شهروند| لابی دانشکده شلوغ است؛ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که قرار است مراسم گلریزانی به خود ببیند. گلریزان برای نجات علی از زندان. «علی» دانشجوی برتر کارشناسی ارشد علوم سیاسی که از 9، 8سال پیش، گرفتار پرونده کیفری است. پرونده‌ای که علی را مکلف به پرداخت دو دیه کامل و 45درصد دیه کامل کرده بود.
ساعت از 11:30 صبح گذشته بود که صندلی‌ها پُر شد، صندلی‌هایی که در لابی دانشکده در سه ردیف برای خیران، اساتید دانشگاه و دانشجویان چیده شده بود. یک‌ساعت مانده به ظهر، خیلی‌ها دراطراف صندلی‌ها، ایستاده و منتظر شنیدن آخرین خبرها از پرونده «علی» بودند؛ کسانی که آمده بودند تا درگلریزان نجات دانشجوی برتر دانشگاه تهران و جزو استعدادهای درخشان سهیم شوند، برخی با کارت‌های بانکی و برخی با کیسه‌ها و کیف‌های پر از پول. آنها پای صحبت‌های غلامحسین الهام، استاد حقوق جزای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نشستند که در لابی دانشکده، میکروفن را دستش گرفته بود: «براساس قانون میزان دیه براساس میزان صدمه‌ای که به فرد وارد شده، محاسبه می‌شود. یعنی صدمه به هربخشی از بدن وارد شود، دیه همان عضو، حساب می‌شود. براین اساس، گاهی میزان دیه برای مصدومیت، از دیه کامل یک انسان هم بیشتر می‌شود و گاهی ممکن است دیه جراحت، از دیه فوتی هم بیشتر شود و گاهی هم دوبرابر دیه کامل انسان می‌شود.»
اینها توضیحات استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی بود. درپاسخ به ابهامی است که در ارتباط با میزان دیه شاکی ایجاد شده.
سه‌شنبه هفته گذشته بود که دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه تهران با خبر شدند، یکی از همکلاسی‌هایشان به دردسر افتاده. ماجرا به 8، 9سال پیش برمی‌گردد، زمانی که «علی» دانش‌آموز یک مدرسه شبانه‌روزی درشهرشان بود و آن‌جا در غذاخوری با یکی از همکلاسی‌هایش درگیر می‌شود، چاقوی میوه‌خوری را برمی‌دارد و چندین ضربه به او می‌زند. همین هم شد تا همکلاسی به کما برود، خانواده شکایت کند و «علی» محکوم به پرداخت دو دیه کامل و 45درصد دیه کامل شود. آن زمان مبلغ دیه نزدیک به 170میلیون تومان می‌شد و حالا با گذشت بیش از 8سال، دیه به نزدیک 500میلیون تومان رسید. حالا شاکی از دو‌سال پیش، حکم جلب «علی» را گرفته و تقاضای تمام مبلغ دیه را کرده است. همه اینها درحالی است که اواخر سال گذشته، پس از ورود مددکاری دانشگاه تهران به ماجرا و مذاکره با شاکی، شاکی به پرداخت 150میلیون تومان ازسوی علی رضایت داد اما این شرط را هم گذاشت که این مبلغ، باید در دوماه تأمین شود. حالا نزدیک به 5ماه ازمهلت داده‌شده می‌گذرد و با راه‌اندازی یک گروه تلگرامی ازسوی همکلاسی‌های علی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی، به تازگی مبلغ تأمین شده اما شاکی پس از اطلاع از تأمین مبلغ 150میلیون تومان، همان دیه تعیین‌شده در دادگاه را می‌خواهد، یعنی همان 500میلیون تومان.
شاکی با حکم جلبی که از «علی» دارد، باعث شده تا این دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، ترم قبلی مرخصی بگیرد و این ترم هم سر کلاس‌های دانشگاه حاضر نشود. به گفته حسام کریمی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق و علوم سیاسی، اگر علی این ترم امتحان‌ها را ندهد، احتمال حذف‌شدنش وجود دارد.
