کرهشمالی ششمین و البته پرقدرتترین آزمایش اتمی خود را انجام داد. این کشور در بیانیهای که از تلویزیون رسمی آن پخش شد، انجام این آزمایش هستهای را تأیید کرد و آن را «موفقیتآمیز» خواند. پیش از اعلام این خبر از سوی کرهشمالی، دو زمینلرزه بزرگ در نزدیکی این کشور ثبت شد که تردیدها را نسبت به ششمین آزمایش هستهای پیونگیانگ افزایش داد. مرکز لرزهنگاری چین زمینلرزهای به بزرگی ۶.۳ ریشتر را در کرهشمالی ثبت کرد.
همچنین سازمان آبوهوایی کرهجنوبی نیز اعلام کرد که یک زمینلرزه «مصنوعی» به بزرگی ۵.۶ ریشتر در نواحی استان هامگیونگ و در اطراف تأسیسات هستهای کرهشمالی در ساعت 12:30 ظهر به وقت محلی ثبت شد. سپس ساعاتی بعد دومین زمینلرزه به بزرگی ۴.۶ ریشتر در اطراف تأسیسات آزمایش هستهای کرهشمالی به ثبت رسید. لرزش ناشی از این آزمایش آنقدر زیاد بود که مردم کرهجنوبی نیز آن را احساس کردند. آژانس ملی آتشنشانی این کشور که تلفنهای اضطراری را پاسخگو است، اعلام کرد که 31 تماس از ساختمانها و خانههای مختلف در کرهشمالی داشته که دلیل این لرزش را جویا میشدند. لرزش دوم اما شدت کمتری داشت و در چین ثبت شد.
بمب آزمایششده اخیر از 5 آزمایش هستهای قبل که آخرین آن سال گذشته میلادی صورت گرفت، قویتر است. ژاپن اعلام کرده لرزههایی که پس از این آزمایش در کرهشمالی ثبت شد، نشاندهنده این است که این آزمایش حداقل ۱۰ بار قویتر از آزمایشهای قبلی بوده است. آژانس آبوهوایی کرهجنوبی نیز با تأیید «بسیار قوی» بودن این آزمایش هستهای اعلام کرد، احتمالا قدرت این انفجار 5 تا 6 برابر قویتر از پنجمین آزمایش هستهای کرهشمالی در سپتامبر گذشته بود.
براساس اعلام مقامات پیونگیانگ این بمب هیدروژنی قابلیت بارگذاری بر روی موشکهای جدید بالستیک بین قارهای را دارد. تلویزیون کرهشمالی گفت آزمایش این بمب هیدروژنی به دستور کیم جونگ اون انجام شد و یک «موفقیت کامل» و «گامی معنادار» در جهت تکمیل برنامه تسلیحات هستهای کشور بوده است.
ماه گذشته پرزیدنت ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا با تهدید کرهشمالی اعلام کرد که اگر این کشور به رفتارهای تهدیدآمیز خود ادامه دهد، پاسخ آنها را با «خشم و آتش» خواهد داد؛ اما ظاهرا کرهشمالی و کیم جونگ اون، رهبر این کشور، تهدیدات ترامپ را نادیده گرفته و به آزمایشهای اتمی خود مشغولند. آنها همچنین هفته گذشته یک موشک بالستیک را از بالای ژاپن به سوی شمال اقیانوس آرام پرتاب کردند.
بمب هیدروژنی نیرومندترین سلاحی است که تاکنون بشر توانسته به آن دست یابد که در آن با فرآیندی بسیار پیچیده شیمیایی و فیزیکی با همجوشی اتمهای هیدروژن انرژی بسیار زیادی در زمانی بسیار کوتاه آزاد میشود. انرژی حاصل از پیوند اتمهای هیدروژن در یک بمب اتمی هیدروژنی به مراتب بیشتر از شکافت هستهای است که در انواع دیگر بمبهای اتمی به کار میرود و البته ساخت آن نیز به همین میزان دشوارتر است. به همین دلیل است که کارشناسان هنوز شک دارند که کرهشمالی توانسته باشد به این سطح از فناوری دست یابد.
