شماره ۲۱۵۹ | ۱۳۹۹ چهارشنبه ۱۷ دي
صفحه را ببند
«دکترین آیزنهاور»، آخرین میخ بر تابوت «دکترین مونرو»

64 سال پیش، برابر با ششم ژانویه 1957 میلادی، سی‌و‌چهارمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده، ژنرال دوایت دیوید آیزنهاور، معروف به «آیک»، سیاست نوین واشنگتن مبنی بر حمایت نظامی از دوستان و متحدان آمریکا در اقصی نقاط دنیا را اعلام کرد. این سیاست جدید که تحت عنوان «دکترین آیزنهاور» عرضه شد، از سوی کنگره نیز مورد تایید قرار گرفت. این دکترین قبلا توسط هری ترومن برای متحدین اروپایی واشنگتن اِعمال شده بود، اما در دکترین جدید بیش از هر چیز به آسیا خصوصا خاورمیانه و شرق دور توجه شده بود. البته آیزنهاور پیش از اعلام دکترین جدید خود، نسخه آزمایشی آن را در جریان کودتای 28 مرداد و براندازی دولت دکتر محمد مصدق به مورد اجرا گذاشته بود، اما حالا با رسمی شدن این سیاست که تایید کنگره را نیز پشت سر خود داشت می‌توانست راحت‌تر از قبل چنین مداخلاتی را سازماندهی کند. دکترین ترومن و به دنبال آن دکترین آیزنهاور را باید درست نقطه مقابل دکترین مونرو (دکترین جیمز مونرو، پنجمین رئیس جمهوری ایالات متحده که بر عدم دخالت آمریکا در مناقشات جهانی تاکید داشت) قلمداد کرد. دکترین ترومن بیش از هر چیز کوتاه کردن دست شوروی از اروپا را هدف گرفته بود، اما دکترین آیزنهاور نگاهی فراخ‌‌تر داشت و ساخت پایگاه‌های نظامی، ارایه کمک‌های تسلیحاتی و دخالت مستقیم ارتش آمریکا به معرکه را مدنظر داشت. ملی اعلام شدن کانال سوئز در دهه 50 میلادی و حمله ارتش‌های فرانسه، انگلستان و اسرائیل به مصر که اولتیماتوم اتمی اتحاد جماهیر شوروی را در پی داشت، آمریکا را متوجه قدرت گرفتن نیروهای نزدیک به مسکو در خاورمیانه کرد. واشنگتن که مبارزه‌ای همه جانبه با کمونیست‌ها را در اروپا رهبری می‌کرد تازه متوجه شده بود که نباید همه تمرکز خود را معطوف به اروپا و آمریکای جنوبی کرده و از دیگر نقاط دنیا غافل شود. «پیمان سنتو» را شاید بتوان مهم‌ترین مولود دکترین آیزنهاور در خاورمیانه به شمار آورد. واشنگتن با هدف کامل کردن محاصره کمونیسم، مقدمات تشکیل این پیمان نظامی را با همکاری انگلستان فراهم آورد و ایران، عراق، ترکیه و پاکستان را با وجود همه اختلافات سیاسی و تاریخی‌شان در این پیمان کنار هم جای داد. ارایه تسلیحات نظامی پیشرفته به متحدان واشنگتن در منطقه از جمله حکومت پهلوی، نمای دیگری از دکترین آیزنهاور بود که تا پیروزی انقلاب اسلامی سال 57 به شکلی جدی دنبال شد و ایران به عنوان قدرت نظامی برتر منطقه نقشی مهم در پیشبرد دکترین فوق در منطقه حساس خلیج فارس
 بر عهده گرفت.


تعداد بازدید :  319