مائده امینی روزنامه نگار
نامش را گذاشته‌اند «کِلاش». حداقل 50درصد زنان در مریوان مشغول به بافتن این کفش سنتی - محلی کردستان‌اند و می‌گویند کردها علاقه عجیبی به استفاده از پاپوش سنتی‌شان نشان می‌دهند. کار کلاش تا جایی پیش رفته که 26 تیرماه، یعنی دو روز پیش، هيأت شوراي جهاني يونسکو برای ثبت جهانی این پای‌افزار ایرانی، در کردستان جلسه‌ای برگزار کردند. کمال حسینی، رئیس اتاق بازرگانی کردستان در گفت‌وگو با «شهروند» میگوید که به نتیجه این جلسه که با حضور نمایندگانی از 3کشور استرالیا، کویت و ایران، برگزار شده، امیدوار است. به گفته او اگر کارها به خوبی پیش برود، نام مریوان به شهر کلاش تغییر پیدا کرده و ثبت جهانی می‌شود. البته درحال حاضر هم این کفش به ترکیه و عراق صادر می‌شود اما با ثبت جهانی این کالای ایرانی، می‌توان روی صادرات گسترده آن حساب کرد.
«مولود خسپی» یک کارگاه تولیدی کلاش دارد. او را در اورامان کردستان «استاد» صدا می‌کنند. خسپی به «شهروند» میگوید که کیفیت کار دست مردم کردستان تکرار ناشدنی است و مدعی می‌شود که برای مسی و رونالدو هم دو جفت کلاش فرستاده‌اند! خسپی میگوید که 100درصد این کفش‌ها تولید داخل بوده و برای ساخت آنها از ترکیبی از نخ و چرم استفاده می‌شود.
به گفته این استادکار قدیمی، درحال حاضر بیش از 4هزار جوان در استان کردستان مشغول به کلاش بافی‌اند که 75درصد این جوان‌ها، مردان و زنان مریوانی هستند. مریوانی که می‌توانست تبدیل به پایگاهی برای قاچاق کالا شود؛ حالا در یک قدمی یک ثبت جهانی ایستاده است و می‌تواند قطب کلاش در جهان شود.
چرا کلاش بپوشیم؟
رنگ و طرح کفش‌های سنتی محدودند. همین محدودیت کافی است که خیلی‌ها دست و دلشان به خرید این قسم کفش‌ها نرود. آیا با این اوصاف می‌توان به تولید انبوه و حتی صادرات آن امیدوار بود؟ کلاش یک کفش تابستانی خنک است که به گفته خسپی، تا 6سال هم عمر می‌کند. این گیوه‌های سنتی محلی کردستان، از دو قسمت نخ و پارچه برای رویه کفش و از قسمت چرمی، برای کفه کفش تشکیل شده‌اند. این کفش‌ها که بنابر روایاتی 2هزار سال قدمت دارند، نه با چالش سایز مواجه می‌شوند نه لنگه چپ و راست. این کفش به گفته بافندگان، سبک، راحت و با دوام است و به خاطر ماهیت آن، قابلیت شست‌وشوی بالایی دارد. گفتنی است؛ بافت هر جفت کفش بین 4 روز، تا یک هفته طول می‌کشد که
به گفته رئیس اتاق بازرگانی کردستان، قیمت تمام شده هر جفت آن برای تولید کننده
بین 80 تا 150هزار تومان است.
کلاش بر پای مسی و رونالدو!
«سال گذشته ما خودمان برای مسی و رونالدو کلاش فرستادیم و آن‌جا هم رابط‌هایمان می‌گفتند خیلی خوششان آمده است.» این را مولود خسپی استادکار کرد زبان به «شهروند» گفته و ادامه می‌دهد: «کلاش فقط مال کردستان نیست، اگر خدا بخواهد و کلاش ثبت جهانی شود می‌بینید که همه دنیا کلاش را دوست خواهند داشت. الان در بارسلونا یک خیابان هم به نام کردستان وجود دارد.»
این تولید‌کننده میگوید اخیرا اصفهانی‌ها هم خواهان کلاش شده و از او خواسته‌اند برای یک دوره آموزشی به شهر اصفهان سفر کند.
همه چیز درباره صادرات پای‌افزار کردی
یکی از مهمترین فواید ثبت جهانی مریوان به‌عنوان شهر کلاش، قوت گرفتن صادرات این تولید داخلی است. درحالی‌که خسپی میگوید برای ترکیه هم تعداد قابل توجهی کلاش از مریوان صادر می‌شود، رئیس اتاق بازرگانی کردستان به «شهروند» میگوید: درحال حاضر 40هزار جفت کلاش به کردستان عراق صادر می‌شود. او تنها مشکل ممکن برای صادرات را وجود نداشتن طرح‌ها و رنگ‌های متنوع از این کالای کردی دانسته و معتقد است کارگاه‌های تولیدی در مریوان و سراسر کردستان به «طراح» نیاز دارند تا کفش محلی کردها را با تمام مزیت‌هایش متنوع و چشم‌نواز کنند. به گفته او درحال حاضر در صادرات کردستان، سرفصلی جداگانه به نام کلاش در اقلام گمرکی نداریم و این مسأله نیاز به بررسی و اصلاح دارد.
75درصد کلاش‌بافان، مریوانی‌اند
حالا بیش از 4هزار نفر در کردستان، به واسطه کلاش‌بافی دارای شغل شده‌اند. خسپی به «شهروند» میگوید: من سال‌هاست که در این کارم. از این 4هزار نفر، بیش از 75درصد جوانان مریوانی‌اند. زن و مرد هم ندارد. زنان رویه‌بافی می‌کنند و مردان کفی را می‌سازند. یکی از بافندگان زن که اورامانی بوده و دوست ندارد از او اسمی ببریم میگوید: زنان این‌جا هم به کارِ خانه مشغولند هم بیشترشان رویه بافی می‌کنند. کار سختی است. من خودم یک‌سال است که دستم درد می‌کند و دیگر کار نمی‌کنم. وسیله خاصی هم برای شروع نمی‌خواهد، پارچه و چرم و یک سوزن 15 سانتی و 17-16 تا ابزار کار. این زن اورامانی میگوید که با یک حساب سر انگشتی بیش از نیمی از زنان در اورامان کلاش می‌بافند تا همپای همسرانشان کار کرده باشند.
چقدر سرمایه برای شروع نیاز است؟
زنانی که در خانه به کلاش‌بافی مشغولند نه، اما کسانی که قصد راه‌اندازی کارگاه تولیدی را دارند، بسته به نوع کارگاه، بین 10 تا 60میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز دارند. خسپی میگوید این‌که بخواهید با چه کیفیتی و با چه حجمی شروع به کار کنید، بستگی به خودتان دارد، اما هزینه راه‌اندازی یک کارگاه کامل در استان کردستان بیشتر از 60میلیون تومان نمی‌شود.