سعید اصغرزاده| محرومیت‌زدایی را باید از یک جایی شروع کرد. شاید روی نقشه یک نقطه کوچک باشد اما هرچه به سوژه نزدیک‌تر می‌شوی ابعاد کار پیچیده‌تر و فضایش در هم تنیده‌تر می‌شود. ماجرای قلعه گنج را ماه‌ها پیشتر شنیده بودم. شاید اول خیلی برایم مهم نبود، اما وقتی که دیدم دارد تبدیل به یک الگوی داوطلبانه و بومی و قابل ‌اجرا می‌شود، شاخک‌هایم را تیز کردم تا ببینم در این وانفسا که بیشتر از هر چیزی زدوبندهای سیاسی و گلیم خود را از آب بیرون کشیدن، مطرح است، آیا واقعا دردی از دردهای مردم در محروم‌ترین نقطه کشورم زدوده شده است یا خیر؟ اصلا آیا قلعه گنج یک طرح ملی است و قابل کپی‌برداری توسط سایر مراکز و نهادها نیز هست یا خیر؟
برای تهیه اطلاعات، آمار و ارقام، راه‌های بسیاری وجود دارد و به‌عنوان یک روزنامه‌نگار به شما می‌گویم که منابع آماری‌ام درست است و بیشتر از آن‌که بخواهم درصدد تأیید و تکذیب برآیم، درصدد ترویج یک روش هستم. روشی که ادعا می‌کند محرومیت‌زدایی را به انجام می‌رساند و می‌تواند عاملش هر شخص و نهادی در این کشور باشد. واقعیت امر هم به شما بگویم که ماجرای قلعه گنج ماجرایی است که استارتش از بنیاد شروع شد و در میانه راه همه آمدند. هرچند همواره بنیاد را با موضوعات دیگری پیگیری می‌کرده‌ایم، اما موضوع قلعه گنج راه میانبری است که به شائبه‌های سیاسی و حاشیه‌های همیشگی ربطی ندارد. چرایش را وقتی می‌فهمید که گزارشم را تا به انتها بخوانید.
جالب است قبل از این‌که به سراغ قلعه گنج بروم، برایتان توضیح بدهم که فعاليت‌هاي محروميت‌زدايي بنياد، در قالب صرف منابع به‌صورت مستقيم توسط بنياد علوي انجام مي‌شود. در اين بخش از فعاليت‌ها (با افزايش بيش از 5برابري از ‌سال 1393) حداقل 30‌درصد سود فعاليت‌هاي اقتصادي بنياد در جهت رفع محروميت صرف می‌شود؛ یعنی پاسخی به این پرسش نیز هست که سود بنیاد کجا می‌رود؟ لذا می‌توان گفت تکلیف 30درصدش مشخص است!
فعاليت‌هایی با هدف توانمندسازي گروه‌هاي اجتماعي محروم و مناطق محروم معين با ويژگي‌هايي كه قابليت شكوفايي استعدادها را داشته و به جامعه مولد كشور اضافه شوند، طراحي و با مشاركت مردم به‌عنوان ذينفعان اصلي اجرا مي‌شوند. البته شاید قدری آرمانی باشد، اما رویایی نیست. لابد نمونه‌هایی از این دست را در اقصی‌نقاط دنیا می‌توان سراغ داشت. از همین هند خودمان گرفته تا چین و مالزی و بسیاری از کشورهای آفریقایی که با کمک نهادهای انسان‌دوستانه و بین‌المللی کارهایی را به انجام رسانده‌اند.
اما به‌عنوان یک سرفصل برای گزارش من، قصه بنياد علوي از آن‌جا آغاز می‌شود که از نيمه ‌دوم‌ سال 1393، رويكردهاي جديدی را در بنیاد شاهد بودیم، با محور قرار دادن موضوع محروميت‌زدايي، رفع چالش‌هاي موجود و كاهش شكاف فقر و برخورداري همه مردم از رفاه نسبي؛ گویی بنا بود بنياد به بنياد مستضعفين تبدیل شود؛ یعنی همین موضوع بود که سبب شد شعار محوري برنامه ميان‌مدت پنجم بنياد براي سال‌هاي 1395 تا 1397، «توانمندسازي اجتماعي، رشد بهره‌وري و رقابت سالم» اعلام شود. پیش خودم می‌گفتم بالاخره بنیاد را می‌فروشند و می‌روند. شاید مقدمه‌اش درست بود، اما پولش مثل این‌که این‌بار بنا نیست دود بشود و برود به هوا. انگار بناست برسد به دست مردم محروم!
برای همین منظور سه اتفاق باید رخ می‌داد و جالب این‌که رخ داد:    
1- متمركز کردن كمك براي رفع محروميت: به‌منظور مديريت بهينه و نظارت بهتر كليه امور رسيدگي به محرومان و محروميت‌زدايي، كليه فعاليت‌ها در اين زمينه به بنياد علوي به‌عنوان نماينده بنياد در محروميت‌زدايي واگذار شد. بنابراین حالا مشخص است که با کدام بخش بنیاد باید سروکله زد.
