شهروند| یک استیضاح و چهار کارت زرد قبل و بعد آن. این کارنامه حضور «علی اصغر فانی» وزیر آموزش‌وپرورش در مجلس است؛ موضوعی که حالا او را به یکی از رکوردداران حضور وزرای دولت‌ها در مجلس برای پاسخ به سوال نمایندگان تبدیل کرده است.
فانی تا به حال پنج بار به مجلس رفته است؛ دو بار برای پاسخ به سوال نمایندگان، یک بار جلسه استيضاح و دو بار باز هم برای پاسخ به سوال نمایندگان، بعد از جلسه استیضاح. کارت زرد دو روز پیش مجلس به فانی باعث شد که او رکوددار دولتمردان در دریافت کارت زرد باشد. تاکنون دولتمردان ۱۸ کارت از مجلس دریافت کرده‌اند که چهار موردش از آن فانی است و به این ترتیب او تاکنون ۲۲درصد از کل کارت‌های زرد دولت را به خود اختصاص داده است.
آخرین باری که وزیر آموزش و پرورش برای پاسخ به سوال نمایندگان به مجلس رفت به دو روز پیش برمی‌گردد؛ وقتی او برای پاسخ به سوال «حلیمه عالی» نماینده زابل درباره «مدیریت و انتصابات ضعیف در آموزش و پرورش و به‌ویژه درباره رئیس آموزش و پرورش بنجار، بی‌توجهی وزیر به مشکلات موجود در وزارتخانه و مشکلات مدارس کشور و فرهنگیان» بار دیگر به مجلس رفت. پاسخی که البته باز هم نمایندگان مجلس از آن قانع نشدند و این از رأی‌شان پیدا بود: «99 رأی موافق، 61 رأی مخالف و 11 رأی ممتنع نمایندگان مجلس از مجموع 200 نماینده حاضر.»
در دو روز گذشته اما در محافل مختلف از این کارت زرد به وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم به‌عنوان کارت زرد چهارم یاد شده است؛ موضوعی که البته «محمدرضا باهنر» که ریاست جلسه علنی دو روز پیش مجلس را برعهده داشت، درباره آن گفته است: با توجه به این‌که شخص وزیر یک بار استیضاح شده و صلاحیتش تایید شد بنابراین کارت زردهای قبلی پاک می‌شود و این دومین کارت زردی است که مجلس به وزیر آموزش و پرورش می‌دهد.» این موضوع اما باز هم باعث نشده که فانی در صدر لیست کارت زرد گرفته‌های دولت که در آن نام طیب نیا، نعمت زاده، ربیعی، جنتی، رحمانی فضلی، گودرزی و واعظی به چشم می‌خورد، نباشد.
دیروز اما وزیر آموزش و پرورش برای نخستین‌بار در ماه‌های گذشته و بعد از دریافت کارت زرد از مجلس، به موضع نمایندگان درباره عملکردش واکنش نشان داده است؛ البته واکنشی به سبک و سیاق همیشگی‌اش، کج دار و مریز: «من انجام وظیفه می‌کنم و درباره اموری که باید اجرا شود وظایف خود را انجام می‌دهم. روز گذشته در مجلس گزارشی از تحولات آموزش و پرورش در دو سال اخیر ارایه کردم و احساس می‌کنم آموزش و پرورش در مسیر صحیح حرکت کرده است. همچنین آموزش و پرورش در مسیر عقلانیت و برنامه‌ریزی، جهت‌گیری‌های درستی را نسبت به پیش‌بینی اقدامات برای اجرای سند تحول دنبال می‌کند و در این مسیر هرگونه مشکلی را تحمل می‌کنیم.»
فانی که دیروز به مراسم گرامیداشت هفته شوراهای آموزش و پرورش رفته بود، حرفهای دیگری هم برای گفتن داشت؛ حرف‌هایی که هرچند در آنها اشاره مستقیمی به نمایندگان مجلس و ایراداتشان به عملکردش در آنها نبود؛ مانند انتقاد از مطرح شدن موضوعاتی از قبیل خصوصی‌سازی مدارس توسط آموزش و پرورش، انتقادات درباره تعطیلی مدارس ابتدایی در روزهای گذشته و وضع بودجه وزارت آموزش و پرورش: «آنچه اکنون در کمیسیون آموزش مجلس در حال بررسی و طی مراحل است، لایحه دایمی شدن مدارس غیردولتی است و خصوصی‌سازی نیست.» و «آموزش و پرورش در طول تاریخ همواره با کسری بودجه مواجه بوده و ما هم آن را قبول داریم. امسال بودجه آموزش و پرورش 24 هزار میلیارد تومان بود. این درحالی است که ماه گذشته بیش از دو هزار میلیارد تومان بابت حقوق پرسنل پرداخت کردیم و اگر بخواهیم این مبلغ را به کل ماه‌های‌سال تعمیم دهیم در واقع 24 هزار میلیارد تومان حقوق داده‌ایم و برای سایر فعالیت‌هایمان هیچ بودجه‌ای نداشتیم.»