محکومیتهای جهانی
از چین و روسیه تا فرانسه
در پی این آزمایش، کرهجنوبی ضمن محکومکردن آن، از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا جلسهای فوری تشکیل دهد. چین نیز انجام این آزمایش را بشدت محکوم و سازمان ملل نیز ابراز تاسف خود را اعلام کرد. در بیانیه وزارت خارجه چین آمده است: «کرهشمالی مخالفتهای گسترده جامعه بینالملل را نادیده گرفت و بار دیگر یک آزمایش هستهای انجام داد. دولت چین مخالفت قاطع و محکومیت جدی و محکم خود را در قبال این اقدام اعلام میکند.»
از سوی دیگر، کرهجنوبی نیز اعلام کرده که درصدد اجرای شدیدترین تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل علیه کرهشمالی برای انزوای کامل این کشور است. کرهجنوبی همچنین گفت که در نظر دارد قویترین سلاحهای تاکتیکی آمریکا را برای دفاع از خود مستقر کند. در توکیو نیز شینزو آبه، نخستوزیر ژاپن قول داد که ششمین آزمایش هستهای کرهشمالی را نادیده نگیرد. وی گفت: «توسعه برنامههای هستهای و موشکی کرهشمالی تهدیدی جدی و فوری برای امنیت کشور ماست. این اقدام صلح و امنیت در منطقه و جامعه بینالمللی را به خطر میاندازد. ما این اقدام کرهشمالی را به شدیدترین و قویترین وجه محکوم میکنیم. ژاپن به همکاری خود با آمریکا، چین و روسیه و دیگر کشورها برای بررسی نوع پاسخ به کرهشمالی ازجمله اقدامات بیشتر شورای امنیت سازمان ملل ادامه خواهد داد.»
امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه نیز گفت که جامعه بینالمللی ازجمله شورای امنیت سازمان ملل باید به سرعت و قاطعانه به آزمایش کرهشمالی واکنش نشان دهد. وی از اعضای شورای امنیت خواست هر چه سریعتر به نقض قوانین بینالمللی توسط کرهشمالی پاسخ دهند. در بیانیه مکرون آمده است: «جامعه بینالمللی باید با قاطعیت هر چه تمامتر به این تحرکات جدید پاسخ دهد تا کرهشمالی مجبور شود بدون قیدوشرط بر سر مذاکره بیاید و برنامههای موشکهای بالستیک و هستهایاش را بهطور کامل برچیند.»
آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز برنامه هستهای کرهشمالی را «نگرانی جدی» دانست. یوکیو آمانو، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت: «آزمایش هستهای کرهشمالی اقدامی بشدت تاسفبار بود و بار دیگر قویا اجرای کامل قطعنامههای مرتبط را خواهانم.»
همچنین وزارت خارجه روسیه اعلام کرد كه روسیه «شدیدا» آزمایش هستهای جدید کرهشمالی را محکوم میکند. این وزارتخانه افزود، آزمایش هستهای جدید کرهشمالی صلح و امنیت منطقه را تهدید میکند. در بیانیه وزارت خارجه روسیه تأکید شده است که اقدامات رهبر کرهشمالی امنیت در شبهجزیره کره و کل منطقه را به خطر انداخته است و عواقب جدی برای این کشور دارد.
فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت که وی انتظار دارد شورای امنیت سازمان ملل به این موضوع بپردازد و موضعی موثر و قاطع اتخاذ کند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز این آزمایش را نقض مجدد قطعنامههای سازمان ملل دانست و گفت که ناتو از عملکرد بیثباتسازی پیونگیانگ که تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان است، بشدت نگران است.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز ضمن محکومکردن این آزمایش اتمی گفت که صدراعظم در گفتوگوی تلفنی با مکرون، رئیسجمهوری فرانسه اقدامات تحریکآمیز اخیر حاکمان پیونگیانگ را که ابعاد تازهای پیدا کرده بشدت محکوم کرد.