2- تخصيص اعتبار لازم: این‌که در ایران هیچ کاری را نمی‌شود بدون پول انجام داد یک اصل شده و بديهي بود که توجه به محرومان و محروميت‌زدايي، نيازمند اختصاص اعتبار است؛ لذا هيأت امنای بنياد مستضعفان هر ساله حداقل 30‌درصد از سود خالص بنياد را به امور محرومان اختصاص داد، به‌طوري كه در ‌سال 1394 مبلغ 4997ميليارد ريال و در‌ سال 1395مبلغ 5200ميليارد ريال در قالب بودجه مصوب بنياد علوي براي اين امر خطير در نظر گرفته شد.
3- توسعه فعاليت‌هاي محروميت‌زدايي: بنياد علوي اگر تا نيمه‌ اول ‌سال 1393، صرفا در حوزه‌هاي سلامت مادران، ارتقای سطح تحصيلي دانش‌آموزان مناطق كمتر توسعه‌يافته، اردوي دانش‌آموزي، پرداخت وام دانشجويي، توزيع البسه رايگان، اهدای بن مايحتاج و كمك‌هاي بلاعوض نقدي و غيرنقدي فعاليت مي‌کرد، حالا باید اقدامات جديدي در حوزه‌هاي توانمندسازي محرومان و آباداني و پيشرفت مناطق محروم و كمتر توسعه‌يافته كشور انجام می‌داد. یعنی با توجه به تمركز امور محرومان و محروميت‌زدايي در بنياد علوي، خدمات اين بنياد در چهار سرفصل جدید می‌باید تشدید می‌شد:    
1- اشتغال 2- بهداشت و سلامت 3- فرهنگ‌وآموزش 4- امور اجتماعی
حالا که این مقدمات را برایتان گفتم بروم سر اصل مطلب یعنی استخراج گنج از قلعه گنج! نترسید، ماجرا، ماجرای گنج‌های زیرخاکی نیست. ماجرا برمی‌گردد به سرمایه‌ای به نام سرمایه اجتماعی!
راه خروج منطقه از محرومیت و استضعاف
بنیادی‌ها می‌گویند در كنار توسعه فعاليت‌هاي محروميت‌زدايي و كمك به محرومان، به‌منظور انجام كار ميداني و تهيه يك الگو، پس از انجام بررسي‌هاي لازم، منطقه قلعه گنج را در استان محروم كرمان به‌عنوان نخستین منطقه انتخاب کرده‌اند و عمليات اجرايي آنها در جهت آباداني و پيشرفت آن منطقه با مطالعه و تهيه الگوي همزمان در آن شروع شده است. آنها برای کارشان یک شعار هم انتخاب کرده‌اند: كار با مردم، براي مردم، توانمندسازي و ايجاد معيشت پايدار!
انعقاد تفاهمنامه همكاری طرح آبادانی و پیشرفت در منطقه قلعه گنج
اما بعید به‌نظر می‌رسید که بنیادی‌ها که تجربه چندانی در این امر ندارند بتوانند تنهایی به رتق و فتق امور بپردازند.
به‌منظور تحقق اهداف توسعه منطقه و ارتقای بهره‌وري عوامل توليد در سطوح مختلف منطقه قلعه گنج، تفاهمنامه‌اي با استانداري كرمان امضا شد. موضوع آن «سرمايه‌گذاري و مشاركت اقتصادي، زيرساخت، فرهنگي، درماني و ورزشي توسط بنياد با حمايت استانداري و هماهنگي دستگاه‌هاي اجرايي ذيربط در منطقه قلعه گنج بود و پس از آن به تأييد وزراي محترم كشور، جهاد كشاورزي، نيرو و صنعت، معدن و تجارت هم رسيد.
 اهداف و مفاد تفاهمنامه چه بود؟
1- رفع محروميت و توانمندسازي اقتصادي و فرهنگي مردم، در راستاي اجراي سياست‌هاي مقاومتي و الگوي اسلامي- ايراني و توسعه از طريق سازوكارهاي قانوني مشاركت بخش خصوصي؛
2- توانمندسازي اجتماعي مردم از طريق ايجاد سازوكارهاي فعال بخش خصوصي و مردم منطقه در طرح توسعه و عمران شهرستان؛
3- تكيه بر قابليت‌ها و توانمندي‌هاي بومي و طبيعي منطقه در راستاي پوياسازي و درونزا کردن اقتصاد شهرستان، اتكا به منابع بخش خصوصي، رويكرد نوين‌سازي فعاليت‌ها، افزايش بازدهي عوامل توليد، توسعه صادرات و ...
