شماره ۱۸۶۷ | ۱۳۹۸ يکشنبه ۱ دي
صفحه را ببند
گزارشی از کارگاه شبیه‌سازی گزارشگری صلح ‏
صلح را به ابزار جنگ تبدیل نکنیم ‏
آشنایی با کلیات آداب و رسوم و فرهنگ هر مقصدی برای گزارشگر صلح ضروری است

شهروند| روزنامه‌نگاری صلح یعنی زمانی که یک خبرنگار یا گزارشگر در آرایشی نظامی قرار می‌گیرد ‏بداند تفنگ باید سر پایین باشد، یعنی آماده شلیک نیست و قرار نیست جنگی سربگیرد؛ همین نکته به ظاهر ‏باعث می‌شود رویکرد یک گزارش به کلی زیرورو شود و جنگی که قرار نیست دربگیرد، به‌واسطه فضاسازی ‏رسانه‌ای اتفاق بیفتد. کافی است گشتی ساده در رسانه‌های این روزهای جهان بزنیم و دریابیم که اولویت  ‏فعالیت‌های رسانه‌ها روایت جنگ‌ها و درگیری‌های جهان است. شوربختانه دیر زمانی است که هنر محوری ‏رسانه‌های امروز جهان کوبیدن بر طبل اختلافات، کشمکش‌ها و تعارضات شده است و اولویت ارزش خبری ‏وسایل ارتباط جمعی اعم از رسانه‌های رسمی و غیررسمی پرداختن به شکاف‌ها، ستیزه‌جویی‌ها و ‏اختلاف‌ها است. همین نگاه هم روزنامه نگاری صلح را به حاشیه رانده است. ‏
موزه صلح تهران، چهارشنبه گذشته کارگاهی با موضوع شبیه‌سازی گزارشگری صلح برگزار کرد تا به علاقه‌‏مندان رسانه‌ای در موضوع صلح و فعالان و داوطلبان صلح  اصول مهم گزارشگری صلح را یادآور شود. حامد ‏شفیعی، روزنامه‌نگار و عضو هیأت مدیره‌ انجمن گزارشگران صلح یکی از مدرسان این کارگاه بود. او با بیان ‏اینکه نباید بگذاریم روزنامه‌نگاری صلح ما را به سمت جنگ‌ستیزی بکشاند، با توجه به المان‌ها در روایت ‏جنگ و درگیری تأکید می‌کند: «در موضوع بحران‌های انسانی و جنگ‌ها و درگیری‌ها توجه به المان‌ها بسیار ‏مهم است و همین المان‌ها هستند که مسیر بازگویی عادلانه رویداد را برای گزارشگر روشن می‌کنند.» این ‏روزنامه‌نگار به تجربه حضورش در منطقه مرزی بنگلادش در‌سال 96 همزمان با بحران مسلمانان میانمار ‏اشاره می‌کند: «پوشش مسلمانان و بودایی‌ها در جاهایی بسیار شبیه به هم بود؛ مردمی بودند که به ظاهر ‏همه شبیه هم بودند و اما گره لباس و لنگ‌هایشان یا رنگ پوشش کمی متفاوت بود و همین نکته‌ها می‌‏توانست هر غریبه ناآشنا با شرایط را به غلط بیندازد، به‌ویژه زمانی که موضوع به کشتار مسلمانان و ظلم ‏علیه آنها برمی‌گشت. آشنایی با کلیات آداب و رسوم و فرهنگ هر مقصدی برای گزارشگر صلح ضروری است. ‏شما وقتی به افغانستان می‌روید باید بدانید که تبعه این کشور افغانی نیست بلکه باید آنها را افغانستانی ‏خطاب کنید؛‌ افغانی واحد پول آنهاست.‏»
 یوهان گالتونگ، نظریه‌پرداز شهیر آمریکایی که با دیدگاه‌های انتقادی، جهان غرب را به چالش کشیده،  با ‏طرح «روزنامه‌نگاری صلح» تلاش کرد دنیا را از روزنامه‌نگاری جنگ که بشریت را به گروگان گرفته است، ‏نجات دهد. البته او خوب می‌دانست وجود شکاف‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ‏هیچگاه فرصت حاشیه‌نشینی را به روزنامه‌نگاری کشمکش و تضاد نمی‌دهد.مجید تهرانیان، نظریه‌پرداز برجسته ایرانی در تبیین روزنامه‌نگاری صلح می‌گوید: «نوعی روزنامه‌نگاری است که با جست‌وجوی زمینه‌های ‏مشترک به جای تفکیک جوامع انسانی، آنها را وحدت و انسجام می‌بخشد، مناقشات را از کانال‌های خشونت‌‏آمیزشان به اشکال سازنده تبدیل می‌کند‎.» روزنامه‌نگاری ستیز درصدد برجسته کردن خصومت، کینه و ‏تشدید مناقشات بوده و روزنامه‌نگاری صلح درصدد تقویت احترام و درک متقابل و تفاهم بین‌المللی است و با ‏گشودن در‌های صلح و دوستی راه را بر هر گونه ستیز و درگیری سد می‌کند.
