه شما را در کلاس دیگری می‌گذاریم و هیچ آموزشی نمی‌دهیم تا زمانی که پول را کامل پرداخت کنید. گفتند خبری از آموزش و امکانات نیست.» خانم یوسفی پیش از این مشغول به کار بوده و پس از تعدیل صورت‌گرفته در مجموعه کاری‌اش، بیکار شده و حالا او هم مثل بسیاری از همسایه‌هایش ناتوان از پرداخت شهریه به صورت کامل است. او می‌گوید؛ همسرش فرهنگی است و می‌توانستند محمدرضا را در مرکز پیش‌دبستانی‌ای که به فرهنگیان تخفیف می‌دهد، ثبت‌نام کنند ولی این مرکز فاصله زیادی از خانه آنها داشت و از طرفی محمدرضا با بچه‌های این مرکز از پیش هم‌بازی بوده است: «با این وعده ثبت‌نام کردیم که گفتند تخفیف می‌دهیم و اقساط می‌دهیم در غیراین صورت همسرم فرهنگی است و می‌توانستیم در پیش‌دبستانی دیگری که ۵۰درصد تخفیف می‌دهند، فرزندمان را ثبت‌نام کنیم. این‌جا گفتند تخفیف می‌دهند و با ما راه می‌آیند. در 6ماه گذشته نزدیک به ۸۰۰هزار تومان پرداخت کردیم و گفتیم بقیه را اقساط پرداخت می‌کنیم ولی الان می‌گویند باید همه را پرداخت کنید. این مرکز زیرنظر شورایاری منطقه ۱۲ است. ما هر چه می‌رویم، هی ما را این‌ور و آن‌ور پاس می‌دهند. کسی پاسخگو نیست.» خانم یوسفی درباره وضع مالی دیگر والدین هم می‌گوید که تعداد زیادی از آنها شرایط مشابه یا بدتری دارند و می‌پرسد: «اگر پیش‌دبستانی واجب است، چرا هزینه می‌گیرند و اگر واجب نیست، چرا می‌گویند بچه‌ها را بفرستید. مدرسه دخترم هم که کلاس سوم دبستان است، مدرسه دولتی است اما به اجبار از ما ۲۰۰ هزارتومان گرفته است و هرچه اعتراض کردیم که نباید پول بگیرید، فایده‌ای نداشت.» او می‌گوید؛ هیچ مرکز پیش‌دبستانی در تهران وجود ندارد که شهریه دریافت نکند و معتقد است بسیاری از خانواده‌ها توانایی پرداخت این شهریه‌ها را ندارند: «من همه مناطق را گشتم و هیچ پیش‌دبستانی رایگان وجود ندارد. غیرانتفاعی که هزینه‌اش خیلی بیشتر است.» آن‌طور که خانم یوسفی می‌گوید، شهریه این پیش‌دبستانی برای یک‌سال، یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان است که این جدا از دیگر هزینه‌های مربوط به وسایل و تجهیزات است.
ناراحتی حاکم بر گروه تلگرامی والدین
آنچه پیش از این مادر یکی از کودکان این پیش‌دبستانی مطرح کرد، شاید درد مشترک بسیاری از خانواده‌های تهرانی و سراسر ایران باشد؛ خانواده‌هایی که توانایی پرداخت شهریه چندمیلیونی پیش‌دبستانی فرزندانشان را ندارند و از طرفی نمی‌خواهند بچه‌شان از بچگی با طعم تبعیض و فقر بزرگ شود. مادران دیگری هم در گفت‌و‌گو با «شهروند»، موارد مطرح‌شده توسط خانم یوسفی را تکرار می‌کنند و به نوشته‌های خود در گروه تلگرامی «خانه کودک» اشاره می‌کنند؛ گروهی که محل بحث و هماهنگی والدین بچه‌های مشغول به تحصیل در پیش‌دبستانی محله تختی است. مادر یکی از بچه‌ها در این گروه نوشته که «به قرآن امروز مهرشاد اومده اصلا حرف نمی‌زنه هرچی هم پرسيدم، هیچی نمیگه مثل هر روز که می‌اومد، از اول توضیح می‌داد چه کار کردیم و چه کار نکردیم، نبود.» یکی دیگر از مادران هم ادامه داده: «سلام آره منم بودم. از این حرکتشون خیلی ناراحتم. بچه‌ام صبح ماتش برده. رو روحیه‌اش واقعا تأثیر گذاشته.» بقیه مادران هم از تلاش خود برای سرگرم‌کردن فرزندانشان می‌گویند که ذهن آنها از موضوع امروز خارج شود و یکی هم در آخر می‌نویسد که ای کاش ما هم جای این بچه بودیم: «متوجه مشکلات نیستند و اگر هم بفهمند زود فراموش می‌کنند.»