براساس تفاهمنامه منعقده، استانداري كرمان ضمن تفويض اختيارات لازم براي مديريت طرح به بنياد، متعهد شد مطالعات انجام شده از وضعيت و پتانسيل‌هاي منطقه را در اختيار بنياد قرار داده و نقش مشاوره، سياست‌گذاري، نظارت و حاكميت خود را اعمال کند. همچنين بهره‌برداري از پتانسيل‌هاي اقتصادي منطقه قلعه گنج در راستاي قانون و مقررات براي سرمايه‌گذاري در اختيار بنياد قرار گيرد تا با فعال‌ کردن طرح‌هاي مختلف اقتصادي، فرهنگي، ورزشي، خدماتي و درماني از طريق سرمايه‌گذاري مستقيم يا مشاركت در راستاي اشتغالزايي، در راستای محروميت‌زدايي و توانمندسازي مردم منطقه اقدام کند.
ضوابط تشكيل صندوق‌هاي خرد روستايي
خب، بگذارید روش کار را برایتان بیان کنم: می‌دانیم که براي دستيابي به توسعه پايدار، توجه به مشاركت محلي و تقويت معيشت روستايي حایز اهميت و لازم است محور فعاليت‌هاي مشاركتي جوامع محلي بر پايه ايجاد تشكيلات سازمان‌يافته انجام پذيرد. برای همین هم پس از تشكيل گروه‌هاي توسعه روستايي، تعاوني‌ها در سطح بخش و شهرستان تشكيل مي‌شود. تعداد 3 تعاوني در 60روستا تشكيل شده است. براي تعداد 40روستاي جديد مراحل تشكيل گروه‌هاي مردمي و صندوق‌ها درحال انجام است.
با راه‌اندازي صندوق خرد روستايي، مردم آن منطقه در قالب گروه‌هاي توسعه روستايي سازماندهي مي‌شوند. با تشكيل نشست‌هاي مستمر ماهانه، فضاي گفتمان درباره توسعه روستا، نيازهاي موجود و فرصت‌هاي بالقوه در بين اهالي از طريق گروه‌ها تقويت مي‌شود. درباره راه‌ حل‌هاي موجود با استفاده از دانش بومي بحث و تبادل ‌نظر مي‌شود. آيين‌نامه صندوق‌ها تدوين  و آموزش‌هاي حسابداري و مديريتي در قالب فرم‌ها و دفاتر مربوطه به هيأت‌مديره صندوق‌ها داده مي‌شود تا مكانيزم مديريتي صندوق‌ها نهادينه شود. مردم با پس‌اندازهاي مالي هر چند اندك ماهيانه خود در اين صندوق‌ها موجب تقويت بنيه مالي روستا براي دستيابي به اهداف توسعه خود مي‌شوند. با ارایه دوره‌هاي كارآفريني و آموزش‌هاي مقدماتي براي تهيه طرح‌هاي درآمدزايي، مردم با نحوه تهيه طرح‌هاي اشتغالزايي آشنا مي‌شوند. اعضاي صندوق‌هاي متقاضي آموزش‌هاي كارآفريني و شغلي براي هر نوع دوره آموزشي شناسايي مي‌شوند. با هماهنگي فني‌وحرفه‌اي دوره‌هاي آموزشي، نهايي و براي برگزاري آنها برنامه‌ريزي مي‌شود. براساس تفاهمنامه مشترك فني‌وحرفه‌اي با بنياد، دوره‌هاي آموزشي برگزار و گواهينامه به شركت‌كنندگان اعطا مي‌شود.
هنگام برگزاري دوره‌هاي آموزشي به ويژه در دوره‌هاي كارآفريني، فرصت‌هاي شغلي مردم هر منطقه شناسايي و به مردم معرفي و براساس آن، دوره‌هاي آموزشي حرفه‌اي تعيين مي‌شود. پس از برگزاري دوره‌هاي آموزشي حرفه‌اي براي دريافت تسهيلات از صندوق‌هاي خرد روستايي و موسسات مالي راهنمايي و مشاوره لازم به اعضا ارایه مي‌شود.
براي هر دهستان يك تعاوني توسعه فراگير تشكيل مي‌شود. اعضاي اين تعاوني‌ها، اعضای صندوق‌هاي توسعه روستايي هر دهستان خواهند بود. هيأت‌مديره صندوق هر روستا به‌عنوان اعضای مجمع عمومي دوم تعاوني‌ها خواهند بود. اين تعاوني‌ها پس از اتمام فعاليت پروژه به‌عنوان ناظر و پشتيبان صندوق‌هاي توسعه روستايي خواهند بود و نقش تسهيل‌گري و برنامه‌ريزي آموزشي خواهند داشت. با تشكيل تعاوني‌ها، ساختارهاي اجتماعي – اقتصادي ايجاد شده هويت حقوقي پيدا مي‌كنند. اين تعاوني‌ها مي‌توانند واسط مالي بين صندوق‌ها و موسسات مالي ديگر باشند و تسهيلات مالي بنياد از طريق اين تعاوني‌ها به صندوق‌ها داده مي‌شود. اين تعاوني‌ها مي‌توانند در ايجاد كارگاه‌هاي توليدي و صنعتي مشاركت کنند. پس از تشكيل صندوق‌ها، به‌طور مستمر عملكرد مالي و مديريتي صندوق‌ها و تعاوني‌ها بررسي، پايش و ارزيابي مي‌شود.
