شهروند| «مدیر بی‌سواد یک موسسه اعتباری»، «سود 84درصدی در یکی از موسسات غیرمجاز»، «119 فقره چک برگشتی مدیر موسسه ثامن‌الحجج و زندانی‌شدن مدیر موسسه فرشتگان» حرف‌های تازه‌ای است که ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی از موسسات غیرمجاز با تلویزیون در میان گذاشته است. او البته از ادغام موسسه ثامن و مهر اقتصاد در کوثر خبر داده و گفته است؛ موسسه ثامن و مهر اقتصاد هیچ مشکلی ندارند و در وضع خوبی به سر می‌برند. بنابراین مردم نگران نباشند. سیف در آخرین نشست هیأت دولت یازدهم هم از بسته‌شدن پرونده غیرمجازها خبر داده و گفته بود؛ سه موسسه غیرمجازی که باقی مانده بودند؛ یعنی افضل توس، البرز ایرانیان و آرمان را تعیین تکلیف کرده و آنها را به بانک‌های آینده، تجارت و موسسه ملل واگذار کرده‌اند. به این ترتیب میخ تابوت تمامی موسسات مالی غیرمجاز را کوبیده‌اند. با این وجود بهاءالدین حسینی‌هاشمی، اقتصاددان و کارشناس بانکی به «شهروند» می‌گوید: ادغام نسخه معجزه‌گر نیست و تجمیع موسسات ورشکسته و بدنام می‌تواند تبدیل به دردسر تازه‌ای برای بانک‌ها و موسسات پذیرنده شود.
سود 84درصدی یک موسسه غیرمجاز
رئیس بانک مرکزی که میخ‌کوبیدن به تابوت موسسات غیرمجاز گفته است، در بخشی از سخنان خود با اشاره به این‌که یک موسسه غیرمجاز 84درصد سود پرداخت کرده است، گفت: مشخص نیست مدیران این موسسات که افرادی بی‌سواد و ناکارآمد بودند و از تخصص کافی هم برخوردار نبودند، چگونه می‌توانستند چنین سودی پرداخت کرده و از پس هزینه‌های آن برآیند.
آن‌طور که سیف می‌گوید، فعالیت برخی موسسات غیرمجاز در زمان فعالیت خود به‌گونه‌ای بوده که موجب به‌هم‌ریختگی نظم در شبکه بانکی می‌شدند. به گفته او، نمونه‌ای از این به‌هم‌ریختگی موسسه‌ای در شهریار بوده که تا ۲۷۰میلیارد تومان از مردم پول جمع کرد و از آن سودجویی کرد.
او با طرح این سوال که واقعا نمی‌دانم چرا مردم به راحتی پول‌های خود را در چنین موسساتی که هیچ مجوزی برای فعالیت ندارند، قرار می‌دهند، تأکید کرد که مردم در هیچ شرایطی فریب نرخ‌های سودهای بالا را نخورده و همواره در بانک‌ها و موسساتی سرمایه‌گذاری کنند که براساس مصوبات شورای پول و اعتبار عمل می‌کنند.
برای سپردهگذاری در مجازها هم دقت کنید
درعین حال رئیس کل بانک مرکزی نسبت به سپردهگذاری در بانک‌ها و موسسات اعتباری و نحوه انتخاب آنها نیز توصیه‌هایی کرد. سیف با تأکید بر این‌که غیرمجازها دیگر فعالیت نخواهند کرد اما مردم حتی برای سپردهگذاری در مجازها هم باید دقت کنند و نباید این تصور وجود داشته باشد که چون آنها دارای مجوز از بانک مرکزی هستند، پس می‌توان در هرکدام که سود بالاتری می‌پردازند، سپردهگذاری کرد، چراکه به هرحال پرداخت سودهای غیرمتعارف می‌تواند ناشی از ریسک بالا باشد.
براساس گفته‌های سیف، دیگر شاهد فعالیت هیچ موسسه غیرمجاز نخواهیم بود و با همکاری نیروی انتظامی و قوه‌قضائیه نباید اجازه داد که هیچ غیرمجازی شکل گرفته و فضایی برای فعالیت داشته باشند.
سیف همچنین با بیان این‌که صندوق ضمانت سپرده‌ها، سپرده‌های تا سقف ۱۰۰میلیون تومان را پوشش بیمه‌ای می‌دهند، گفت: بنابراین مناسب است که تمام سپرده‌ها در یک بانک قرار نگرفته و مردم بانک‌هایی را انتخاب کنند که ریسک پایین‌تری داشته و در چارچوب مصوبات شورای پول و اعتبار و سودهای متعارف حرکت می‌کنند.
ادغام نسخه معجزه‌گر نیست
حالا در شرایطی که بانک مرکزی سیاست ادغام و تجمیع برخی از موسسات را در دستورکار دارد که کارشناسان معتقدند؛ سیاست ادغام، نسخه‌ای نیست که برای تمام موسسات و بانک‌های کوچک پیچیده شود. در همین رابطه، بهاءالدین هاشمی، کارشناس بانکی به «شهروند» می‌گوید که ادغام راه‌حلی خاص برای موسسات خاص است و ادغام یک موسسه که دارای مشکلاتی است و دارایی‌های آن جوابگوی بدهی‌های آن نیست، در موسسه یا بانک دیگری می‌تواند مشکلاتی را برای موسسات و بانک‌های پذیرنده آنها به وجود بیاورد.
