تهمینه انصاری| در میانه خرداد ماه، مطابق با ارتحال بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، امام‌خمینی (قدس‌سره)، سیدحسن خمینی در نطقی تلویزیونی به مسأله همیشگی فقر که درحال تبدیل‌شدن به یک بحران بزرگ است، اشاره کرد و گفت: «باید فقر را ریشه‌کن کنیم يا به سمت ریشه‌کن کردن فقر برویم و در این راستا گامی برداریم.
از آغاز انقلاب همه دولت‌ها در فقرزدایی زحمت کشیدند. درحال‌حاضر مشکل بیکاری داریم، مشکل معیشت هست و مشکلات اقتصادی هم وجود دارد. همین مشکلات بعضا به مشکلات فرهنگی و اجتماعی تبدیل می‌شود».
مسأله ریشه‌کنی فقر در ایران از زمان انقلاب آغاز شد و پیشرفت در کاهش آن با وجود اقدامات فراوان مسئولان این امر، رشد قابل‌توجهی داشته است. آنچه به فقر در ایران دامن می‌زند و درنهایت مشکلات فرهنگی و اجتماعی را به بار می‌آورد، بنابر گفته‌های سیدحسن خمینی و بسیاری از کارشناسان حوزه فقر، اشتغال جوانان است که آمار امیدوارکننده‌ای از آن را شاهد نیستیم. ریشه بیکاری در اقتصادی نامولد است. زمانی که اقتصادی نمی‌تواند اشتغال مولد و پایدار ایجاد کند به تبع آن فقر گسترش پیدا می‌کند، به‌ویژه وقتی با حجم بزرگی از تقاضای ورود به بازار کار مواجه هستیم که باعث می‌شود با پدیده‌های دیگری همچون افسردگی، سرخوردگی، اعتیاد، رشد طلاق، فرار مغزها و رشد جرم و جرایم در جامعه روبه‌رو شویم و اینها همه پیامدهای فقر و بیکاری در جامعه است.
با گسترش و شکل‌گیری انجمن‌های مردم نهاد و خیریه در ایران و جهان با توجه به کاستی‌ها و قصور نظام سیاسی و اقتصادی هر کشور، آمار فقر به شکل عجیبی سیر نزولی پیدا کرده است. این آمار در سطح جهانی، امیدوار‌کننده و آینده درخشان‌تری را برای کشور رقم خواهد زد. در گزارش قسمت دوم فقر، سازمان‌های پیشرفته و موثر بین‌المللی در کاهش فقر و برنامه‌های هریک برای این امر شبه بحران را بررسی خواهیم کرد. امید است با توجه به ‌گفته‌ها و برنامه‌های مقامات این حوزه تخصصی تا ‌سال 2030 اثری از فقر در همه کشورها مشاهده نکنیم.
سازمان‌های توسعه‌یافته
 در کاهش بحران فقر
سازمان خواروبار و کشاورزی (فائو)
کاهش فقر در مناطق روستایی
بسیاری از فقرا در مناطق روستایی جهان زندگی می‌کنند. گرسنگی و ناامنی غذایی، اولویت  فقر در مناطق روستایی است، بنابراین کاهش فقر در مناطق روستایی، فعالیت اصلی و مرکزی ماموریت‌های فائو است.
در دهه‌های اخیر، سایه فقر از سر بسیاری از فقرا در مناطق روستایی برداشته شده است. در‌ سال 1990، 54‌درصد از کسانی که در مناطق روستایی در کشورهای درحال توسعه با کمتر از 1.25دلار در روز زندگی می‌کردند، بسیار فقیر درنظر گرفته شده‌اند. تا ‌سال 2010، این سهم به 35‌درصد کاهش یافت. فقر در مناطق روستایی به‌ویژه در جنوب آسیا و آفریقا گسترش یافته است. در این مناطق نیز کمترین پیشرفت در بهبود معیشت روستایی دیده می‌شود.
خارج کردن عمده مردم از فقر روستایی، نه‌تنها یک ضرورت برای کرامت انسانی و امنیت غذایی پایدار است؛ بلکه اقتصاد خوب و روبه‌رشدی هم محسوب می‌شود. توسعه اقتصادی موفق در هر نقطه از جهان، در مراحل اولیه توسط رشد سریع بهره‌وری کشاورزی و توسعه گسترده‌ترشدن زندگی روستایی درحال حرکت است.