با پرداخت وام‌هاي خرد به ويژه به افراد محروم و فقير از طريق اين صندوق‌ها، تسهيلات اوليه براي توسعه يا راه‌اندازي مشاغل مناسب فراهم مي‌شود. اين امر موجب عزت‌ نفس و تقويت اعتمادبه‌نفس آنها مي‌شود.
چه کسانی مورد مشاوره قرار گرفتند؟
برای تدوين شرح خدمات مطالعاتي در منطقه قلعه گنج، ابتدا طرح امكان‌سنجي توسط مشاور مورد مطالعه قرار گرفته است. فرآيند انتخاب مشاور مادر طرح و نظارت بر مطالعات انجام شده توسط كارگروهي متشكل از افراد صاحب‌نظر ايراني در حوزه‌هاي تخصصي صورت گرفت. همچنین استفاده از تجربيات مشاوران خارجي در اين طرح به‌عنوان جوينت خارجي در دستور كار قرار گرفت. استفاده از كمك‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي نيز براي پيشبرد بهتر طرح تاييد و اجرايي شد.
خروجي مطالعات چه بود؟
از آنجایی که هدف كلي طرح‌هاي مطالعاتي بر محور فقر و محروميت‌زدایي استوار است، خروجی مطالعات می‌باید با هدف يكپارچه‌سازي و هم‌افزایي اقدامات در دست اجرا در شهرستان قلعه گنج و تضمين سازگاري اين اقدامات با رويكرد اقتصاد مقاومتي و معيشت پايدار و همچنين تبيين استراتژي و برنامه اقدامات آينده (نقشه راه آينده) در اين شهرستان می‌بود.
محورهاي مطالعات انجام شده
  گزارش شناخت منطقه (جمعيت، سطح اراضي كشاورزي، سفره‌هاي آب زيرزميني، درآمد سرانه ناخالص در بخش كشاورزي) زراعت و باغداري (وضعيت معيشت جامعه روستايي و...)
  بررسي پتانسيل‌هاي منطقه و روند تحولات
 بررسي و آسيب‌شناسي چرخه معيوب توليد و فروش محصولات
 تحليل يكپارچه نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد در شهرستان قلعه گنج
 رويكرد معيشت پايدار در ارتباط با اقدامات حمايتي و خدمات مالي
 استراتژي‌هاي معيشتي براساس گروه‌هاي هدف
 ارایه مدل پيشنهادي در معيشت پايدار جامعه محلي
 پيشنهاد افزايش بهره‌وري و درآمد جامعه روستايي
 ارایه رويكرد توانمندسازي نهادهاي مشاركتي كشاورزان
 معرفي راهكار تضمين موفقيت در مديريت توسعه (پايش و ارزيابي)
 معرفي رويكرد‌هاي توسعه فعاليت‌هاي غير كشاورزي
 پيشنهاد راهبردهاي پيشرفت و آباداني شهرستان
 طبقه‌بندي راهبردهاي كلان براساس جامعه هدف
 معرفي اقدامات اولويت‌دار در ارتباط با اهداف مطالعات
 معرفي اقدامات كوتاه‌مدت
 ارایه گزارش نحوه پايش و ارزيابي نتايج اقدامات
گزارش پيشرفت پروژه‌ها:    
احيای منابع طبيعي و كنترل كانون‌هاي بحراني فرسايش بادي در قلعه گنج
حدود 80‌درصد از روستاهاي قلعه گنج در حاشيه تالاب جازموريان و كانون بحراني فرسايش بادي قرار دارند و این امر باعث شده حركت ماسه‌هاي روان و توليد ريزگردها (براي كل كشور) به‌عنوان يكي از موانع رشد به ويژه در بخش كشاورزي و صنايع مرتبط در آن‌جا مطرح باشد. در همین راستا مطالعه جهت احياي 30هزار هكتار از اراضي منطقه با همكاري سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور و مشاركت مردم با صرف اعتباري معادل2400ميليون ريال انجام گرفته است. طرح اجرايي كنترل كانون‌هاي بحراني و بيابان‌زدايي و احيای منابع طبيعي در دست اجراست تا با احداث بادشكن‌ها و نهال‌كاري گونه‌هاي درختچه‌اي و درختي سازگار و مقاوم محلي بين اين رديف‌هاي بادشكن، مناطق مذكور را در مقابل هجوم ماسه‌هاي روان حفظ کند.