وزیر آموزش و پرورش با بیان این‌که هزینه‌های جاری 105هزار مدرسه نیازمند اعتبار هستند، گفت: «همیشه کسری بودجه داریم و گاهی اوقات در رسانه‌ها و در مجلس از وزیر انتقاد می‌کنند که چرا مطالبات را پرداخت نکرده است. باید از آنها پرسید شما چقدر بودجه داده‌اید که حالا انتظار دارید؟ هرچه می‌دهید همانقدر باید انتظار داشته باشید.» فانی ادامه داد: «مدیریت بر منابع آموزش و پرورش یک مساله بسیار مهم است؛ البته دولت بدون کمک مردم نمی‌تواند امور جاریش را پیش ببرد. یک اصل اساسی در آموزش و پرورش توسعه مشارکت‌هاست. در برخی رسانه‌ها مطرح می‌شود که آموزش و پرورش درحال خصوصی‌سازی است و فریاد وامصیبتا سر می‌دهند، درحالی‌که باید گفت آموزش و پرورش توسعه مشارکت‌ها را دنبال می‌کند و چیزی غیراز این نیست.» وزیر آموزش و پرورش در واکنش به انتقاداتی درباره تعطیلی دو روزه اخیر مدارس به علت آلودگی هوا هم گفت: «طبق مصوبه دولت کمیته اضطرار نسبت به تعطیلی مدارس تصمیم می‌گیرد و ما تابع آن هستیم. در این کمیته نمایندگان وزارت بهداشت، محیط زیست و سایر دستگاه‌های مربوط حضور دارند. سلامت دانش‌آموزان برای ما بیش از هر چیز دیگری حایز اهمیت است و راضی نیستیم سلامت آنها به خطر بیفتد و امیدواریم وضع هوا بهبود یابد.» او در جمع خبرنگاران با پاسخ به پرسش دیگری درباره حل مشکل پرداخت پاداش پایان خدمت بازنشستگان فرهنگی گفت: «دولت ردیفی در بودجه برای پرداخت پاداش پایان خدمت همه بازنشستگان کشور مشخص و اعتبار 4500 میلیارد تومانی پیش‌بینی کرده است و امیدواریم مشکل پرداخت پاداش پایان خدمت بازنشستگان به‌طور کامل حل شود. بودجه آموزش و پرورش به بیش از 28 هزار‌میلیارد تومان در لایحه فعلی که اکنون در مجلس است رسیده و نسبت به رقم مصوب سال گذشته 21.6درصد رشد را نشان می‌دهد. امیدواریم در سال آینده بتوانیم با مدیریت بهتر بودجه آموزش و پرورش را با مشکلات کمتری اداره کنیم.»
فانی در ادامه با بیان این‌که اجرای آموزش همگانی بر اساس قانون اساسی بر عهده دولت است و ما از امکانات دولت، دستگاه‌ها و مردم برای اجرای اصل 30 قانون اساسی استفاده می‌کنیم، گفت: «لایحه دایمی شدن مدارس غیردولتی اکنون در مجلس در دست بررسی است و لایحه مربوط به خصوصی‌سازی نیست که برخی به غلط و از روی سهو آن را طور دیگری مطرح می‌کنند. مراحل بررسی و تصویب قانون دایمی کردن مدارس غیردولتی در کمیسیون آموزش مجلس درحال طی شدن است و ان‌شاءلله در صحن علنی به نتیجه خواهد رسید.» او در ادامه با بیان این‌که یکی از سیاست‌های اعلامی ما توسعه مشارکت‌هاست و ذیل آن کارهای مختلفی انجام دادیم که تفاهمنامه با بیش از 25 دستگاه ازجمله آنهاست گفت: «در همین راستا منابع فراوانی جذب کرده‌ایم و تقویت شوراها را دنبال می‌کنیم. قانون شوراهای آموزش و پرورش یک قانون مترقی است که از سال 77 تصویب شده و 22 سال از عمر آن می‌گذرد و ابعادی دارد که هنوز به آن ورود نکرده‌ایم. یک پیام قانون شوراها جلب مشارکت سایر دستگاه‌ها و پیام دیگر آن توسعه تمرکززدایی در آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش یک سازمان بسیار متمرکز است و رسمیت در آن بالاست به این معنا بخش‌نامه‌ها، مقررات و قوانین در آن بسیار بالاست و قانون شوراها می‌تواند رسمیت را در آموزش و پرورش کاهش دهد.»
داستان کارت‌های زرد دنباله دار
با این‌که وزیر آموزش و پرورش دیروز گفته حالا که بودجه وزارتخانه‌اش بیشتر شده، امیدوار است در سال آینده آموزش و پرورش را بهتر اداره کند، اما اینطور که پیداست نمایندگان مجلس نهم شورای اسلامی چندان دل خوشی از او ندارند و معلوم نیست چندماه مانده تا پایان کارشان در مجلس، قصد ادامه دادن داستان کارت‌های زرد دنباله دار به فانی را دارند یا نه.
