| سعید درویشی | دبیر گروه هلال |
روزهای بدون بحران را می‌گذرانیم و خوشبختانه حادثه طبیعی قابل توجه که منجر به تلفات انسانی شود در کشور روی نداده است؛ حوادثی مثل زمین‌لرزه‌های ارسباران، برازجان و امثالهم که باعث می‌شد داوطلبان برای جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی مردمی بسیج شوند. حال که بحرانی نداریم و شرایط پایدار است، داوطلبان هلال‌احمر چه کار می‌کنند؟ این پرسش نقطه عطف یک مصاحبه شد برای گفت‌و‌گو با رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر.
طرح‌های آموزشی محرومیت‌زدایی
فرحناز رافع در پاسخ به سوال بالا به «شهروند» گفت: «طرح‌های زیادی داریم که درحال اجرا هستند. طرح‌های «محرومیت‌زدایی» داریم که آموزشی هستند و بسته به شهرستان و استانی که طرح در خانه داوطلب آن‌جا اجرا می‌شود نام طرح‌ها متفاوت است.»
رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر یادآوری کرد که این طرح‌ها درمانی، بهداشتی و معیشتی هستند و در طرح‌های معیشتی کمک‌های مردمی جمع‌آوری و به نیازمندان اهدا می‌شود.
خانه‌های داوطلب برنامه‌های سالیانه دارند و «برنامه عمل» را که مصوب سازمان داوطلبان است اجرا می‌کنند. خانه‌های داوطلب با تشکل‌های مردم‌نهاد و عام‌المنفعه نیز تعامل دارند. رئیس سازمان داوطلبان درباره این موضوع گفت: «برخی خانه‌های داوطلب هلال‌احمر با برخی سازمان‌های مردم‌نهاد تفاهمنامه امضا و به‌طور مشترک پروژه‌ها را اجرا می‌کنند.»
رافع به تازه‌ترین کار داوطلبان یعنی «طرح داوطلبان عاشورایی» که در ماه‌های محرم و صفر اجرا می‌شود، اشاره کرد و افزود: «اول این‌که نذورات خود و سپس نذورات سایر مردم را به سرای سالمندان و مراکز نگهداری معلولان هدایت می‌کنند. حتی برای سالمندانی که تنها هستند و برای شرکت در مراسم عزاداری توانایی ندارند، مراسم برگزار می‌کنند.»
توجه به کارآفرینی
با این‌که سازمان داوطلبان تلاش کرده است کمک‌های خود را به موضوعات معیشتی و اقتصادی محدود نکند اما وجود محرومان و خانواده‌های نیازمند باعث می‌شود توزیع بسته‌های عیدانه هنوز هم در فهرست خدمات این سازمان باشد. رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در پاسخ به این پرسش که پس از 3سال حضور در این جایگاه، فکر می‌کنید چقدر توانسته‌اید به فقرزدایی در کشور کمک کنید؟ این پاسخ را داد: «ما در این زمینه خیلی تلاش کردیم و البته امسال رویکردمان را تغییر دادیم. تلاش کردیم در مناطق محروم طرح‌های محرومیت‌زدا را فقط به توزیع بسته‌های معیشتی محدود نکنیم. جاهایی هستند که اگر آموزش دهیم محرومیت‌زدایی کرده‌ایم، بحث پیشگیری هم داریم. به همسران زندانیان آموزش‌های مختلف مثل پیشگیری از اعتیاد و ویروس اچ‌آی‌وی داده‌ایم.»
رافع با بیان این‌که در این زمینه‌ها کار کرده‌ایم، افزود: «هنوز میزان اثربخشی این کارها را نسنجیده‌ایم.»
رئیس سازمان داوطلبان تأکید کرد: «با اهدای بسته معیشتی دیگر نمی‌توان مشکل شخص نیازمند را حل کرد. شاید مشکلات او به صورت مقطعی حل شود اما باید به دنبال راه دیگر بود.»
