چهارم اکتبر 1957 میلادی برابر با 12 مهر 1336 خورشیدی، یعنی 61سال پیش، اتحاد جماهیر شوروی ماهواره «اسپوتنیک -1» را در مدار زمین قرار داد تا «عصر فضا» آغاز شود. عصر فضا درواقع کنایه از مسابقهای بیپایان بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود که هر یک سعی داشتند پیش و بیش از رقیب، فضای لایتناهی را تحت سیطره خود دربیاورند. کما اینکه 12 آوریل 1961، اتحاد جماهیر شوروی سرگرد یوری گاگارین را با فضاپیمای «وستوک -1» بهعنوان نخستین انسان به فضا فرستاد و ایالات متحده 8سال بعد یعنی 21 جولای 1969، نیل آرمسترانگ را بر سطح کره ماه نشاند. در رقابت فضایی آن سالها بین ابرقدرتهای شرق و غرب، یک موجود کوچک نیز نقشی بسزا و مهم ایفا کرد؛ سگی به نام لایکا!
انتقاد آمریکا از روسهای حیوانآزار
شوروی با فرستادن «اسپوتنیک-1» به فضا در اکتبر 1957 ضربهای گیجکننده به رقیب خود در آن سوی آتلانتیک وارد کرد و سردمداران کرملین بدشان نمیآمد تا رقیب منگ از این ضربه است، برگ جدید خود را رو کنند. این برگ جدید فرستادن یک موجود زنده به فضا بود. زیرساختهای تکنولوژیک در آن زمان فرستادن انسان به خارج از جو را میسر نمیکرد، پس کمخطرترین و در عین حال موثرترین کار ممکن فرستادن یک حیوان به فضا بود. نتیجه مدتها تحقیق و پژوهش در سازمان فضایی فدرال شوروی، انتخاب سگی ماده و بدون صاحب به نام «لایکا» برای انجام این ماموریت بود. نخستین عکسالعمل آمریکاییها در برابر خبر فرستادن لایکا به فضا انتقاد به بیاخلاقی شوروی در برخورد با حیوانات بود! اما روسها که گوششان از اتهامات سابقاً حقوق بشری و اینک حقوق حیوانی آمریکاییها پر بود به این انتقادها توجهی نشان ندادند.
نخستین موجود زنده خارج شده از جو
لایکا درست 61سال پیش در چنین روزی، برابر سوم نوامبر 1957 میلادی، سوار بر سفینه «اسپوتنیک-2» زمین را به مقصد فضا ترک کرد. دستگاهها ضربان قلب لایکا را پیش از پرتاب موشک 103 بار در دقیقه و پس از پرتاب بیش از 240 بار در دقیقه ثبت کردند. موشکی که از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان پرتاب شده بود «اسپوتنیک-2» را در مدار زمین قرار داد، اما در فعل و انفعالات مربوط به قرارگیری اسپوتنیک در مدار زمین، بخشی از عایق حرارتی سفینه کنده شد و در نتیجه هوای داخل کابین رو به گرم شدن گذاشت. براساس گزارشها، 3 ساعت بعد از قرار گرفتن لایکا در شرایط بیوزنی، ضربان قلب او به حالت عادی بازگشته و او حتی شروع به خوردن آب و غذا کرده بود. درنهایت لایکا پنجمین روز سفر فضایی خود را ندید و بر اثر گرمای شدید داخل کابین مرد، هر چند که به هر حال دانشمندان روس «اسپوتنیک-2» را برای بازگشت به زمین طراحی نکرده بودند و نهایتاً سرنوشتی بهتر از مرگ در انتظار لایکا نبود.