توضیحات مدیر پیش‌دبستانی
تلفن گویای «سرای محله تختی منطقه ۱۲» توضیح می‌دهد که اگر قصد ثبت‌نام دارید، عدد یک، ارتباط با مدیریت عدد ۲، خانه قرآن عدد ۳ و به همین صورت ادامه می‌دهد. خانمی مسئول بخش ثبت‌نام است و توضیح می‌دهد که پیش‌دبستانی سرای محله تختی برای پیش‌دبستانی یک ماهیانه ۱۳۰هزار تومان و اگر پیش‌دو باشد، حدود یک‌میلیون و ۳۰۰هزارتومان می‌توان هزینه به صورت اقساط دریافت کرد. او اما توضیحات درباره حادثه دیروز را به مدیر مجموعه یعنی «علی مولایاری» واگذار می‌کند. او ابتدا توضیحاتی درباره سرای محله تختی می‌دهد تا به پاسخ درباره اتفاقات پیش‌دبستانی برسد: «در سیستم محلات به جز سرای محله، یک‌سری مراکز برای کارهای آموزشی- فرهنگی به محلات واگذار شده است. این اماکن در این چند سال، به فراخور امکانات، ورزشگاه یا موارد دیگر احداث کردند. این مجموعه سرای کودک هم جزو مواردی است که به سرای محله ما واگذار شده است. مدارس پیش‌دبستانی جزو مواردی نیست که بشود با آن درآمدزایی کرد و ما هم قصد درآمدزایی نداریم. حدود ۱۴۰ پیش‌دبستانی داریم که حدود ۶۰نفر تخفیف می‌گیرند و حدود ۳۰درصد هیچ پولی به ما نمی‌دهند. درد ما این است که تا آخر‌سال هزینه‌ای از خودمان ندهیم و این تلاش ماست. این بحث اقساط هم به همین دلیل است. از اوایل شهریور هم که ثبت‌نام را شروع می‌کنیم، اقساطی است که تا پایان بهمن کل هزینه باید پرداخت شود و از اول هم این موضوع را گفتیم.» مولایاری درباره اعتراض والدین این پیش‌دبستانی و انتقاد آنها از نحوه برخورد با فرزندانشان هم می‌گوید: «از اول مهر تا الان هم ماهیانه زنگ می‌زنیم به خانواده‌ها و یک‌بار هم کتبی به آنها اطلاع دادیم که شهریه فرزند خود را پرداخت کنند. حدود سه هفته پیش در نامه‌ای نوشتیم که اگر تا هفته آینده شهریه پرداخت نشود، ما از پذیرش بچه‌ها معذوریم. غیر از این هم، به‌طور شفاهی و تلفنی این موضوع را اطلاع دادیم که متاسفانه در این دوره زمانی تنها دو سه خانواده این کار را انجام دادند و هزینه خود را پرداخت کردند. ما خودمان بچه این محل هستیم و می‌دانیم که خیلی از خانواده‌ها توانایی پرداخت ندارند و قصد درآمدزایی هم نداریم. هفته قبل سه‌شنبه تلفنی به خانواده اطلاع دادیم که اگر پرداخت نکنید، از پذیرش بچه‌ها معذوریم که تا امروز (دوشنبه) هم پرداخت نشد. امروز هم این موضوع در اول کار مطرح شد و برخورد نادرستی هم متاسفانه صورت گرفت.» او ادامه می‌دهد: «امروز قرار شد که ما بچه‌ها را راه ندهیم ولی من گفتم حالا بچه‌ها را راه دهیم و بچه‌ها درگیر نشوند. امروز آموزش الفبا بود و من