فقیر روستایی چه کسی است؟
بسیاری از مردم فقیر روستا، مولد امرار معاش خود، کشاورز خانواده یا کارگران کشاورزی بدون زمین هستند که عبارتند از ماهیگیران، چوپانان و مردم وابسته به جنگل با دسترسی محدود به لوازم تولیدی.
به‌طور عمده خانواده روستایی به درآمدهایی غیر از کشاورزی تکیه می‌کنند که این خود یک راه برای خروج از فقر آن هم در زمانی است که اقتصاد روستایی پررونق نیست. با این حال، هنگامی که زیرساخت‌ها و خدمات اساسی فقیر، اخذ اعتبار دشوار و نهادها هم ضعیف هستند، معضل فقر بیشتر در میان کسانی خواهد بود که درحال سرمایه‌گذاری‌ها برای مردم روستا و خانواده‌های‌شان و دستمزدبگیران بخش‌هایی غیر از کشاورزی هستند.
بدون حمایت اجتماعی، به احتمال زیاد، افراد معلول و سالمندان را نیز در میان مردم فقیر روستایی خواهیم دید. زنان روستایی و اعضای خانواده‌هایی که زنان سرپرستی آنها را به عهده دارند، تمایل به دسترسی محدود بیشتری به منابع تولیدی و گذراندن معیشت آسیب‌پذیر خود دارند.
چالش‌ها چه هستند؟
به‌طور معمول، کاهش فقر روستایی با رشد اقتصادی، سریعا امکان‌پذیر خواهد بود، اما رشد اقتصادی نوشدارو نخواهد بود. فقر روستایی جایی پافشاری می‌کند که در آن سیاست‌ها، توجه کافی را به بهبود بهره‌وری کشاورزی و زیرساخت‌های روستایی نخواهند داشت و برای فراهم‌کردن دسترسی به خدمات و حمایت اجتماعی یا تسهیل توسعه تولیدی و مصرف سازمان‌های روستایی برای جمعیت‌های روستایی با مشکل مواجه خواهند شد.
عدم‌موفقیت در دسترسی زنان به منابع تولیدی و خدمات اجتماعی بیشتر به  فقر در مناطق روستایی تداوم می‌بخشد.
تغییرات آب‌وهوا و دیگر تهدیدات زیست‌محیطی و رشد جمعیت و مهاجرت، فشار مضاعفی بر معیشت مردم در مناطق روستایی قرار می‌دهند، به‌ویژه جایی که فقر وارد شده است و مردم کمترین انعطاف‌پذیری را دارند. به چالش کشیدن با این شیوه ممکن است مدیریت منابع طبیعی و اکوسیستم‌ها را ملزم به تلاش بیشتری به منظور کاهش فقر کند.
اولویت‌های سازمان خواروبار و کشاورزی در دستیابی به این هدف استراتژیک
هیچ راه سریعی برای رسیدن به این مهم وجود ندارد. تنها تمرکز بر بهبود محصولات یا تولید دام نمی‌تواند برای امنیت غذایی یا کاهش فقر روستایی کافی باشد. در عوض، یک سیاست گسترده‌تری مورد نیاز است که به دنبال پویاترکردن و تنوع‌بخشیدن اقتصاد روستایی در سطح کلان باشد.
فائو و شرکای آن از تمام تخصص خود از کشورهای عضو، در تقویت ظرفیت خود در موارد زیر حمایت می‌کنند:  
  تعریف یک رویکرد منسجم برای کاهش فقر روستایی در چارچوب استراتژی گسترده‌تر برای توسعه پایدار روستایی.
  تقویت نهادهای روستایی، سازنده‌های محلی و سازمان‌های جامعه، استفاده پایدار و مدیریت منابع طبیعی.
  کاهش نابرابری در دسترسی به منابع تولیدی و خدمات اجتماعی و نابرابری‌های جنسیتی.
  ترویج اجرای برنامه‌ها و سیاست‌هایی که فرصت اشتغال در حوزه‌های کشاورزی و غیرکشاورزی برای مردان، زنان و جوانان را فراهم کنند.
  طراحی برنامه‌های حمایت اجتماعی که به‌طور موثر درآمد و عدم امنیت غذایی در میان جمعیت‌های روستایی را کاهش می‌دهند. در عین‌حال محرک‌هایی به اقتصاد روستایی، توانمندسازی زنان، بالا بردن ظرفیت روستاها برای مردم آسیب‌پذیر و تلاش برای سرمایه‌گذاری در آینده آنها و استفاده پایدار از منابع ارایه داده می‌شود.