رافع ادامه داد: «به کارآفرینی هم توجه داریم زیرا پیش از این کارآفرینی را جدی دنبال نکرده بودیم. به‌طور آزمایشی، فقرزدایی را با کارآفرینی در چند استان دنبال خواهیم کرد و اگر موفق بودیم در کل کشور اجرا می‌کنیم.»
رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر با بیان این‌که کارآفرینی یک تمرین برای حوادث است و به ما کمک می‌کند، گفت: «ما پیش از وقوع حوادث مسئول پیشگیری هستیم، حین حوادث مسئولیت حمایت‌های روانی و بهداشتی را داریم و در دوره بازتوانی پس از حوادث باید با کارآفرینی به شخص حادثه‌دیده‌ای که تمام زندگی خود را از دست داده است کمک کرد.» رافع اضافه کرد: «کارآفرینان داوطلب می‌توانند در زمان پس از حوادث به نیازمندانی که کار و زندگی خود را از دست داده‌اند کمک کنند.» او در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان داوطلبان طرح کارآفرینی را عملیاتی کرده است، گفت: «با شرکت فرش ایران مذاکره کرده‌ایم و قرار شده در این زمینه کمک کند. موضوع صندوق‌های خُرد را داریم و با افرادی در این خصوص مذاکره کرده‌ایم. ایجاد هنرهای دستی در مناطق روستایی را نیز در دستور کار داریم.»
عضوگیری آنلاین برای داوطلبی
رئیس سازمان داوطلبان در بخش دیگری از گفت‌و‌گو با گروه هلال «شهروند» به ایجاد «خانه داوطلب مجازی» اشاره کرد و گفت: «خانه داوطلب مجازی در روز جهانی داوطلبان(14 آذر) در سراسر کشور کار خود را آغاز می‌کند. در این خانه مجازی، آموزش، عضوگیری و سایر فعالیت‌ها به صورت غیرحضوری و آنلاین انجام خواهد شد.»
او با اشاره به شکل فعلی جذب داوطلب در جمعیت هلال‌احمر که از طریق فراخوان‌های عمومی و اختصاصی است، گفت: «در جهان امروز این کار مردود است زیرا بیشتر کارها به صورت آنلاین انجام می‌شود و درست نیست از شخص بخواهیم برای عضو شدن در یک فعالیت داوطلبی که می‌خواهد در آن خدمت کند، وقت خود را صرف کند و در شعبه حاضر شود.» رافع با اشاره به این‌که طرح عضویت آنلاین در استان‌های اصفهان و گلستان به‌طور آزمایشی اجرا شد، ادامه داد: «در خانه داوطلب مجازی، افراد به صورت آنلاین عضو خواهند شد و با آنان ارتباط برقرار می‌کنیم.» او تصریح کرد: «در برخی موارد مانند یادگیری چند مهارت به حضور داوطلب نیاز است اما سایر موارد نظیر آموزش‌ها آنلاین هستند.»
رافع با اشاره به تفاوت‌های داوطلبی در شهرها و روستاها گفت: «در روستاها دسترسی‌ها راحت‌تر است و افراد را به سهولت می‌توان دور هم جمع کرد و مشارکت‌ها بیشتر است. در شهرها این کارها کمی سخت‌تر است اما طرح‌هایی مانند حمایت از سالمندان را در شهرها اجرا کرده‌ایم که با استقبال مواجه شده است و قصد داریم با افزایش امکانات خود بهتر آن را ارایه دهیم.» هرچند روستاهای کشور مثل گذشته‌ها پرجمعیت نیستند و شهرنشینی رفته‌رفته به یک معضل تبدیل خواهد شد اما سازمان داوطلبان توانمندسازی خانواده‌های ساکن در روستاها را نیز در دستور کار خود قرار داده است. رئیس سازمان داوطلبان در این خصوص گفت: «توانمندسازی در زمینه‌های خودامدادی و دگرامدادی، بهداشت فردی و اجتماعی، پیشگیری از اعتیاد ازجمله فعالیت داوطلبانه در روستاها بوده‌اند.»