محمد صادق شایسته روزنامه نگار
دیگر عادت شده هر روز وقت مرور اخبار فرهنگی و هنری خبری درباره یک «توقیف» جدید بخوانیم. خوشبختانه آن‌قدر هم دلسوز و دلواپس در حوزه فرهنگ یافت می‌شود که نگذارد حتی یک روز ترک عادت کرده و خبری در این‌باره از جلوی چشم‌مان رژه نرود. هرچند در سال‌های اخیر قابلیت‌ها آن‌قدر افزایش یافته که دیگر «توقیف»ها در حوزه‌های خاص هم رخ نمی‌دهد. ادبیات، سینما، تلویزیون، موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی هر کدام پرونده‌های ریز و درشتی از توقیف دارند تا جلوی هم کم نیاورند و حق توقیف برای همه ادا شود. گویی آن‌که مجوز صادر می‌کند خیلی دوست ندارد پای مجوزی که داده بایستد. مجوز صادر می‌کند اما کافی است یکی از یک طرفی های و هویی راه بیندازد تا به طرفه‌العینی مجوز صادر شده از {....} هم بی‌ارزش‌تر شود. نمونه بیاوریم؟ از کتاب شروع کنیم؟ توقیف کتاب‌های مجوزدار در همین نمایشگاه کتاب امسال. چند عنوان کتاب بوده‌اند که با مجوز منتشر شدند و بعد بر اثر یک هیاهوجمع شده‌اند؟ «من و سیمین و مصطفی» نوشته شیوا ارسطویی، «ملت‌ها چگونه شکست می‌خورند» نوشته محسن میردامادی با مقدمه‌ای از علیرضا بهشتی، «منتخبی از شعرهای شاد» نوشته فاطمه اختصاری و چند کتاب دیگر که می‌دانیم نویسندگان آنها از ترس حاشیه‌سازی دوباره برای آثارشان تمایلی ندارند نامی از آنها برده شود. کنسرت‌های موسیقی و بحث ترانه‌ها و مجوز به خوانندگان جوان هم که آن‌قدر گفته شده می‌شود تکرار مکررات درست شبیه توقیف‌های موجود در سینما و تئاتر. از آن طرف تلویزیون هم انگار خیلی به مذاقش خوش نیامده که در توقیف‌ها ارشاد گوی سبقت را از آنها گرفته پس برای نباختن در بازی توقیف آنها هم شروع کرده‌اند. یک روز «رادیو هفت» را تعطیل می‌کنند، روز دیگر «هفت» را، یک روز «دستان» را تعطیل می‌کنند و روز دیگر «در حاشیه» را، آن‌گونه که بویش می‌آید جوسازی علیه «خندوانه» هم آغاز شده و «نود» را هم فعلا زورش را ندارند که تعطیل کنند و الا برای برخی نبودن یک آدم صریح‌اللهجه و دردسرساز در هر پست و مقامی که باشد از اوجب واجبات است انگار. تلاش برای یک‌سویه کردن نگاه فرهنگی و یکدست کردن کارمندگونه صداوسیما در زمینه اتاق فکرها و تیم‌های خلاقش در تلویزیون نتیجه‌اش هجوم بی‌سابقه مردم به ماهواره‌ها و اینترنت است، اهمیتی دارد؟ نه. چه کسی گفته مدیران تلویزیون باید به مردم جواب دهند؟! آنها هر کجا احساس کنند بی‌سوال و جواب به جای هرس کردن، تنه را و گاهی حتی ریشه را قطع می‌کنند و تمام. فقط مردم باید جواب بدهند که چرا بی‌فرهنگی می‌کنند و ماهواره می‌بینند. ارشاد هم با این رویه‌ای که پیش گرفته درحال سوق دادن پیر و جوان به زیر زمین است، جایی که هنرمندان از هر رشته‌ای نیاز به سرکج کردن ندارند و اگر برخوردی با آنها صورت بگیرد به دلیل عمل غیرقانونی و بدون مجوز است. قاعدتا وضع این‌چنینی بهتر از آن است که مجوز داشته باشید و باز هم در معرض اتهام و حملات این و آن قرار بگیرید. این روزها رقابت برای توقیف در عرصه فرهنگ و هنر داغ است. اگر می‌خواهید از این قافله جا نمانید یا توقیف‌دان شما خالی است به سرعت مجوزی از ارشاد بگیرید یا برنامه‌ای مخاطب‌پسند برای تلویزیون بسازید که کمی عمق فکری داشته باشد آن وقت خیالتان راحت، توقیف خواهید شد.