| نیما صائب |
روستای ساقلکسار تاکنون چندبار روستای پاک و روستای نمونه ایران شناخته شده است. روستایی که تا همین چند‌سال پیش کمتر کسی از وجودش خبر داشت اما اکنون کمتر کسی است که آوازه‌اش را نشنیده باشد. روستایی که شهرتش را مدیون دو چیز است. اول سد خاکی‌ای که یک آبگیر زیبا را تشکیل داده؛ آبگیری که محصور جنگلی انبوه است و دوم مسئولان روستا،البته تک‌تک اهالی آن که طرح‌های مناسب گردشگری را به اجرا درآوردند و در حفظ و حراست از منطقه منحصر به‌فردشان کوشا بودند. از این‌رو برآن شدیم تا برای تهیه گزارش سری به این روستای مشهور گیلان بزنیم.
طرحی در راه یونسکو
آنها بعد از یک‌سال مطالعه در سال 1383 طرحی را به اجرا درآوردند که براساس آن یک سد خاکی بالای همین سد کنونی ساخته شد، البته به گفته آقای دهیار با مشارکت صددرصدی مردم انجام شد. هدفشان از اجرای این طرح کنترل آب سد خاکی بود تا میزان هدررفت آب به حداقل میزان برسد. با این طرح این سد در کل سال آب دارد و زیبایی‌اش پابرجا می‌ماند. طرحی که آن سال طرح برگزیده کشور شد و اکنون نیز مقامات روستا درصدد ترجمه اسناد این طرح هستند تا به یونسکو بفرستند. وی می‌افزاید: بعد از آن‌که ساقلکسار را به گردشگران معرفی کردیم نوبت حفاظت از محیط‌زیست این منطقه رسید. پس برآن شدیم که با ارایه طرحی از آسیب به محیط‌زیست بکاهیم. بزرگ‌ترین معضل مناطق گردشگری که گردشگران زیادی را به خود می‌بینند معضل زباله‌هاست. به همین دلیل آمدیم دم ورودی مامورانمان را گذاشتیم تا یک برگه تحویل زباله به همراه یک کیسه زباله به گردشگران بدهند تا هنگام بازگشت اگر زباله‌هایشان را جمع کرده باشند نصف پول ورودی را به آنها بازگردانند.
عدم‌صدور مجوز تغییر کاربری
مشکل دیگر مناطق نمونه گردشگری هجوم بی‌امان ثروتمندانی است که می‌خواهند زمین‌های در حال رشد منطقه را بخرند و ویلا بسازند. خوش‌نشین‌ها حتی به زمین‌های کشاورزی مانند شالیزارها نیز رحم نمی‌کنند و شالیزارها را تبدیل به محل سکونت تفریحی خود می‌کنند. مطئمنا ساقلکسار هم از این هجوم درامان نیست. تقی‌زاده در این‌باره می‌گوید: «ما نمی‌توانیم به مردم بگوییم که زمین‌هایشان را نفروشند اما بی‌شک مجوز تغییر کاربری هم صادر نمی‌کنیم. یعنی وقتی خریدار می‌خواهد زمینی را بخرد او را تفهیم می‌کنیم که زمین زراعی و شالیزار غیرقابل تغییر کاربری است و نمی‌تواند رویش ویلا بسازد. تا به حال هم در این راه موفق بودیم. به مردم خودمان هم می‌گوییم که زمین‌هایشان را طوری نفروشند که بعد خودشان به‌عنوان کارگر برای خریدارشان روی زمین‌های سابقشان کار کنند. به همین دلیل مردم این‌جا زمین‌هایشان را کمتر می‌فروشند و فقط در صورتی راضی به فروش می‌شوند که بخش کوچکی از زمین‌هایشان باشد و قسمتی از مشکل مالی‌شان را برطرف کند.»
تغییر زندگی مردم
ورود گردشگر به هر منطقه‌ای تغییرات مثبت فراوانی برجای می‌گذارد و چهره منطقه را دگرگون می‌کند. دهیار ساقلکسار از این تغییرات مثبت بر روستا می‌گوید: «ورود گردشگر یعنی ورود پول. هر گردشگری با خودش پول هم می‌آورد. وقتی هم پول بیاید خیلی از آسیب‌های اجتماعی از جامعه رخت می‌کند. به همین دلیل است که اکنون در ساقلکسار، بیش از 40فارغ‌التحصیل وجود دارد و آمار تحصیلکرده‌ها نیز دارد بیشتر می‌شود، دیگر بیکار وجود ندارد، آلوده به موادمخدر وجود ندارد و سرقت هم در روستا وجود ندارد. به همین دلیل امنیت هم در روستا برای گردشگر وجود دارد. بسیاری از گردشگران وقتی به بعضی از نقاط بکر طبیعت می‌روند با خطر برخوردهای ناگوار و تلخ اراذل و اوباش مواجه هستند اما در ساقلکسار یک امنیت کامل برای گردشگران وجود دارد.»
دغدغه‌های محیط‌زیستی
وقتی گردشگر به هر منطقه‌ای وارد می‌شود تبعات زیست‌محیطی را هم با خود می‌آورد. از این‌رو مسئولان و مردم ساقلکسار بسیار حساس و سختگیر هستند. تقی‌زاده از وجود نیروهای انتظامات در سراسر جنگل‌های اطراف سد خاکی می‌گوید که مدام به مردم هشدار می‌دهند که آتششان را خاموش کنند یا زباله نریزند. طرح‌هایی هم برای حفظ هرچه بهتر محیط‌زیست دارند. مانند نصب کباب‌پزهای بزرگ در جای‌جای منطقه که دیگر گردشگران لازم نباشد روی زمین آتش درست کنند.
طرح‌های آینده
دهیار ساقلکسار و همکارانش از تلاش باز نایستاده‌اند و نگاه به آینده دارند. از این‌روست که مدام طرح‌های بهتری برای جذب بیشتر گردشگر دارند. یکی از آن طرح‌ها، احداث پیست دوچرخه‌سواری است. او همچنین از آزاد بودن ماهیگیری در این برکه می‌گوید: «ماهیگیری یکی از جاذبه‌های گردشگری است که گردشگران زیادی را به این منطقه می‌کشاند. از این‌رو 15هزار قطعه ماهی گرم آبی مانند کپور، آمور و فتوفاک در این برکه پرورش می‌دهیم که چند هفته دیگر صیدشان برای عموم مردم آزاد می‌شود. هیچ هزینه‌ای هم از آنها نمی‌گیریم. فقط می‌خواهیم به میهمانانمان خوش بگذرد.»
دهیار ساقلکسار خبر جالب دیگری هم برای ما دارد؛ احداث یک تصفیه‌خانه. مکانی که یک استان هنوز عاجز مانده از احداثش اما ساقلکسار در حال احداث تصفیه‌خانه‌ای است که اتفاقا نشانمان هم می‌دهد. ساقلکسار در آینده نزدیک صاحب تصفیه‌خانه می‌شود تا فاضلاب به رودخانه نریزد و زمین‌ها را آلوده نکند. حتی آقای دهیار امیدوار است که بتواند از پسامند فاضلاب و زباله بتواند برق تولید کند. او همچنین از تعمیر و زیباسازی جاده روستا می‌گوید و ده‌ها طرح و پروژه دیگر که حکایت از تلاش و عزم جدی مردم روستا برای ارتقای جایگاه زادبومشان دارد در آینده‌ای نزدیک.