 برنامه توسعه سازمان ملل متحد
ریشه‌کن کردن فقر در تمامی اشکال آن یکی از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی بشریت است. درحالی‌که آمار مردمی که در فقر شدید به‌سر می‌برند، بین سال‌های 1990 و 2015 از 1.9‌میلیارد به 836‌میلیون و به بیش از نصف  کاهش یافته است، هنوز هم بسیاری از مردم برای رسیدن به اساسی‌ترین نیازهای انسانی درحال دست‌وپا زدن هستند.
در سطح جهانی، بیش از 800‌میلیون نفر از مردم هنوز هم با کمتر از  1.25 دلار در روز زندگی می‌کنند. بسیاری از مردم به غذای کافی، آب آشامیدنی سالم و بهداشت دسترسی ندارند. رشد اقتصادی سریع در کشورهایی مانند چین و هند ‌میلیون‌ها نفر را از فقر نجات داده، اما پیشرفت ناهموار بوده است. زنان نسبت به مردان به دلیل دسترسی نابرابر به کار و شغل، تحصیلات و دارایی‌های‌شان بیشتر در فقر به سر می‌برند.
پیشرفت همچنین در مناطق دیگر مانند جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا محدود شده است. 80‌درصد از کل جمعیتی را که در فقر شدید زندگی می‌کنند، مردم این مناطق تشکیل می‌دهند. تهدیدات جدیدی با تغییرات آب‌وهوایی، جنگ و ناامنی غذایی به میدان آمده که به این معناست که فعالیت‌های بیشتری برای بیرون کشیدن مردم از فقر نیاز است.
اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد، تعهد جسورانه‌ای است که امید دارد تا ‌سال 2030 به فقر  با همه اشکال و ابعادش پایان دهد. این اهداف آسیب‌پذیر‌ترین مردم را  با افزایش دسترسی به منابع و خدمات اساسی و حمایت از جوامع متاثر از جنگ و درگیری‌ها و بلایای مرتبط با آب‌وهوا نشانه می‌گیرد.
اهداف سازمان ملل متحد
  تا‌ سال 2030، کاهش حداقل به نصف نسبت مردان، زنان و کودکانی که در تمام سنین در فقر در تمام ابعاد آن با توجه به تعاریف ملی زندگی می‌کنند.
  پیاده‌سازی سیستم‌های ملی مناسب امنیت اجتماعی برای همه، ازجمله طبقات مختلف جامعه و تا ‌سال 2030 رسیدن به پوشش قابل‌توجهی برای فقرا و مردم آسیب‌پذیر.
  اطمینان از برابری حقوق تمام مردان و زنان تا ‌سال 2030، به‌ویژه فقرا و آسیب‌پذیران جامعه، در استفاده از منابع اقتصادی، دسترسی به خدمات اساسی، مالکیت و کنترل بر زمین‌ها و دیگر اشکال مالکیت، ارث، منابع طبیعی، فن‌آوری‌های جدید و خدمات مالی مناسب.
  تا ‌سال 2030، انعطاف‌پذیرترکردن فقرا و کسانی که در موقعیت‌های آسیب‌پذیر قرار دارند، کاهش قرارگرفتن مردم آسیب‌پذیر در برابر رویدادهای شدید مربوط به آب‌وهوا و دیگر صدمه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و بلایا.
  افزایش همکاری‌های پیشرفته برای اطمینان از یگانگی منابعی که از انواع مختلف هستند، به منظور ارایه ابزار کافی و قابل‌پیش‌بینی برای کشورهای درحال توسعه، به‌ویژه کشورهای کمتر توسعه‌یافته، جهت اجرای برنامه‌ها و سیاست‌هایی برای پایان‌دادن به فقر در تمام ابعاد آن.
  ایجاد چارچوب سیاسی درست و سالم در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی براساس استراتژی‌های پیشرفته حساسیت جنسیتی برای حمایت از سرمایه‌گذاری‌های سریع در اقداماتی برای ریشه‌کن کردن فقر.
با آمار و ارقام  
  836‌میلیون نفر از مردم هنوز در فقر شدید زندگی می‌کنند.
  حدود یک‌پنجم از افراد در مناطق در حال توسعه با کمتر از 1.25دلار در هر روز زندگی می‌کنند.
  اکثریت قریب به اتفاق مردمی که با کمتر از 1.25 دلار در روز زندگی می‌کنند، متعلق به دو منطقه جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا هستند.