نخستین بار سال 93 بود که وزیر آموزش و پرورش دو کارت زرد را از سوی مجلس شورای اسلامی دریافت کرد. اولین کارت را اواخر فروردین ۹۳ در بررسی سوال «امیرحسین قاضی‌زاده»، نماینده مشهد و «مهرداد بذرپاش»، نماینده تهران درباره علت سیاسی بودن انتصابات مدیران آموزش و پرورش بدون منطق کارشناسی و شایسته‌سالاری و بکارگیری افرادی که در سنین بازنشستگی قرار دارند، دریافت کرد. آن زمان نمایندگان با ۷۱ رأی موافق ۱۱۵ رأی مخالف و ۱۱ رأی ممتنع از مجموع ۲۰۲ نماینده حاضر در مجلس به وزیر آموزش و پرورش نخستین کارت زرد را نشان دادند. بار دیگر مجلس شورای اسلامی در ۷ بهمن ۹۳ سوال از وزیر آموزش و پرورش را در دستور کار خود داشت. «نادر قاضی‌پور»، نماینده سوال‌کننده در مورد تعیین تکلیف معلمان پیش‌دبستانی و شرکتی، برگزاری آزمون استخدامی و مطالبات فرهنگیان از وزیر آموزش و پرورش توضیح خواست اما توضیحات وزیر نتوانست قاضی‌پور را قانع کند بنابراین از مجموع ۲۱۵ نماینده حاضر ۷۴ رأی موافق، ۱۱۴ رأی مخالف و ۱۴ رأی ممتنع، نمایندگان از پاسخ‌های وزیر قانع نشدند و به این ترتیب فانی دومین کارت زرد را دریافت کرد. تیر امسال هم بررسی طرح استیضاح فانی در مجلس شورای اسلامی کلید خورد، اما فانی توانست با ۱۶۷ رأی مخالف نمایندگان مجلس به «عدم اعتماد» به او، باز هم وزیر آموزش و پرورش باقی بماند. بعد از آن و در روز آخر آذر گذشته بود که نمایندگان مجلس کارت زرد سوم و کارت زرد اول بعد از استیضاح فانی را به او دادند.
«توجه نکردن به منابع انسانی و فرهنگیان از لحاظ بیمه سلامت، حقوق و سایر مزایا و تعطیلی مدارس راهنمایی در روستاها و بعضی از شهرها، چرایی بکارگیری نیروهای بازنشسته و ناکارآمد، علت استخدام نکردن مربیان پیش‌دبستانی و چرایی پرداخت نشدن مطالبات فرهنگیان و بی‌توجهی به مدارس روستایی» از موضوعاتی بوده که از وزیر آموزش و پرورش در پنج‌باری که به مجلس رفته است، درباره آنها از او سوال شده است. کارشناسان آموزشی و نمایندگان مجلس این روزها درباره دلیل‌های دادن 4 کارت زرد به فانی و سوال‌های مکرر نمایندگان از او حرفهای زیادی دارند. مثلا «علیرضا سلیمی»، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس درباره علت این‌که چرا نمایندگان از پاسخ‌های فانی قانع نشدند و 4 مرتبه کارت زرد گرفته، گفته است: «علت مشخص است، مشکلات این وزارتخانه حل نشده، فانی باید با تحرک بیشتری دنبال استیفای حقوق معلمان باشد. او تاکنون پاداش پایان خدمت بازنشسته‌ها را نداده و از سوی دیگر استراتژی مشخصی درباره استخدام نیروهای حق‌التدریس ندارد.» «عبدالوحید فیاضی»، دیگر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم به «مهر» در این‌باره گفته که وزیر بیشتر دنبال سیاسی‌کاری است: «واقعیت این است که آقای فانی اگرچه تئوریسین قوی و حرفهای هستند ولی از لحاظ مدیریتی موفق نیستند و نمی‌توانند امور مربوط به معلمان را دنبال کنند. مشکل دیگر این است که ایشان نیروهایی را در استان‌ها انتخاب کرده که پیشینه سیاسی داشته و بیشتر دنبال فعالیت‌های انتخاباتی هستند و این مطلوب ما نمایندگان مجلس نیست.» «مرتضی نظری»، کارشناس مسائل آموزشی هم در این‌باره گفته: «اکثر نمایندگان مجلس و فرهنگیان انتظار تحول و بهبود شرایط فعلی را دارند و نسبت به روزمرگی و کم‌تحرکی این وزارتخانه انتقاد دارند ولی باید واقعا ببینیم که نمایندگان چرا دایم این پرسش‌های مشترک را تکرار می‌کنند و چه منظوری را می‌خواهند برسانند. فانی خلاف افراد سابق خیلی اهل در بوق و کرنا کردن فعالیت‌های خود نیست و همین باعث شده که مانند وزیران قبل او را به کار شاخصی نشناسیم و نتوانیم درباره او قضاوت درستی کنیم. شاید این یکی از دلایلی باشد که نمایندگان فکر می‌کنند فانی توانمند نیست.»