نيره خادمي| آنها از محروميت‌ها حرف مي‌زنند؛ محروميت در مناطقي محروم كه زنان را بيشتر تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. زنان در ادامه روندي كه از چند سال قبل در شوراهاي شهر و روستاها شروع شد، آمده‌اند تا در رأس مديريت شهري تصوير خودشان را پررنگ كنند و مي‌گويند: «مردم به ما اعتماد كرده‌اند، ما هم تمام تلاشمان را مي‌كنيم.» سيستان‌وبلوچستان، سردشت، بم، سهند، گرگان و كنگاور مناطقي است كه امسال زنان در آنها ریاست شوراها یا شهرداری را به عهده گرفته‌اند.
همه چيز از فروردين شروع شد؛ وقتي كه مردان و زنان براي ثبت‌نام به ساختمان فرمانداري رفتند. از ميان 287هزار و 425 نفر حدود 17هزار و 885 نفر از ثبت‌نام‌كنندگان زن بودند؛ يعني معادل 6,3 درصد. بعد هم از گوشه و كنار خبر رسيد كه زنان در سيستان‌وبلوچستان پيشتاز شده‌اند و 415 نفر به شوراهاي اين شهر ورود پيدا كردند. حالا بعد از آغاز رسمي دوره پنجم شوراها باز هم خبرها در مديريت شهري ساير شهرها و روستاها خوب است. ستاره فتاح‌پور 52 ساله يكي از زناني است که با رأي اعضاي شوراي شهرسردشت رئيس شده و از 27سال قبل در آموزش‌وپرورش در سمت‌هاي مختلفي چون مديريت مشغول بوده است و 8 سال قبل هم به‌عنوان مشاور فرماندار سردشت در امور زنان و خانواده منصوب شد؛ جانباز شيميايي است و در رشته امور تربيتي تحصيلات خود را به پايان رسانده است. او كه در دوره چهارم هم عضو شورا و البته رأي اول بوده است، در گفتوگو با «شهروند» از محروميت‌هايي حرف مي‌زند كه انگيزه‌اش را براي حضور در اين عرصه‌ها زيادتر كرده است: «سردشت شهر صفر مرزی بسیار مظلوم واقع شده است؛ من بر خود واجب دانستم که به شهروندان خدمت كنم تا با همفكري بتوانيم به توسعه و آبادانی و پیشرفت و ترقی شهرمان كمك كنيم.» فتاح‌پور باور دارد كه از عهده مسئوليت رسالت برمي‌آيد: «اولويت‌هاي من توسعه اقتصادی محلی، درآمدزایی، ايجاد بستر همفکری و تعامل با مسئولان و مردم، ایجاد بخش‌های سرمایه‌گذاری، ایجاد درآمدهای زودبازده مانند وصول مطالبات، ایجاد اعتماد جهت وصول عوارض شهري است و اولويت بعدي هم توجه به درآمدهای پایدار است.» او معتقد است كه زنان سردشتي در جايگاه خوبي قرار ندارند و بايد به عرصه‌هاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي وارد شوند: «محروميت زنان در مناطق محروم مضاعف است؛ در حالي كه هميشه استوار و نجيب بوده‌اند به‌ويژه در دوره 8 سال دفاع مقدس تمام آن مصايب را به جان و دل خريدند و حتي جانباز شده‌اند اما هنوز هم از كمترين امكانات رفاهي برخوردار نيستند و حتي يك فضاي تفريحي هم براي آنان وجود ندارد.» به اعتقاد رئيس شوراي شهر سردشت زنان در اداره امور تعهد بيشتري دارند و مسئوليت‌پذيرتر وارد ميدان مي‌شوند: «من اعتماد مردم را جلب كردم چون در دوره چهارم توانستم 600ميليون تومان بودجه را براي ايجاد پارك در سردشت از استانداري جذب كنم و البته در اين مدت نخستين آژانس زنان را هم راه‌اندازي كردم.» مردم سردشت هم از انتخاب او براي رياست شوراي شهر استقبال كرده‌اند: «پيام‌هاي تبريك مردم از