[شهروند] در صحنه‌ای از سریال تاریخی «شوگان» که چند روز پیش پخش آن از شبکه نتفلیکس به پایان رسید، یک دریانورد پرتغالی در حال توضیح وضعیت جهان برای حاکم یکی از استان‌های ژاپن در سال 1540 میلادی است. دریانورد پرتغالی در بین صحبت‌های خود به تقسیم کره زمین به دو بخش شرقی (تحت نفوذ پرتغال) و بخش غربی (تحت نفوذ اسپانیا) توسط پاپ اشاره می‌کند. حاکم ژاپنی گویی که گوشش درست نشنیده از او می‌خواهد بیشتر راجع به این ماجرای «تقسیم جهان» توضیح دهد که نتیجه توضیحات اضافه دریانورد پرتغالی، عصبانیت شدید حاکم است. حرف حساب حاکم این است که پاپ و همچنین پادشاهان اسپانیا و پرتغال به چه جرأتی جهان و بالطبع ژاپن را بین خود تقسیم کرده‌اند. این البته واقعه‌ای تاریخی است که طی آن پاپ الکساندر ششم برای جلوگیری از تنش و نزاع بین دو ابرقدرت آن دوران یعنی پرتغال و اسپانیا بر سر منافع مناطق تحت تسلط، به حساب خودش میانه کار را گرفت و با حاتم‌بخشی، جهان را بین دو این قدرت استعمارگر و سیری‌ناپذیر تقسیم کرد.

بخشیدن ایران به پرتغال توسط «پاپ»
حقیقت این است دو امپراتوری استعمارگر پرتغال و اسپانیا زمانی تمام پهنه کره‌زمین را زیر تاخت‌وتاز کشتی‌های مسلح و قدرتمند خود قرار داده‌ بودند. عاقبت کار به جایی رسید که جهان به این بزرگی برایشان کوچک و کوچکتر شد و در بسیاری نقاط دچار تضاد منافع شدند. این میان کلیسای کاتولیک که کشورگشایی‌های اسپانیا و پرتغال را عامل رواج مسیحیت می‌دانست، ٢٨ نوامبر ١٤٩٤ میلادی با رسم یک نصف‌النهار فرضی، کره‌زمین را به دو بخش «شرقی» و «غربی» تقسیم کرد و هر بخش را به یکی از این دو امپراتوری بخشید. در این فرایند قاره‌های آسیا و آفریقا در بخش پرتغالی کره‌زمین قرار گرفتند و اسپانیایی‌ها نیز خود را برای چپاول بیش از پیش منابع قاره آمریکا آماده کردند. در مدتی کوتاه نیروی دریایی پرتغال سواحل واقع در قاره آفریقا و آسیا را به‌عنوان نخستین اهداف خود برگزید و چنین شد که پای آن‌ها به ساحل ایران هم رسید. متجاوزان پرتغالی‌ همزمان با آغاز سلطنت شاه ‌اسماعیل صفوی جزایر هرمز، قشم و... را به اشغال خود درآورده و اقدام به ساخت پایگاه نظامی در آن‌ها کردند.

10اردیبهشت، روز ملی خلیج فارس
جدال شاه ‌اسماعیل با رقیبان داخلی و مقابله با تجاوزهای همسایه غربی یعنی امپراتوری عثمانی، ایستادن برابر پرتغالی‌ها را به معضل آخر دولت جوان صفوی تبدیل کرد. طی حکمرانی شاه ‌طهماسب، به دلیل نداشتن یک نیروی دریایی مناسب و کارآمد، همچنین عدم تمایل شاه صفوی به صف‌آرایی برابر یک قدرت اروپایی، اشغالگران کم‌ترین نگرانی از بابت متزلزل شدن جایگاه‌شان در خلیج فارس به خود راه ندادند. بخت اما زمانی از پرتغالی‌ها برگشت که شاه عباس به قدرت رسید. شاه قدرتمند صفوی پس از تادیب ازبک‌ها در شمال شرق و همچنین شکستن هیمنه ارتش عثمانی در غرب، عزم جنوب ایران را کرد. او  با اعزام بهترین سردارش امامقلی‌خان، اخراج متجاوزان اروپایی از خطه جنوبی ایران را هدف خود قرار داد. هدف بزرگی که پس گرفتن بندر گمبرون (بندرعباس) از اشغالگران نخستین گام آن بود و با فراری دادن پرتغالی‌ها از جزیره‌های هرمز و قشم به شکل کامل محقق شد. این اتفاق 404 سال پیش در چنین روزی، برابر 10 اردیبهشت 999  خورشیدی حادث شد تا سلطه 117 ساله پرتغالی‌ها در خلیج فارس خاتمه یابد.