| طرح نو| راضیه زرگری | خرافه و خرافه‌پرستی به تصور بسیاری فقط در فرهنگ شرقی وجود دارد و مربوط به کشورهای آسیایی و آفریقایی است که به وفور افسانه‌های کهن دارند اما از شرقی‌ترین ملت‌ها تا غربی‌ترین کشورها (که امروز به کشورهای صنعتی و پیشرفته معروف شده‌اند) هنوز ریشه‌های خرافات و باورهای بی‌پایه و اساس به چشم می‌خورد. میل به خرافه از توسل به غیرخدا تا گرایش‌هایی که عادات و عقاید غیرعقلانی را در بر می‌گیرد، وسعت دارد. در این مجال، به برخی از بارزترین و شایع‌ترین موارد خرافی مثل تقدیس و تکریم اشیاء و عادات و عقاید خرافی و باطل غرب و شرق اشاره شده است. باورهای خرافی در فرهنگ‌های مختلف معانی متفاوتی دارند به‌عنوان نمونه، اعداد در هر فرهنگ، نماد خوش‌شانسی یا بدشانسی تلقی می‌شود. برخی از باورهای خرافی مثل چشم شیطان یا به قول ما ایرانی‌ها چشم نظر یا چشم زخم، در اغلب کشورها وجود دارد؛ اما برخی عقاید مخصوص به کشور و فرهنگی خاص است.
اعداد نحس و شانس
جمعه سیزدهم، پدر خرافات غربی‌هاست و هراسی جمعی یا به عبارتی فوبیای عمومی بین 21میلیون آمریکایی محسوب می‌شود؛ آنها روز جمعه‌ای که سیزدهم ماه باشد را به شدت شوم می‌دانند. عقاید رایج درباره ریشه‌های این باور خرافی نشان می‌دهد که این هراس ترکیبی از دو خرافه است؛ عدد 13 از سال‌ها دور نماد شومی و بدبختی عنوان شده است. روز جمعه در قصه‌های کانتربری چاسر، روز تیره‌بختی توصیف شده آن‌جا که می‌گوید: «و در روز جمعه همه بدبختی‌ها نازل شد». سه‌شنبه‌هایی که سیزدهم ماه باشد هم در برخی فرهنگ‌های غربی به‌ویژه کشورهای اسپانیایی زبان و یونان بد یمن تلقی می‌شود؛ زیرا قسطنطنیه در سه‌شنبه فتح شد.
اعداد بدشانسی در باورهای خرافی کم نیستند، در چند کشور آسیایی ازجمله چین، ژاپن و کره، عدد 4 نهایت بدشانسی است. در زبان‌های چینی و ژاپنی برای کلمه «چهار» صدایی شبیه به کلمه «مرگ» وجود دارد. در ایتالیا 17 عدد بدشانسی است. در ارقام رومی، 17 به شکل XVII نوشته می‌شود که می‌تواند به شکل VIXI مرتب شود. این کلمه در لاتین به معنای «من مرده‌ام» است. در مقابل اعداد بدشانسی، اعداد شانس هم در باورهای مختلف، متفاوتند. اما در باور چینی‌ها، 8خوش یمن‌ترین عدد است که در زبانشان هم 8شبیه به کلمه‌ای به معنی «ثروت» است.
نماد بدیمنی
اعتقاد به «چشم شیطان» به هزاران سال پیش برمی‌گردد و تصور می‌شود از سومر باستان (منطقه‌ای در عراق فعلی) سرچشمه گرفته باشد. این ایده که نگاه بدخواه می‌تواند برای فرد باعث بدبختی شود، به خرافه‌ای رایج در خاورمیانه و اروپای مدیترانه تبدیل شد و رفته‌رفته به سراسر اقیانوس اطلس رسید. چشم شیطان یا چشم‌نظر به همراه خود بسیاری از طلسم‌ها و افسون‌ها را آورد؛ نماد این باور بیشتر به شکل یک چشم آبی است که گزاف‌گویی چشم بد را به گویده‌اش بازمی‌گرداند.