احداث مجتمع دامپروري (پرورش بُز شيري)
به‌منظور رونق اشتغال و توليد در منطقه قلعه گنج، شركت كشاورزي و دامپروري فردوس پارس، نسبت به احداث مجتمع دامداري با ظرفيت سه‌هزار رأس دام، در زميني كه بدين منظور اختصاص داده شده بود، اقدام کرد. سپس با بررسي نژادهاي برتر دنيا، نسبت به انتخاب نژاد بُز مورسيا از اسپانيا كه هم قابليت شيردهي بالا و هم مقاومت در برابر شرايط آب و هوايي منطقه را داشته باشد، اقدام و در فاز اول 1000 رأس بُز خريداري و در مهرماه 95 وارد كشور کرد. توليد شير روزانه هر بز بيش از 3ليتر است. قرار است با توسعه دامپروري در اين مجتمع و رساندن آن به 3‌هزار رأس بز شيري، تعدادي دام به روستاييان واگذار شود تا مردم اين منطقه بتوانند براي خود دامپروري كوچكی راه‌اندازي كنند.
با تلاش صورت گرفته پس از واردات گونه اصلاح شده بز شيري، با هدف توسعه دامداري، دو بزغاله از اين نژاد در منطقه متولد شد. بدين‌ترتيب نخستین زايش دامداري بز شيري قلعه گنج صورت گرفت.
احداث هتل كپري قلعه گنج
به‌منظور احداث و بهره‌برداري از هتل گردشگري در منطقه قلعه گنج، جذب گردشگر و فراهم ساختن زيرساخت‌هاي توسعه شهرستان، تفاهمنامه‌اي با شركت مادر تخصصي سياحتي و حمل‌ونقل پارسيان منعقد شد و براساس آن، ساخت و تجهيز واحدها توسط آن شركت صورت پذيرفت. اين هتل كه با اعتبار 37000ميليون ريال در مساحت يك هكتار داراي 30واحد اقامتي، يك لابي، رستوران روباز، رستوران سربسته، واحدهاي اداري، قسمت پذيرش و محل فروش صنايع دستي محلي است، با معماري سازگار با محيط و الهام گرفته از ساخت‌وسازهاي بومي به شكل كپر و با رعايت استانداردهاي لازم، احداث شد و به بهره‌برداري رسيد.
احداث كارخانه
توليد رُب و كنسانتره گوجه‌فرنگي
با عنايت به نبود صنايع تبديلي در منطقه قلعه گنج، توليد محصولات كشاورزي با ضرر و زيان براي كشاورزان همراه است، لذا به‌منظور رونق صنايع تبديلي محصولات كشاورزي، احداث كارخانه رُب و كنسانتره گوجه فرنگي توسط بخش خصوصي با اعتبار 45000ميليون ريال به نتيجه رسيده و محصول گوجه‌فرنگي‌ سال 95 را جذب کرده است.
احداث كارخانه
 انواع آبميوه و روغن‌كشي از كنجد
به دليل قابليت كشت كنجد در منطقه قلعه گنج و در راستاي استفاده از ظرفيت بومي منطقه، شركت گسترش صنايع غذايي سينا احداث كارخانه روغن‌كشي از كنجد و بسته‌بندي انواع آبميوه را در برنامه خود قرار داد، به‌طوري كه‌ سال گذشته، كارخانه بسته‌بندي انواع آبميوه با اعتبار 3ميليارد تومان به بهره‌برداري رسيد. در اين كارخانه هم‌اكنون 40نفر درحال كار و فعاليت هستند و سالانه بالغ بر 20ميليون پاكت آبميوه توليد مي‌شود.
احداث كارخانه روغن كشي كنجد نيز با پيشرفت فيزيكي بيش از 20‌درصد در دست اقدام است.
احداث ساير كارخانه‌هاي صنايع تبديلي
 كارخانه فرآوري و بسته‌بندي خرما (با پيشرفت فيزيكي 70درصد) توسط بخش خصوصي در حال احداث است. در حال ‌حاضر، علاوه بر احداث كارخانجات و مجتمع دامپروري توسط هلدينگ‌هاي بنياد و چندين طرح ديگر ازجمله طرح احداث كارخانه پودر يونجه و پليتينگ نيز توسط مردم منطقه در حال پيگيري است.
احداث سردخانه محصولات كشاورزي
احداث سردخانه و مجتمع سورتينگ و بسته‌بندي محصولات كشاورزي در شهرك صنعتي قلعه گنج با 80‌درصد مشاركت تسهيلات بانك سينا از محل تفاهمنامه سه‌جانبه اعطاي تسهيلات اشتغالزايي با مدت زمان اجراي پروژه 9ماه آغاز شد.
