شهروند| «نفت می‌تواند موتور محرک باشد به‌خصوص در مرحله توسعه، اما برای آینده تنها نمی‌توان به نفت فکر کرد. همه منتظریم نفت کشور را زنده کند، نفت مگر چقدر درآمد دارد؟!» بیژن زنگنه با بیان این گلایه‌ها در اکران فیلم «مستند نامه‌های یک جاسوس نفتی»، ساخته مهدی افشارنیک گفت: این فیلم قطعا بسیار دیده خواهد شد. من هم مباحث بسیاری درباره تاریخ نفت دارم که بازگو کنم اما، نمی‌توانم چیزی بنویسم یا بگویم، به این خاطر که اکنون همه چیز زنده است و افراد هستند و برای گفتن حرف‌هایم باید آن‌قدر مراقبت کنم که تقریبا باید سکوت کنم! او ادامه داد: بسیاری از روایت‌های رایج را قبول ندارم و اعتقادم با آن روایت رایج متفاوت است؛ بنابراین فعلا مصلحت نیست چیزی بگویم. بهترین نوع قرارداد «واگذاری امتیاز» است که در ایران عملی نیست. وزیر نفت همچنین گفت: بهترین قرارداد عالم، قرارداد امتیازی است که میدانی را به شرکتی برای درازمدت و مالکیت میدان را برای ۴۰، ۵۰سال بدهیم اما به دلایل سیاسی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی نمی‌توانیم این کار را انجام بدهیم. چیزی که نمی‌توان از لحاظ اجتماعی و فرهنگی در آن عمل کرد، تلاش بیهوده می‌کنیم و نمی‌توانیم، ممکن است به‌طور مثال ۴۰سال دیگر بپذیرند!
درباره شاه، مصدق و شوروی حرف دارم
وزیر نفت گفـت: صحبت‌های بسیاری دارم در مورد نقشی که در آن زمان، شاه در نفت داشته است، کارهایی که کرده‌اند، برنامه‌ها، راهبردهایی که در زمان مصدق بوده، جاهایی که رفتند، کارهایی که شد، نقشی که روس‌ها و اتحاد جماهیر شوروی داشتند و کارهایی که کردند. بحث‌های بسیاری وجود دارد و این‌که باید ببینیم اکنون افکار ما کجاست و چه کسانی بر آن تاثیرگذارند. به گزارش ایلنا او در ادامه گفت: مسأله‌‌ای که حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰سال است که گرفتار آن هستیم، دعوای روس و انگلیس در ایران است. در ابتدا روس و انگلیس، شرق و غرب تلقی نمی‌شدند و پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ شرق و غرب مطرح شد. پس از دعوای روس و انگلیس، مارکسیسم آمد و از دهه پنجم مارکسیسم اسلامی به ایران وارد شد و بر تفکر مسلمانان تأثیر عمیقی برجا گذاشت و بی‌شک تعیین‌کننده‌ترین و اثرگذارترین تفکرات حتی بیش از تفکرات علوی و فاطمی بوده است. شخصا هم همیشه سعی می‌کنم آثار مارکسیسم اسلامی را از ذهن خود پاک کنم، اما نمی‌شود. او با اشاره به صحبت‌های افشارنیک گفت: ما در ایران گرفتار تفکر استخاره‌‌ای هستیم، همه چیز را سریعا می‌خواهیم بدانیم خیر است یا شر. درحالی‌که زندگی مانند کامپیوتر صفر و یک نیست، بلکه مجموعه‌‌ای از خیر و شر است. جامعه و روابط انسان و روابط بین‌الملل بسیار پیچیده است، اصلا نمی‌توان با یک کلمه خوب یا بد، خیر یا شر روابط را حل کرد. این‌که صراحتا بگوییم این کار به نفع است یا به ضرر، خارجی خوب است یا بد را نمی‌توان در قالب یک کلمه پاسخ داد.
این‌که «فلان کشور برادر ماست» یعنی چه؟!