صدای غلامحسین الهام استاد «علی» از لابی می‌آید: «سیستم دیه مثل سکه است و میزانش به نرخ روز حساب می‌شود، امسال نرخ دیه 210میلیون تومان است، اتفاقی که برای علی افتاده، مربوط به زمانی است که او 16سالش بود و حالا 25ساله است. بنابراین مبلغ دیه بالا رفته.» او معتقد است که تنها راه‌حل این ماجرا، مصالحه با شاکی است: «اگر علی نتواند دیه را پرداخت کند، به زندان می‌افتد و مدت زمان ماندن در زندان به پرداخت دیه بستگی دارد. یعنی تا زمانی که دیه را پرداخت کند، در زندان می‌ماند.» وی ادامه می‌دهد: «با این وضعیتی که در زندان‌ها حاکم است، بهتر است که این اتفاق نیفتد، چراکه بیرون‌ماندن یک مجرم کم‌خطر، بهتر از به زندان‌افتادنش است.» و حرف‌هایش را اینطور تمام می‌کند: «علی و شاکی باید مصالحه کنند و برای توافقی که می‌کنند، صلح‌نامه‌ای هم تنظیم کنند، به هرحال، این پولی که برای دیه جمع شده، هم برای حمایت از شاکی است و هم از علی. باید کاری کرد که این دانشجو، به جای زندان، سر کلاس‌های دانشگاه بنشیند.» در ادامه محمدجعفر جوادی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی میکروفن را می‌گیرد. او همان استادی است که شاکی همراه با حراست دانشگاه سر کلاسش رفت تا «علی» را دستگیر کنند، اما موفق نشدند: «حدود دو‌سال است که از موضوع با خبر شدم و ازهمان موقع تلاش کردیم تا او را از این ماجرا بیرون آوریم، اما مسائل مختلفی پیش آمد و به دلیل ناتوانی مالی علی، گره‌ای درپرونده افتاده است. درنهایت من با شاکی ملاقات کردم و دیدم که او واقعا در اثر آن اتفاق، دچار نقص عضو شده و باید دیه به او پرداخت شود.» او این را هم اضافه می‌کند که: «علی به دلیل پرونده‌اش و حکم جلب، نمی‌تواند سر کلاس‌ها حاضر شود.»
امروز شاکی به دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌رود
حالا همه درتلاش‌اند تا دیه شاکی تأمین شود و پرونده علی هم بسته. «فاطمه زکی»، مددکار بازنشسته دانشگاه تهران، مدت‌هاست که پرونده علی را پیگیری می‌کند. درست از آن روزی که متوجه ماجرا شد. او چندین‌بار با شاکی جلسه برگزار کرده و از او خواسته تا به مبلغ کمتری رضایت دهد. پیش از این هم او را راضی به دریافت 150میلیون تومان کرده بود که به دلیل شفاهی‌بودن این رضایت، حالا شاکی زیربارش نمی‌رود. او دیروز درمراسم گلریزان به «شهروند» این خبر را می‌دهد که امروز، یکشنبه، با شاکی جلسه‌ای دارد: «امیدواریم شاکی مصالحه کند و با 150میلیون تومان راضی شود.» او درباره وضع شاکی هم این توضیح را می‌دهد: «شاکی الان هم سن علی و دهدار یکی از روستاهای جنوب‌غربی کشور است. پای شاکی در اثر آن حادثه آسیب دیده و او دنبال دیه‌اش است.»