توسعه محصولات كشاورزي
 با رويكرد بسيج مردمي
چاي ترش كه رويشگاه اصلي آن آفريقا است، در روستاي توريگ و برخي ديگر از روستاهاي شهرستان قلعه‌گنج كاشت شده است. اين محصول كه داراي خواص زيادي در كنترل فشار خون، كلسترول و ديابت و بيماري‌هاي قلبي و گوارشي دارد، در 30باغچه روستايي توليد مي‌شود كه هر هكتار باغچه زيركشت 300كيلوگرم محصول ارایه داده و قيمت فروش هر كيلوگرم آن در روستا بين 15000 تا 20000 تومان است. اين روستا به صورت پايلوت اقدام به كاشت اين چاي كرده و در برنامه‌هاي آتي، تكثير در ساير روستاها نيز آمده است.
احيا و بهره‌برداري از معادنِ منطقه قلعه گنج
در پهنه‌هاي قلعه گنج احتمال وجود پتانسيل‌هاي معدني همچون مس، كروميت و منگنز و در اطراف پهنه‌ها نيز معادن غير فعال كروميت و منگنز است؛ لذا شركت گسترش صنايع معدني كاوه پارس به‌منظور بهره‌برداري از معادن و ايجاد زمينه‌هاي اشتغال با شركت در مزايده‌هاي وزارت صنايع و معادن، توانسته است امكان بهره‌برداري از معادن منطقه قلعه گنج را در وسعتي به مساحت دو كيلومترمربع به دست آورد. در حال ‌حاضر شركت مذكور در حال انجام تحقيقات، پي‌جويي، شناسايي و اكتشاف معادن قلعه گنج است.
شهرك صنعتي
با توجه به اينكه عواملي چون بكر بودن منطقه قلعه گنج و وجود يك شهرك صنعتيِ داراي زيرساختِ مناسب، جذابيت لازم را براي سرمايه‌گذاران بخش خصوصي فراهم مي‌کند، تكميل زيرساخت‌هاي شهرك صنعتي قلعه گنج براي پذيرش كارخانجات متعدد و جذب سرمايه بخش خصوصي صورت پذيرفته است و به همين سبب بسياري از كارخانجات در اين شهرك افتتاح و مورد بهره‌برداري قرار گرفته‌اند.
مجتمع اداري در منطقه قلعه گنج
احداث و تجهيز مجتمع اداري در منطقه قلعه گنج و احداث بلوار دسترسي به بيمارستان و مجتمع اداري به منظور عملياتي‌كردن طرح آباداني و پيشرفت در منطقه قلعه گنج و استقرار شركت‌ها براي سرمايه‌گذاري مستقيم و حمايت از سرمايه‌گذاران بخش مردمي از دیگر ساخته‌های جدید در قلعه گنج است.
مجتمع اداري به مساحت 1800 متر مربع و اعتبار 40000 ميليون ريال توسط بنياد علوي احداث شده و به بهره‌برداري رسيده است؛ ضمن آنكه به منظور دسترسي به بيمارستان قلعه گنج و مجتمع اداري نيز بلواري احداث شده است.
ساير پروژه‌هاي زيرساختي شهرستان
  به ‌منظور ترويج ورزش جوانان شهرستان قلعه گنج، زمين اهدايي يكي از خيرين كه داراي چاه و تجهيزات آبياري باراني است، براي احداث زمين چمن و استخر در نظر گرفته شده است.
 جهت توسعه فضاها و زيرساخت‌هاي لازم براي گذران اوقات‌فراغت احداث پارك شادي و شهربازي قلعه گنج در دستور كار قرار گرفته و بدين ‌منظور بودجه لازم تخصيص داده شده و فاز طراحي و اجراي محوطه فضاي سبز آن به انجام رسيده است.
 همچنين با هدف گسترش بسترهاي فرهنگي در شهرستان قلعه گنج، طرح احداث ساختمان موزه در دست مطالعه است.
 براي تأمين زيرساخت‌هاي لازم و افزايش امنيت منطقه طرح احداث ساختمان نيروي انتظامي با پيشرفت فيزيكي 25‌درصد در حال انجام است.
ارایه تسهيلات بانكي اشتغالزايي
اعطاي تسهيلات طرح‌هاي اشتغالزايي بر اساس تفاهمنامه بين بنياد علوي، استانداري‌ها، معاونت توسعه روستايي رياست‌جمهوري و بانك سينا كه در آن به اشخاص حقيقي و حقوقي واجد شرايط در صورت دارابودن طرح‌هاي توجيه‌دار و اشتغالزا در سطح استان مربوطه تا سقف 200ميليارد ريال در هر استان و تا 20ميليارد ريال براي هر متقاضي پرداخت صورت مي‌گيرد. براي شهرستان قلعه گنج تفاهمنامه مستقلي در كنار ساير استان‌ها در اين حوزه منعقد شده است.