وزیر نفت با تأکید بر این‌که «واقعا باید ببینیم منافع ملی ما چیست»، گفت: این حرف‌ها که «در جهان چه کسی دوست ما است» یا «فلان کشور برادر ماست» یعنی چه؟! به‌طورکلی برادر، دوست و رفیق همه در برابر منافع ملی تعریف می‌شوند. در زندگی و روابط سیاسی امروز نیز همین‌طور است؛ چرا که در دنیا نیز ائتلاف بین افراد صورت می‌گیرد. ما به خاطر منافع ملی با برخی افراد و جریان‌ها دوست می‌شویم و به خاطر منافع ملی خود از برخی افراد دور می‌شویم. وظیفه ملی ما این است که منافع ملی را در درازمدت در نظر بگیریم؛ همچنان‌که حکومت و نظام نیز اکنون همین کار را می‌کند. زنگنه عناصر فرهنگی را جزو اثرگذارترین عوامل دانست و افزود: باید افراد را به فکر بیندازیم تا درست تصمیم بگیرند و با احساسات تصمیم نگیرند. اطلاعات باید فرآورش و فکر شود و با نظریه و تئوری سنجیده شود؛ بنابراین باید تصمیم بگیریم، سپس آثار آن را ببینیم و درصورت لزوم اصلاح کنیم و بر آن تعصبی نداشته باشیم. هیچ چیزی در رابطه‌های مادی زندگی و حوزه حکومتی مقدس نیست. زنگنه با تأکید بر این‌که «کلید حل مشکلات کشور تعقل و فکر کردن است»، تصریح کرد: بسیاری از چیزها نسبی است، خوبی‌ها و بدی‌ها در کنار هم هستند. لازم نیست حتما با طرف مقابل خود دشمن یا دوست باشیم. جاهایی که با هم مشترکات داریم کار می‌کنیم و به جلو می‌رویم و جاهایی که اختلاف داریم خیر، برخی مواقع با هم دوستیم و گاهی هم با هم اختلاف داریم. او با تأکید بر این‌که «نباید استدلال ما این باشد که یا با هم جنگ می‌کنیم یا برادر هستیم»، اذعان داشت: عده‌‌ای یا شعار می‌دهند «آزاد باید گردد» یا «اعدام باید گردد»؛ درحالی‌که بین آزادی و اعدام هزاران حکم دیگر وجود دارد. به قول بازیگر فیلم «مارمولک»، هزاران راه و مسیر برای رسیدن به خدا وجود دارد.
درآمد سرانه ما با نفت
به ۵هزار دلار هم نمی‌رسد
وزیر نفت با انتقاد از صحبت‌های برخی افراد در مورد منابع نفتی ایران گفت: می‌گویند ارزش ایران به این است که ثروت‌های بیکران زیرزمینی دارد، اما من چون مهندس هستم و با اعداد و ارقام سروکار دارم این مسائل و حرف‌هایی مبالغه‌آمیز همچون بیکران، عظیم، بسیار زیاد را نمی‌پذیرم! جمع کل مخازن ما به ۱۵هزار میلیارد دلار نمی‌رسد، بنابراین درآمد سرانه به ۵هزار دلار هم نمی‌رسد، خود این ۱۵هزار میلیارد دلار درآمد سرانه یک‌سال آمریکاست. پس ما ملت ثروتمندی نیستیم، توهم ثروتمندی داریم، اما به این معنا نیست که نفت نمی‌تواند بر راه انداختن موتور توسعه کشور بی‌اثر باشد. زنگنه با انتقاد از برخی افراد درخصوص درآمدهای نفتی گفت: برخی می‌گویند نفت پنجاه دلاری ما را می‌گیرند با محصولات پتروشیمی ۱۰۰۰دلاری به ما پس می‌دهند. حرفی بی‌منطق‌تر از این وجود ندارد. آن پتروشیمی ۴میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است. پس این‌طور نگوییم، عوام می‌گویند پس ۹۵۰ دلار در این میان چه می‌شود؟ لابد آنها را می‌خورند!