تلگرام ما را به مراسم گلریزان آورد
ساعت از یک ظهر گذشته و دانشجویان پراکنده شده‌اند، خیرانی که برای مراسم گلریزان آمده‌اند، ازمسئولان برگزاری گلریزان می‌خواهند تا مبلغ مورد نیاز و شماره حساب اعلام شود. یکی از آنها زن میانسالی است که لباس‌های روشنی تنش کرده: «پسر خودم دانشجوی همین دانشگاه بود و ازطریق مادرانی که دریک گروه تلگرامی هستیم، از ماجرا با خبر شدم. شاید یک‌ساعت است که خبردار شدم و سریع خودم را به مراسم رساندم تا کمکی کنم.» او می‌گوید: بیشتر کسانی که برای کمک به این جوان دور هم جمع شده‌اند، ازطریق تلگرام از مراسم باخبر شده‌اند. چند قدم آن‌طرف‌تر، زنی با شال سبز، اسم‌اش را در دفتری وارد می‌کند. تازه پولش را واریز کرده: «من سه روز پیش ازموضوع باخبر شدم، یکی در تلگرام به من پیغام داد و من هم عضو گروه شدم. همه آنهایی که درهفته گذشته 150میلیون تومان را تأمین کردند، ازطریق تلگرام جذب گروه شدند.» مراسم درحال تمام‌شدن بود و خیران مشغول واریز پول یا پرداخت پول‌های نقدشان به مسئولان برگزاری گلریزان بودند، خیلی‌ها حتی تمایلی به ثبت‌شدن اسم‌شان در دفتر نداشتند: «یکی از دوستانم که در آمریکاست، به من پیغام داد چنین اتفاقی افتاده، من هم پیگیری کردم و متوجه ماجرا شدم. اطلاعات را از تلگرام گرفتم اما آن‌جا خیلی اعتماد نکردم کمکی کنم، به همین دلیل شخصا آمدم.» او خودش را دانشجوی قدیمی دانشگاه تهران معرفی می‌کند.
تمام آنها که برای شرکت درمراسم گلریزان آمده بودند یا ازطریق تلگرام زمان و مکان مراسم را فهمیده‌اند یا به همان گروه تلگرامی اعتماد کرده، کمک مالی‌شان را واریز کرده و حالا برای حمایت‌های بیشتر آمده‌اند: «خواهرم درگروه تلگرام کمک مالی کرد و حالا خودم آمدم از نزدیک مراسم گلریزان را ببینم و برای آزادی این جوان کمک کنم.» اسامی‌شان را می‌نویسند، پول و قبض‌ها را تحویل می‌دهند و برای رهایی «علی» دعا می‌کنند.
باورمان نمی‌شود از طریق تلگرام این همه پول جمع شد
حسام کریمی، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران که یکی از مسئولان برگزاری گلریزان برای «علی» است، به خیران وعده پیگیری ماجرای این دانشجو را می‌دهد. او به «شهروند» می‌گوید: «قرار است روی همان دیه 150میلیون تومانی با شاکی صحبت شود و مبلغ اضافه‌ای که ازسوی خیران جمع شده، برای دانشجویان نیازمند دانشگاه تهران هزینه شود.» او می‌گوید: «برخی از دانشجویان هستند که به دلیل مشکلات مالی، توانایی پرداخت 1500تومان پول غذا را ندارند، برخی کفش‌هایشان پاره است و پول خرید کفش ندارند، بین این دانشجویان، دانشجویان مقطع دکترا هم پیدا می‌شود. تعدادی از دانشجویان نخبه هستند که منتظر یک وام 500هزار تومانی‌اند. حالا قرار است مابقی پول جمع‌شده از خیران، زیرنظر مددکاری دانشگاه تهران برای این دانشجویان هزینه شود.» این دانشجو به قدرت فضای مجازی برای جذب مشارکت‌های مردمی اشاره می‌کند: «واقعا انتظار نداشتیم که این مبلغ ازسوی مردم آن هم ازطریق یک گروه تلگرامی تأمین شود. ما در ابتدا این گروه را با 30، 40 عضو که همه دانشجو بودند، راه انداختیم و تا روز سوم تعداد اعضا به بیش از سه‌هزار نفر رسید. ما درنهایت تصور می‌کردیم طی یک هفته بتوانیم 10میلیون تومان جمع کنیم اما باورمان نمی‌شد که این پول جمع شود.» به گفته او، این گروه تلگرامی سه‌شنبه‌شب شروع به فعالیت کرد و پنجشنبه بعدازظهر فعالیتش متوقف شد: «تمام تلاش ما این است تا 20 خرداد که زمان آغاز امتحانات است، مشکل علی را حل کنیم تا او بتواند امتحان‌هایش را بدهد. حالا قرار است شاکی امروز، یکشنبه با رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی ملاقات کند.»