به‌ منظور ايجاد جاذبه براي جلب مشاركت مردم در منطقه قلعه گنج، بنياد مشوق‌هايي ازجمله پرداخت 10‌درصد از سود تسهيلات بانكي به نفع توليدكننده را كارسازي كرده است.
توسعه حمل‌ونقل بار و مسافر در روستاها
جهت رفع مشكلات مربوط به حمل‌ونقل بار و مسافر در مناطق روستايي و تحقق برنامه‌هاي توانمندسازي اقتصادي در بخش خدمات به‌ منظور حمايت از اقشار محروم و نيازمند و كمك به توانمندسازي و استقلال اقتصادي آنان با محوريت توسعه طرح‌هاي اشتغال و خودكفايي و نيز جلوگيري از مهاجرت روستاييان همكاري چند‌جانبه‌اي بین بنياد، كميته امداد و بانك سينا منعقد شده است كه در مرحله اول، سهم استان كرمان تعداد 50 فقره وام خودرو كه از اين تعداد 16فقره آن مربوط به شهرستان قلعه گنج است و پرداخت 14‌درصد از كارمزد تسهيلات توسط بنياد علوي انجام مي‌گيرد.
كمك به تجهيز بيمارستان
به‌ منظور بهره‌برداري از بيمارستان 32 تختخوابي قلعه گنج كه قبلاً احداث شده بود و براي خريد تجهيزات نو و با كيفيتِ بيمارستاني نياز به تأمين اعتبار بود که مبلغ 40ميليارد ريال آن تأمین شد.
همچنين مطابق توافقات صورت‌پذيرفته و در جهت راه‌اندازي بيمارستان 32تختخوابي قلعه گنج، نسبت به احداث و بهره‌برداري از سه واحد مسكوني خانه پزشك در محوطه بيمارستان مذكور نيز اقدام شده است.
طرح ارتقاي سلامت مادران باردار و شيرده
اين طرح در راستاي جلوگيري از تولد نوزادان با وزن كم و بهبود تغذيه مادران باردار و شيرده در مناطق كمتر توسعه‌يافته كشور با انعقاد تفاهمنامه‌اي ميان بنياد علوي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كشور از آبان‌ماه‌ سال 1387 براي زنان از ماه چهارم بارداري تا ششمين ماه شيردهي انجام مي‌شود. اين بسته‌هاي حمايتي شامل 15قلم: برنج، ماكاروني، نخود، لوبياچيتي، پنير، سويا، مرغ، كنسرو تن‌ماهي، عدس، خرما، روغن مايع، لپه، عسل، حلوا شكري و بلغور جو است. پيرو طرح سراسري حمايت از مادران، در شهرستان قلعه گنج نيز اين طرح به تعداد 18800 بسته (ماهيانه 1000مادر) آغاز شده و همچنان ادامه دارد.
طرح توسعه مدارس
تفاهمنامه‌اي با سازمان نوسازي، توسعه و تجهيز مدارس كشور با موضوع احداث يك‌هزار كلاس درس در مناطق محروم و كمتر توسعه‌يافته منعقد شده است كه بر اساس آن، با مشاركت 50‌درصدي بنياد، تا پايان ‌سال 1397، تعداد يك‌هزار كلاس درس در قالب مدرسه در مناطق محروم جايگزين كلاس‌هاي غيراستاندارد خشت و گِلي شده و به بهره‌برداري خواهند رسيد. به موجب اين تفاهمنامه در‌ سال 1394، تعداد 50كلاس درس استاندارد در قلعه گنج احداث شده است.
همچنين به‌منظور مساعدت به تكميل مدرسه شبانه‌روزي در شهرستان قلعه گنج كه ساختمان اصلي آن توسط بنياد نيكوكاري رايحه احداث شده و به بهره‌برداري رسيده است، اين بنياد در نظر دارد نسبت به تأمين اعتبار لازم براي احداث سالن غذاخوري و آشپزخانه مدرسه مذكور اقدام كند.
طرح ارتقاي سطح علمي دانش‌آموزان
به‌ منظور توسعه عدالت و رفع محروميت آموزشي، كمك به ايجاد انگيزه و ارتقاي سطح تحصيلي دانش‌آموزان، هزينه‌هاي ثبت‌نام و ادامه تحصيل حدود يك‌هزار نفر از دانش‌آموزان بي‌بضاعتي كه به دليل فقر مالي ترك تحصيل كرده‌اند، تأمين شده است. طرح ارتقاي سطح علمي دانش‌آموزان با هدف تقويت كيفي آموزش مدارس و توجه بيشتر به دانش‌آموزان مستعد مناطق محروم در مقاطع سوم و چهارم دبيرستان و آمادگي آنان جهت ورود به دانشگاه براي تعداد 1241نفر از دانش‌آموزان واجد شرايط اين شهرستان توسط بنياد انجام شد.