  نرخ فقر بالا اغلب در کشورهای کوچک، شکننده و آسیب‌دیده از جنگ یافت می‌شود.
  از هر چهار کودک زیر پنج‌سال در جهان، قد متناسب با سنش وجود ندارد.
در ‌سال 2014 هر روز، 42هزار نفر به دلیل درگیری و به دنبال امنیت، مجبور به ترک خانه‌های خود شدند.
جنگ با گرسنگی با علم
بیانیه ماموریت سازمان گرسنگی جهانی
از 41‌سال گذشته و از زمان تاسیس این سازمان در‌ سال 1976، ماموریت خدمات آموزشی سازمان گرسنگی جهانی برنامه‌های مختلفی ازجمله نشریه یادداشتی برای گرسنگی را دربرگرفته است که فعالیت‌های زیر را به عهده دارند.
  آموزش عموم مردم و گروه‌های هدف در مورد میزان و علل گرسنگی و سوءتغذیه در ایالات متحده و جهان.
  تسهیل ارتباطات و شبکه در میان کسانی که درحال جست‌وجو برای راه‌حل این مسأله هستند.
  ترویج تعهدات فردی و جمعی برای رسیدن به راه‌حل گرسنگی پایدار.
همکاران و شرکای سازمان گرسنگی جهانی
همکاران و شرکای سازمان گرسنگی جهانی، از طریق حمایت مالی خود، نقش حیاتی خدمات آموزشی سازمان گرسنگی جهانی و گرسنگی جهانی را ایفا می‌کنند.
یادداشتی برای گرسنگی
یادداشتی برای گرسنگی یک نشریه آنلاین متعلق به سازمان گرسنگی جهانی است که به مدت 25‌سال چاپ شده است. از‌ سال 2001، نشریه به صورت اینترنتی منتشر شده است.‌ سال2017 اوج نمایش 42 ساله انتشارات این سازمان بود.
سازمان گرسنگی جهانی در راستای فعالیت‌های خود، مشاوره‌هایی با شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد انجام داده است.
راه‌حل‌های جهانی برای کاهش فقر
  شفافیت در هزینه‌های دولت
ایجاد شفافیت در هزینه‌های مصرفی دولت می‌تواند به کاهش فساد در دولت کمک کند. هنگامی که دولت نسبت به اقدامات و یا رکود خود به شهروندان در زمینه‌های مختلف بودجه فدرال احساس مسئولیت کند، شهروندان قادر هستند به دقت رهبران و مسئولان خود را از لحاظ چگونگی اداره کشور ارزیابی کنند. همچنین، امکان بررسی این مسأله را که آیا هزینه‌ای به دور از برنامه‌های کاهش فقر و برای جیب مسئولان دولتی صرف شده است که علتی از علل رکود اقتصاد یا کار بازار است، می‌دهد.
  دسترسی به آب سالم و بهداشتی
بانک جهانی می‌گوید: دسترسی به آب سالم و بهداشتی یکی از مقرون به صرفه‌ترین روش‌های دخالت در کاهش فقر حیاتی است. دلیل این مسأله این است که زنان می‌توانند به جای استفاده از زمان برای کارهای غیرمتفرقه به کار و تولید بیشتر بپردازند. با این کار تولید محصولات کشاورزی افزایش و هزینه‌های خدمات و محصولات کاهش خواهد یافت. نه‌تنها این، بلکه به دلیل بیماری‌های ناشی از آب آشامیدنی ناسالم  که «مهمترین مشکل سلامت کودکان در سراسر جهان» است، دسترسی به آب پاک می‌تواند به‌طور قابل توجهی در کاهش بهداشت و درمان بسیاری از کودکان موثر باشد.
   برابری جنسیتی
همان‌طور که برنامه توسعه سازمان ملل اشاره می‌کند: هنگامی که زنان دسترسی برابری به آموزش و مشارکت کامل در کسب و کار و تصمیم گیری‌های اقتصادی دارند، یک نیروی محرک کلیدی در برابر فقر به حساب خواهند آمد. نه‌تنها این نتیجه از برابری جنسیتی به دست می‌آید، بلکه برابری جنسیتی درآمد خانگی  را بالا می‌برد و درنهایت چشم‌انداز بهتر و وسیع‌تری برای رفاه کودکان فراهم می‌کند، که این یک روش هوشمند برای کاهش فقر برای نسل‌های آینده و همچنین خود ما است.