شفیعی با تأکید بر اهمیت توجه به تعصبات و اعتقادات مردم یا طرف‌های درگیر در گزارشگری صلح می‌‏گوید: «خبرنگار صلح باید دقت کند کجاست و برای چه می‌نویسد. اعتماد به منابع خبری برای این خبرنگار ‏بسیار مهم است و اگر از بین برود او دست و پایش در روایت حقیقت بسته می‌شود. ما در مواجهه با افراد باید ‏بدانیم آنها دارای چه تفکراتی هستند و چه حرف‌هایی را نباید نزد آنها زد.» ‏
تصویری که رسانه‌ها از جهان واقعیت نشان می‌دهند نوعی وارونگی برای مخاطب دارد و رسالت روزنامه‌نگار ‏صلح شکستن این وارونگی است. این واقعیتی انکارناپذیر است که جهان کنونی پر از آشوب بوده، اما روزنامه‌‏نگاری صلح تلاش می‌کند به‌جای نفرت، تفرقه، دشمنی، عداوت و کینه‌توزی؛ بذر محبت، صلح و دوستی را ‏بکارد. شفیعی معتقد است، طبیعی است که نگاه و سیاست رسانه در عملکرد خبرنگار دخیل می‌شود، اما این ‏سیاست نباید منجر به نادیده گرفتن اولویت‌های رسالت او در روایت جنگ و صلح شود. من به‌عنوان ‏خبرنگار مستقل به منطقه هرات افغانستان رفته بودم و پیش از سفر مطالعه‌ای داشتم تا با قومیت‌های ‏ولایت افغانستان، آداب و رسوم کلی و ابنیه تاریخی تخریب شده و وضع داعش و طالبان در این منطقه ‏آشنا شوم. بدون اطلاعات اولیه نباید به منطقه‌ای وارد شوید. چراکه بی‌گدار به آب زدن مساوی با از دست ‏دادن جان خود یا به خطر انداختن دیگران است. همان اتفاقی که شاهدش بودم و برای یک خبرنگار عراقی ‏افتاد؛ او با کُردهای سوریه وارد بحث‌های قومیتی شد و زمانی که در تیررس نیروهای داعش قرار گرفت ‏کُردها درحالی‌که می‌توانستند به او هشدار ندادند و او نهایتا کشته شد. ‏
‎اخلاق حرفه‌ای رسانه‌ای موضوع دیگری است که شفیعی به آن تأکید می‌کند: «هرچند منفعت‌جویی‌های ‏اقتصادی و سیاسی این رفتار‌ها را به حاشیه کشانده است. وقتی می‌خواهیم روایتگر صلح باشیم باید بدانیم ‏چگونه اعتماد نظامیان و مردم محلی را جلب کنیم و در میان ماجراجویی‌هایمان دقت داشته باشیم. به ‏علاوه باید حقوق و قوانین صلح و حقوق بین‌المللی بشردوستانه را بدانیم و با کنوانسیون‌ها و نهادهای دخیل ‏مثل جمعیت‌های هلال‌احمر و صلیب‌سرخ آشنایی نسبی داشته باشیم.» ‏
این روزنامه‌نگار در عین حال تأکید می‌کند: «ما هرچه قدر مستقل هم باشیم باید دقت کنیم که تابع یک ‏نظام سیاسی هستیم؛ روزنامه‌نگاری صلح صرفا به موضوع جنگ محدود نمی‌شود، محیط‌زیست و چالش‌‏های مرتبط با خشکسالی هم موضوع روزنامه‌نگاری صلح محسوب می‌شوند. روزنامه‌نگار و خبرنگار صلح باید ‏بی‌طرفی و استقلال خود  را در روایت ماجرا حفظ کند و بدون نتیجه‌گیری واقعیت را بازگو کند. نباید اجازه ‏دهیم صلحی که از آن می‌نویسیم به ابزار جنگ تبدیل شود. جهانی که هر یک از ما تجربه می‌کنیم ساخته ‏و پرداخته رسانه‌ها است و اطلاعاتی که رسانه‌ها منتشر می‌کنند بازنمودی از جهان؛ این ما هستیم که با ‏ترویج روزنامه‌نگاری صلح برای بشردوستی، حفاظت از محیط‌زیست و  تحرکات نوع‌دوستانه، چهره‌ای ‏دوست‌داشتنی از جهان را نشان می‌دهیم.»

وقتی می‌خواهیم روایتگر صلح باشیم باید بدانیم ‏چگونه اعتماد نظامیان و مردم محلی را جلب کنیم و در میان ماجراجویی‌هایمان دقت داشته باشیم. به ‏علاوه باید حقوق و قوانین صلح و حقوق بین‌المللی بشردوستانه را بدانیم و با کنوانسیون‌ها و نهادهای دخیل ‏مثل جمعیت‌های هلال‌احمر و صلیب‌سرخ آشنایی نسبی داشته باشیم


تعداد بازدید :  432