اهداي جوايز
 به دانش‌آموزان شهرستان قلعه گنج
براي تشويق و ايجاد انگيزه، در ‌سال 1394 به تعداد 2600نفر و در ‌سال 1395 به تعداد 6892 نفر از دانش‌آموزان حایز رتبه‌هاي ممتاز در مقاطع مختلف تحصيلي و 350نفر از معلمان و مديران برتر شهرستان قلعه گنج جوايز ويژه‌اي اهدا شد.
اهداي جوايز به قبول‌شدگان دانشگاه‌ها
به هر كدام از قبول‌شدگان دانشگاه‌ها به تعداد 59 نفر كه ساكن شهرستان قلعه گنج بوده و از اين شهرستان در مقطع دبيرستان فارغ‌التحصيل شده‌اند، مبلغ دو ميليون ريال اهدا شد.
اهداي جوايز به دانشجويان ممتاز دانشگاه‌ها
به هر كدام از دانشجويان ممتاز دانشگاه‌ها به تعداد مجموع 53نفر دانشجوي ممتاز كه ساكن شهرستان قلعه گنج بوده‌اند، مبلغ دوميليون ريال اهدا شد.
طرح توزيع البسه
طرح توزيع البسه اهدايي كه با نگرش بر پوشش مناطق غيربرخوردار كشور، همه‌ساله براي دانش‌آموزان مقاطع ابتدايي و راهنمايي (متوسطه اول) و با اولويت ضريب محروميت بالاتر صورت مي‌پذيرد، از آذر ماه‌ سال 1391 تاكنون 14400 البسه اهدايي در منطقه قلعه گنج اجرا شده است. در اين طرح، مانتو، مقنعه و كفش به دانش‌آموزان دختر و پيراهن، شلوار و كفش به دانش‌آموزان پسر اهدا مي‌شود.
ساير طرح‌هاي حمايتي
اين طرح شامل توزيع بن مايحتاج و كمك‌هاي بلاعوض نقدي و غيرنقدي مانند كمك هزينه‌هاي دارو و درمان، ازدواج، تأمين مسكن، تحصيل، معيشت و... به اقشار نيازمند است.
اثرات اجتماعي
 اجراي پروژه توانمندسازي قلعه گنج
در بررسي تطبيقي آمار جرايم امنيتي طي‌ سال 94 و مدت مشابه گذشته، در 4شاخص آدم‌ربايي و گروگانگيري، سرقت مسلحانه، قتل مسلحانه و اقدامات ايذايي، شهرستان قلعه گنج با كاهش 70درصدي جرایم مواجه بوده است كه بالاترين ضريب امنيتي در جنوب استان كرمان را دارد. كاهش جرایم ضدامنيتي و افزايش امنيت به 70‌درصد در قلعه گنج مي‌تواند ناشي از توسعه اقتصادي و فرهنگي شهرستان باشد.
مطابق اعلام مقام‌هاي مسئول در شهرستان قلعه گنج از زمان آغاز طرح ملي قلعه گنج، بسياري از معضلات اجتماعي در منطقه كاهش چشمگيري داشته است كه مي‌تواند ناشي از بالاتررفتن اميد به زندگي و توسعه اجتماعي و اقتصادي شهرستان باشد.

با راه‌اندازي صندوق خرد روستايي، مردم منطقه در قالب گروه‌هاي توسعه روستايي سازماندهي مي‌شوند. با تشكيل نشست‌هاي مستمر ماهانه، فضاي گفتمان درباره توسعه روستا، نيازهاي موجود و فرصت‌هاي بالقوه در بين اهالي از طريق گروه‌ها تقويت مي‌شود. درباره راه‌ حل‌هاي موجود با استفاده از دانش بومي بحث و تبادل‌نظر مي‌شود. آيين‌نامه صندوق‌ها تدوين و آموزش‌هاي حسابداري و مديريتي در قالب فرم‌ها و دفاتر مربوطه به هيأت‌مديره صندوق‌ها داده مي‌شود تا مكانيزم مديريتي صندوق‌ها نهادينه شود. مردم با پس‌اندازهاي مالي هر چند اندك ماهيانه خود در اين صندوق‌ها موجب تقويت بنيه مالي روستا براي دستيابي به اهداف توسعه خود مي‌شوند. با ارایه دوره‌هاي كارآفريني و آموزش‌هاي مقدماتي براي تهيه طرح‌هاي درآمدزايي، مردم با نحوه تهيه طرح‌هاي اشتغالزايي آشنا مي‌شوند. اعضاي صندوق‌هاي متقاضي آموزش‌هاي كارآفريني و شغلي براي هر نوع دوره آموزشي شناسايي مي‌شوند. با هماهنگي فني‌و‌حرفه‌اي دوره‌هاي آموزشي، نهايي و براي برگزاري آنها برنامه‌ريزي مي‌شود.