زماني كه در انتخابات رأي آوردم، بيشتر بود؛ البته در ابتدا دو تن از آقايان شورا نمي‌توانستند بپذيرند كه يكي از رقباي آنها باشم اما بعدتر ديگر آن را قبول كردند. فكر مي‌كنم حالا نوبت ما زنان است كه مسئوليت‌پذيري خودمان را نشان دهيم. الان هم شايد باورتان نشود آقايان بيشتر از خانم‌ها به من تبريك مي‌گويند.» جلب سرمايه‌گذاري، توجه به گردشگري و ايجاد فضاهاي رفاهي و تفريحي، ساماندهي به مسائل مالي مديريت شهري و اعتماد‌سازي از مهمترين مسائلي است كه فتاح‌پور به آن توجه دارد: «در سال‌هاي گذشته اعتماد مردم به قدري كم شد كه حتي عوارض خود را پرداخت نمي‌كردند؛ بنابراين وظيفه خود مي‌دانم كه اعتماد آنان را جلب كنم تا با وصول عوارض و ساير طلب‌هاي شهرداري بتوانيم مشكلات را حل كنيم.» او مي‌گويد همسر و خانواده‌اش هميشه حامي من در اين كار بوده‌اند.
البته هميشه هم زنان نمي‌توانند آن طور كه بايد خوش بدرخشند و ظاهرا عملكردي كه دو عضو زن شوراي شهر سنندج در دوره قبل داشته‌اند زنان را از ورود به شوراي پنجم اين شهر باز داشته است و حالا تركيب شوراي پنجم سنندج مردانه است.
مردان بلوچ روشنفكرند
سيستان و بلوچستان اما از چند‌سال قبل فرماندار، رئيس شوراي شهر و شهردار زن داشته‌اند و حتي تركيب شوراي روستای افضل‌آباد، دهستان پشتکوه، بخش مرکزی خاش هم اين دوره كاملا زنانه بوده است. حالا هم در شهر اسپكه از توابع نيكشهر مهنا محمدی موحد، 29 ساله فارغ‌التحصيل منابع طبيعي به‌عنوان شهردار اين شهر انتخاب شده است. او رتبه 25 دكتراست كه البته هنوز نتايج كنكور اعلام نشده است. محمدي موحد قبلا به‌عنوان مدير مالي و اداري در شركت‌هاي مختلف كار كرده است. در دوره پنجم انتخابات شوراي شهر و روستا به‌عنوان تنها زن ثبت‌نام كننده موفق به جلب رأي مردم نمي‌شود، چون همه مردم ائتلاف زده بودند و او به تنهايي ستاد انتخاباتي داشت اما وقتي اعضاي شورا انتخاب شدند، او را به‌عنوان شهردار معرفي كردند. شهردار اسپكه حالا در اين‌باره به «شهروند» مي‌گويد: «ورود به اين عرصه قطعا نگراني‌هاي خاص خود را دارد چون شرايط براي زني كه وارد مديريت شهري مي‌شود بدون دغدغه نيست اما معتقدم مي‌توان الگوي مناسبي براي زنان ديگر در ادامه راه بود. پدرم فوت كرده است اما خانواده و مادرم هميشه در اين كار حامي‌ام بوده‌اند.»
محمدي موحد پرداختن به زيرساخت‌هاي آموزشي و درماني، ايجاد تعاوني‌ها، انجمن‌هاي خيريه خودگردان، خدمات اوليه به زنان و توجه به زنان سوزن‌دوز را از مهمترين اولويت‌هاي خود عنوان مي‌كند: «اگر همه ما تفكر تبعيض جنسيتي را برداريم و در حيطه عمل همه‌چيز را قلبا بپذيريم، آن وقت خواهيم ديد كه زنان خوب عمل مي‌كنند چون پتانسيل اين كار را دارند.» او معتقد است كه توانمندي زنان منطقه بالاست و همزمان مردان بلوچ هم تفكر متفاوتي نسبت به ساير مردان دارند: «مردان بلوچ روشنفكر‌تر از بقيه مردان هستند و براي ورود زنان به عرصه‌هاي سياسي - اجتماعي علاقه زيادي دارند، اما خودشان به دليل مسائل مالي و وضعيت نامناسب كار كمتر فرصت ورود به اين عرصه‌ها يا حتي دانشگاه را دارند.»