گرچه ترامپ بارها سخنانی تهدیدآمیز نسبت به کرهشمالی ابراز کرده اما به نظر میرسد که گزینههای وی در مورد این کشور محدود باشد. هر گونه حمله به تأسیسات اصلی کرهشمالی، میتواند تبعات سنگینی برای آمریکا و متحدانش در آن منطقه در بر داشته باشد. ازجمله اینکه کرهشمالی اقدامی تلافیجویانه علیه سئول، پایتخت کرهجنوبی که در محدوده تیررس پیونگیانگ قرار دارد، انجام دهد.
بنابراین به نظر میرسد که رئیسجمهوری آمریکا همان استراتژی سابق خود را در قبال کرهشمالی پی بگیرد؛ یعنی «افزایش فشارهای اقتصادی و تهدید به حمله نظامی». اخیرا نیز قطعنامهای با هدایت آمریکا و عدم وتوی چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل علیه پیونگیانگ به تصویب رسید که با محدودکردن صادرات و واردات کرهشمالی، اقتصاد این کشور را بشدت تحتتأثیر قرار میدهد.
چه کسی دیوانهتر است؟
کیم جونگ اون، رهبر جوان کرهشمالی که از سال 2012 بر مسند قدرت تکیه زده است، تنها در 2 سال اول حکومت خود (یعنی 2012 و 2013) بهطورکلی 8 موشک را پرتاب کرده است. وی در طول 3 سال متوالی اخیر، به طور متوسط 15 آزمایش موشکی در سال را انجام داده است. این نرخ، در سالجاری، در حال افزایش است. 5 آزمایش موشکی تنها از ماه مه، یعنی زمانی که «مون جائه این» بهعنوان رئیسجمهوری کرهجنوبی انتخاب شد، صورت گرفته است.
اما با وجود این شرایط و نزاعهای کلامی، چرا پیونگیانگ، همچنان به تهدیدات خود و انجام آزمایشهای خطرناک یکی پس از دیگری ادامه میدهد؟ مجله «اکونومیست» در مقالهای نوشته است، یکی از سادهترین پاسخهایی که میتوان به این سوال داد، این است که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، نجات خود و رژیم خود را در مقابل تهدیدات آمریکا، در انجام این آزمایشها و نشاندادن قدرت و جسارت خود میبیند.
توضیح دیگر، میتواند این باشد که همه این آزمایشهای موشکی، به مثابه پروپاگاندایی داخلی باشد. همچنان که روزنامه دولتی کرهشمالی موسوم به «رودونگ سینمون» ماه گذشته نوشته بود که اگر جنگی صورت بگیرد، «کرهجنوبی در دریایی از آتش غرق خواهد شد، ژاپن خاکستر و آمریکا نیز فروپاشی و مضمحل میشود.» این نوع ادبیات که از زمان شوروی سابق به یادگار مانده، برای این است که در صورت هرگونه تهدید یا جنگی، مردم کرهشمالی را مدافع حکومت نگاه دارند و آنها را قانع کنند که حکومتشان بسیار قدرتمند است.
اما توضیح سومی هم میتواند وجود داشته باشد. اینکه احتمالا کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، ترامپ و دولت آمریکا را دیوانهای میداند که ممکن است هر رفتار خطرناک و تهدیدآمیزی علیه رژیم کرهشمالی انجام دهد. خصوصا آنکه ترامپ، در نخستين ماههای ریاستجمهوریاش، با 59 موشک، پایگاهی هوایی در سوریه را بمباران کرد و «مادر بمبها» که بزرگترین بمب غیراتمی تاریخ به شمار میرفت را بر سر داعش و طالبان در افغانستان انداخت. با این اوصاف، میتوان به سادگی درک کرد که کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی، با نادیده گرفتن قطعنامههای شورای امنیت و تهدیدات آمریکا و سایر کشورهای منطقه، به آزمایشهای موشکی بین قارهای و اتمی میپردازد تا این را به همه رهبران دنیا القا کند که او (رهبر کرهشمالی) فردی دیوانه است که هیچ اقدام خطرناکی از سوی او نمیتواند نامحتمل باشد. کیم جونگ اون میخواهد نشان دهد که اگر ترامپ، فردی دیوانه و غیر قابلپیشبینی است، او اما دیوانهتر است و با چنین فردی نباید درگیر شد.