به گفته هاشمی در مورد موسسات و بانک‌های کوچکی که مشکلات زیادی ندارند و می‌توانند خود را اداره کنند اما برای کاهش هزینه‌های مدیریت و سایر هزینه‌ها، ادغام یا تجمیع آنها در دستورکار قرار گرفته، این مسأله قابل قبول است.
به گفته این کارشناس برای موسساتی که حسن شهرت دارند و به فکر رشد بیشتر هستند، ادغام در موسسه یا بانک دیگری می‌تواند مقرون به صرفه باشد و برای موسسه و بانک پذیرنده هم منجر به توسعه شعب مي‌شود. هاشمی تأکید می‌کند که ادغام یا تجمیع در صورتی که منافع دوطرفه داشته باشد، خوب و مفید است. او گفت که ادغام موسسات و بانک‌ها نسخه معجزه‌گر نیست و باید برخی موسسات و بانک‌ها منحل شوند. هاشمی در عین حال معتقد است که مردم باید یاد بگیرند که در هر موسسه‌ای با هر سودی سپردهگذاری نکنند و البته باید نهادهای نظارتی و بانک مرکزی هم در این رابطه اطلاع‌رسانی کنند.
به اعتقاد این کارشناس، بانک مرکزی باید کاری کند که این موسسات خود پاسخگوی مشتریانشان باشند. در عین حال بانک مرکزی به فراخور شرایط هر موسسه یا بانک باید هم به انحلال فکر کند و هم در صورت لزوم به آنها خط اعتباری اختصاص دهد یا اجازه بدهد که برخی موسسات اموال خود را بفروشند و بدهی‌های خود را پرداخت کنند.
هاشمی با تأکید بر این‌که برای جلوگیری از پیدایش و رشد موسسات غیرمجاز نیازی به قانون جدید نیست، می‌گوید: ما در این زمینه قانون کم نداریم و قوانین موجود خوب است؛ اما باید به‌درستی اجرا شود؛ زیرا در گذشته اهمال‌کاری و کوتاهی موجب فعالیت این موسسات شد.
بانک‌ها دیگر نمی‌توانند سود مصوب را
دور بزنند
البته سیف این را هم گفت که بسته سیاستی از سوی بانک مرکزی در حال اجراست که دیگر اجازه نخواهد داد بانک‌ها و موسسات اعتباری از سودهای مصوب منحرف شوند؛ به طوری که حداکثر تا دو هفته آینده تمامی آنها مکلف به پرداخت سود حداکثر ۱۵درصد خواهند بود. سیف توضیح داد که بر اساس قانون بانکداری بدون ربا سود در شبکه بانکی باید به طور علی‌الحساب تعریف شود؛ از این‌رو این سود در حال حاضر حداکثر ۱۵درصد بوده و بانک‌ها حق پرداخت بیش از این را ندارند.
۱۱۹ فقره چک برگشتی
مدیر موسسه ثامن‌الحجج
رئیس‌کل بانک مرکزی در قسمت دیگری از سخنان خود به تخلفات دیگری در موسسات غیرمجاز اشاره داشت و گفت: مدیران موسسه ثامن‌الحجج اصلا نه تخصص و تجربه‌ای در بانکداری داشتند و نه سوادی در این اندازه، اما با این حال توانسته بودند تا ۱۲هزار و ۸۰۰میلیارد تومان از پول مردم را جمع کرده و با آن فعالیت کنند، در حالی‌که مدیر این موسسه تا ۱۱۹ فقره چک برگشتی داشت. به گفته سیف مجوز فعالیت ثامن‌الحجج فقط برای سبزوار اعتبار داشته اما مدیر آن، این موسسه را توسعه داد و به موسسه‌ای با ۵۰۰ شعبه تبدیل کرد که در آن تخلفات بسیاری اتفاق افتاد و درنهایت نتوانست
پابرجا بماند.
مدیر فرشتگان زندانی است
این مقام مسئول با اشاره به شرایط حاکم بر موسسه کاسپین اظهار داشت: تخلفات بسیاری در تعاونی‌های زیرمجموعه موسسه اعتباری کاسپین اتفاق افتاده بود که در حال حاضر نیز مدیر فرشتگان در زندان به سر می‌برد و مدیران این موسسه هم حجم بالایی از سرمایه‌ها را خرج خرید خودروهای لوکس و املاک زیادی کرده بودند که کم‌کم در حال شناسایی و
ارزیابی است.
به گفته سیف هر آنچه املاک و دارایی متعلق به فرشتگان است حتما برای پرداخت مطالبات سپرده‌گذاران در دستورکار قرار می‌گیرد، اما هرگونه پرداختی منوط به پاسخگویی دارایی‌های این تعاونی است. بر این اساس در اولویت اول اصل پول و در اولویت دوم سودهای متعارف پرداخت خواهند شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی توضیح داد که دو گروه موجب شرایط حاکم بر کاسپین و تعاونی فرشتگان شده‌اند؛ اولین گروه، مدیران متخلف فرشتگان هستند و دیگری سپرده‌گذاران درشت که اجازه نمی‌دهند حتی سپرده‌گذاران خردتر برای دریافت مبالغ خود و تعیین وضع حساب‌ها مراجعه کنند.