افزايش اعتمادبه‌نفس زنان
سمانه سام‌نژاد، ديگر زن جواني است كه با 33سال سن حالا نایب‌رئيس شوراي شهر بم است. از سال 84 به عنوان کارشناس فنی و شهرسازی در مديريت شهري مشغول به كار بوده است و به دليل تحصيلاتش در رشته شهرسازي اشراف كامل به اين حوزه دارد. سام‌نژاد در دوره قبل هم عضو شوراي شهر بود و يكي از انگيزه‌هاي او براي شركت در اين دوره از شورا كامل كردن پروژه‌هاي ناتمام بوده است. نایب‌رئيس شوراي شهر بم به «شهروند» مي‌گويد كه با وجود تمام محدوديت‌هايي كه براي زنان هست اما ما ثابت كرده‌ايم كه از عهده آن بر مي‌آييم: «دوره قبلي هم چند طرح خوب ازجمله پارك و فرهنگسراي زنان به پيشنهاد ما در شهر ايجاد شد. مردم هم از حضور زنان در شورا استقبال كردند و ما را پذيرفتند.» او در دوره قبل شورا هم رأي اول شوراي شهر بم بوده است و اين دوره هم رأي سوم است: «اعضاي شوراي شهر بم در انتخابات هيأت رئيسه هم نشان دادند كه توان زنان را قبول دارند.»
رسيدگي به آشفتگي در سيما و منظر شهر بم كه به ويژه بعد از زلزله نابود شده است، يكي از مهمترين اولويت‌هاي نایب‌رئيس شوراي شهر بم است: «بعد از زلزله بم تمامي زيرساخت‌هاي خود را از دست داديم، بنابراين ابتدا بايد همه اينها احيا شود. بم شهري گردشگرپذير است و ما بايد اين حوزه را فعال كنيم.» اولويت بعدي سام‌نژاد پيگيري آسيب‌هاي اجتماعي مثل اعتياد، طلاق و فقر است كه اين روزها در تمامي شهرهاي كشور هم وجود دارد: «بايد ميان همه اعضاي شورا تعامل و هماهنگي خاصي ايجاد شود تا به همه اهداف برسيم.» او معتقد است كه دليل افزايش حضور زنان در سال‌هاي گذشته در شوراي‌هاي شهر و روستا وجود خلأ حضور زنان در گذشته است: «همزمان با اين خلأ فكر مي‌كنم حالا ديگر زنان اين اعتمادبه‌نفس را پيدا كرده‌اند تا خلأهاي موجود گذشته را پر كنند. ما زنان امروزی بعد از گذشت سال‌ها دوباره به این خودباوری رسیده‌ایم که با الگوبرداری از این بزرگان نقش مثبت و کارآمدی در اداره امور جامعه به‌ویژه امورات مختص زنان داشته باشیم.»
در اين چند روز البته خبرهاي زيادي از حضور زنان در مجموعه مديريت شهري وجود دارد؛ مثلا پریسا اینانلو به‌عنوان نخستين زن حالا رئیس شورای اسلامی شهر رباط‌کریم است و فائزه عبداللهی رئیس پنجمین دوره شورای شهر گرگان. شیفته بدرآذر كه سابقه شهرداري مناطق شهرداري تبريز را هم در كارنامه خود دارد به‌عنوان شهردار جديد سهند انتخاب شده است. «آذر صفایی‌نیا» از کارکنان رسمی شهرداری یاسوج هم به‌عنوان سرپرست شهرداري اين شهر انتخاب شده است. سوسن سلیمان‌آبادی، زن جوان ديگري است كه از اين به بعد به‌عنوان رئیس شورای شهر کنگاور فعاليت خود را ادامه خواهد داد.