خرافه‌ای که شکستن آینه را نماد بدشانسی می‌داند از باور یونانیان باستان‌ناشی می‌شود که می‌گویند روح افراد در آینه منعکس شده است. رومی‌ها پیشگویی محتاطانه می‌کنند که بدشانسی تا 7 سال ادامه دارد؛ زیرا آنها معتقدند زندگی به دوره‌های 7 ساله تقسیم می‌شود. این عقاید شکستن آینه را به یکی از رایج‌ترین خرافات در جهان تبدیل کرده است. البته به جز جهان عرب، که در آن شکستن هر نوع شیشه‌ای به معنای واقعی کلمه، مفهوم شکستن طلسم را می‌دهد.
خواب یک‌سوم زندگی همه آدم‌هاست، پس ساختن خرافات زیاد درباره خواب، چندان هم عجیب نیست. در ژاپن، خوابیدن در وضعیتی که سر به سمت شمال باشد، بدیمن است. مردم آفریقا هم به همین دلیل سرشان را موقع خواب به سمت غرب نمی‌گذارند. ایتالیایی‌ها بر این باورند که موقع خواب نباید پاهایشان به سمت در باشد چون می‌میرند.
سوت‌زدن در بسیاری از فرهنگ‌ها همراه با برداشت‌های خرافی است. سوت‌زدن در شب میان آسیایی‌ها تابو است. چینی‌ها این کار را نماد جلب ارواح می‌دانند. در انگلستان هم افسانه «7 سوت» وجود دارد. اگر کسی آوای 7 سوت را بشنود، باید انتظار مرگ یا فاجعه‌ای سخت را داشته باشید. در فرهنگ روسیه و رومانی، سوت‌زدن داخل خانه می‌تواند فقر را برای خانواده به ارمغان بیاورد. ریشه‌های خرافی سوت ناشناخته است، با این حال تصور می‌شود نهی از سوت‌زدن در شب راهی برای آرام نگه‌داشتن فضا بوده است.
وصل‌کردن نعل اسب بالای در برای خوشبختی، باور خرافی معروف از آسیا تا اروپا و آمریکاست. در باور اروپایی، خوش‌شانسی نعل، با یونانیان شروع شد که معتقد بودند آهن می‌تواند ارواح شیطانی را دفع کند. این افسانه از یونانیان به رومیان و دیگر کشورهای اروپایی گسترش پیدا کرد. بسیاری معتقدند وقتی نعل اسبی به طرف باز و رو به پایین آویزان است، از آن شانس ریخته می‌شود با این حال در مورد این‌که آیا این شانس خوب است یا بد، اختلاف نظر وجود دارد!
رنگ‌های خوش‌یمن و بدیمن
رنگ‌ها هم از خرافه و خرافه‌گرایی، دور نمانده‌اند. رنگ قرمز در فرهنگ‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در کشور کره مردم بر این باورند که نوشتن اسم با جوهر قرمز، بدشانسی می‌آورد. حتی ممکن است بمیرند. با این حال، در برخی از کشورها هم این موضوع وجود دارد که اگر کسی رشته قرمز به مچ دست خود ببندد، چشم بد را از خود دور می‌کند. در تایوان و لهستان، با پوشیدن لباس زیر قرمز رنگ می‌توانید در امتحانی که پیش‌رو دارید موفق باشید. در چین، پدر و مادر‌ها به فرزندان خود می‌گویند که اگر همه برنج ظرف غذایشان را بخورند، شریک آینده زندگی‌شان خوش‌سیما می‌شود.
در رومانی، غذایی که در بشقاب یک زن بماند تضمین‌کننده شوهر زشت است و اگر در موقع غذا خوردن در گوشه‌ای از میز نشسته باشید برای همیشه تنها می‌مانید. در فرهنگ‌های قدیمی غربی برای اطمینان از خوشبخت شدن عروس چهار چیز به او می‌دهند؛ شیئی قدیمی، شیئی جدید، شیئی قرض گرفته شده و شیئی آبی. دیدن عروس قبل از عروسی برای داماد بسیار بدیمن است. در ویتنام عکس 3 نفره نباید گرفت چون نفر وسط ممکن است بمیرد. در چین نباید موهایتان را روز اول سال نو بشویید چون خوشبختی و شانس از زندگی‌تان می‌رود. در اسپانیا باز کردن چتر در خانه و ریختن نمک روی میز بدشگون است. روس‌ها می‌گویند اگر چیزی را در خانه جا گذاشته و برای برداشتن آن باز می‌گردید حتما باید خودتان را در آینه نگاه کنید وگرنه بدشانسی می‌آورید.