به مادرها گفتم که اگر شهریه پرداخت نشود، ما به بچه‌ها آموزش نمی‌دهیم. از ۱۴۰نفر حدود ۴۰نفر پرداخت کردند. جلوی بچه‌ها حرفی از پول زده نشد.» او سخنان والدین را بی‌انصافی می‌داند و می‌گوید که قرار نیست درآینده بچه‌ای از این مدرسه به خاطر شهریه اخراج شود: «این کمی بی‌انصافی است و ما ۴ماه است که با تمام کاستی‌ها مسائل را رفع و رجوع کردیم ولی الان به جایی رسیدیم که نمی‌توانیم حقوق پرسنل را پرداخت کنیم. ما این‌جا بچه‌محل هستیم و این بچه‌ها، مثل بچه‌های خود ما هستند. به قول معروف تلاش کردیم که این شهریه‌ها پرداخت شود. هدف ما اخراج بچه‌ها نیست.»
بدترین برخورد از نظر تربیتی
با کودکان پیش‌دبستانی
مدیرکل اداره پیش‌دبستانی وزارت آموزشوپرورش اما معتقد است که هیچ مدیر مدرسه یا مسئول پیش‌دبستانی حق واردکردن کودکان و دانش‌آموزان به موضوع شهریه را ندارد، چون این بدترین شیوه تربیتی است. «رخساره فضلی» در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «پیش‌دبستانی‌ها معمولا شهریه می‌گیرند و دولتی نیستند و فقط در مناطق محروم، مراکز به صورت مجانی برای این کار درنظر گرفته شده است. در تهران اما هیچ پیش‌دبستانی بدون شهریه وجود ندارد.» او معتقد است که اگر در مرکز محله تختی با پیش‌دبستانی‌ها برخوردی صورت گرفته، کاملا غیرقانونی است و هیچ مسئولی چنین حقی را ندارد: «از نظر تربیتی این بدترین نوع برخورد است. بنا به هر دلیلی اگر خانواده نتوانسته شهریه را پرداخت کند، به هیچ‌وجه نباید بچه و فرزند آنها درگیر این موضوع شود. این شیوه آموزشی بدترین تأثیر را روی آموزش و رفتار یک دانش‌آموز به جای می‌گذارد.»
پایگاه اطلاع‌رسانی آموزشوپرورش شهر تهران برای سال تحصیلی ۹۶-۹۷، فهرستی از مراکز پیش‌دبستانی منتشر کرده که در آنها نامی از مرکز محله تختی دیده نمی‌شود و مدیرکل اداره پیش‌دبستانی وزارت آموزشوپرورش می‌گوید؛ باید بررسی شود که آیا این مجموعه از وزارت آموزشوپرورش مجوز فعالیت دارد یا نه: «اینکه زیرنظر شورای شهر یا شهرداری باشد، به معنای مجوز از وزارت آموزشوپرورش نیست.»
در فهرست منتشرشده در پایگاه اطلاع‌رسانی آموزشوپرورش شهر تهران، نام ۵۸۴ مرکز پیش‌دبستانی ذکر شده و شهریه قانونی هرکدام هم درکنار آن ذکر شده است؛ فهرستی که بیشترین شهریه آن ۵میلیون و ۳۵هزار تومان، کمترین مبلغ آن یک‌میلیون و۷۳۵هزار تومان و میانگین آنها ۳میلیون و ۴۵۵هزار تومان است. این شهریه اعلام‌شده توسط آموزشوپرورش شهر تهران است درحالی که بسیاری از خانواده‌ها معتقدند شهریه‌ای که این مراکز اخذ می‌کنند، بالاتر از مبلغ تعیین‌شده است.