|  داریوش یوسفی‌کبریا  |   مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر |

پایین آمدن آب دریای خزر یکی از نگرانی‌های این دریاست که در 180 سال اخیر کاهش چهار متری آب این دریا رخ داده و 140سانتی از این پایین‌آمدن آب دریای خزر مربوط به 20 سال اخیر است .از دست دادن یک سانتی‌متر آب دریای خزر معادل از دست رفتن یک سانتی‌متر تامین آب شرب مورد نیاز استان‌های مازندران، گیلان و گلستان است .گرمایش جهانی زمین به عنوان اصلی و مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر چالش پایین آمدن آب دریای خزر  محسوب مي‌شود و نتیجه معکوس میان افزایش دما وکاهش ذخایر آبی اثرات خود را بر این دریا گذاشته است .
خشک شدن خلیج گرگان در منطقه شرق این دریا بر اثر کاهش آب باعث شده رسوبات جمع شود .حالت این رسوبات گلی و متشکل از خاک‌های رس و ریزدانه است تشکیل این رسوبات باعث نگرانی جدیدتری در حوزه محیط‌زیستی در کشور به نام ریزگردهای خلیج‌گرگان شده است .با خشک شدن تدریجی و تداوم این روند در خلیج گرگان، مشکلات بزرگ ریزگردها که در غرب کشور ایجاد شده، این منطقه از شمال کشور را نیز تهدید می‌کند. پسروی آب دریای خزر زمینه‌ساز پیش‌روی‌های دست‌ساخت انسان‌ها از نوع ساخت‌وساز شده است .عقب‌نشینی آب دریای خزر و افزایش ساحل دریا باعث شده جولانگاه جدید تغییر کاربری و ساخت‌وسازها ایجاد شود. ساخت‌وساز در سواحل هم زمینه‌ساز بروز تهدیدات زیست‌محیطی و سرازیرشدن پساب‌های خانگی شده است .دریایی که مرز و منافع مشترک میان کشورهای جمهوری‌آذربایجان، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه است و باید اقدامات مشترکی برای آن صورت بگیرد .امضای «کنوانسیون تهران» و لازم‌الاجراشدن آن به‌عنوان یک واقعه مهم زیست‌محیطی برای این دریاست.
کشورهای حاشیه دریای‌خزر باید به این تعهدات پایبند باشند و این پایبندی به مسائل مفاد تعهدنامه باید از سوی دستگاه‌های اجرایی مرتبط برای حفظ زیست‌محیطی آن عملی شود .