علی حسین باکیر- عربی ۲۱- دبیرکل پیمان ناتو، روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد که پس از مذاکرات با سران یونان و ترکیه، این دو همپیمان موافقت کردهاند که وارد مذاکرات تکنیکی در ناتو شوند، تا سازوکاری برای کاهش تنشها و جلوگیری از وقوع برخورد بین ترکیه و یونان در شرق دریای مدیترانه فراهم شود.
وزیر خارجه ترکیه به دنبال اظهارات دبیرکل ناتو تصریح کرد که از این اقدام حمایت میکند و آنکارا آماده است تا بدون هیچ پیششرطی درمورد درگیری با یونان مذاکره کند، تا راهحلهایی دایمی و قانونی برای این مسأله بیابد.
در طرف دیگری از این معادله، یونان مخالفت قاطع خود با صحبتهای دبیرکل ناتو را اعلام کرده و مسئولان یونانی آن را خلاف واقع توصیف کردند. یونان همچنین تأکید کرد که تنشها زمانی کاهش مییابد که ناوهای دریایی ترکیه فورا از محیط دریایی نیتریک عقبنشینی کنند. به این ترتیب، یونان اظهارات مقام ناتو را تکذیب و اعلام کرد مخالف مذاکره با ترکیه است، چراکه مدعی حقوقی برای خود در محیط دریایی نیتریک است.این پالسها بار دیگر تأکید میکند که یونان تمایلی به کاهش تنشها یا نشستن پای میز مذاکره ندارد و این بخشی از سلسله تدابیری است که آتن برای قطع راه آتشبس و تلاشها برای سوقدادن طرفین به سمت مذاکرهای که از توافق ترسیم مرزها با مصر آغاز شد، اتخاذ کرده است.
در همین رابطه، تفاسیر متعددی در مورد تناقضی که در موضع ترکیه و یونان درخصوص اقدام دبیرکل ناتو دیده میشود، وجود دارد:
تفسیر اول: اینکه طرف یونانی ابتدا با خواسته ناتو موافقت کرده و سپس تحتتأثیر فشارهای داخلی و تمایلنداشتن به قرارگرفتن در جایگاه یک دولت ضعیف از توافقش عقبنشینی کرده است.
تفسیر دوم: دبیرکل ناتو این اظهارات را بیان داشته تا دوطرف را در برابر امر واقع قرار داده و آنها را مجبور به نشستن پای میز مذاکره کند.
صحبتهای مقامات ترک نشان میدهد که احتمال دوم ضعیف است، چراکه مقامی مانند دبیرکل ناتو هیچگاه اظهارات دروغی در مورد موافقت دوطرف بیان نمیدارد. مسأله مهم آنکه مخالفت یونان با کاهش تنشها و همچنین رد پیشنهاد ناتو به نفع ترکیه است، چراکه بهعنوان دولتی ظاهر میشود که مایل به توافق بوده و داعیهدار استفاده از زبان مذاکره و عقل میشود.
اما صرفنظر از تمام این مسائل، یک واقعیت وجود دارد، مبنی بر اینکه یونان مخالف مذاکره است، اما چرا؟
چند عامل مهم میتواند دلیل رفتار یونان را تفسیر کند:
اولین و مهمترین عامل، حمایت نامحدود تاریخی است که اتحادیه اروپا از یونان میکند. به دیگر معنا، درشرایطی که آتن حمایت اروپا را دارد، انگیزهای برای مذاکره با ترکیه نمییابد. مسئولان یونانی معتقدند که نیازی به آتشبس یا مذاکره ندارند، حتی اگر شرایط به نفع آنها نباشد. بنابراین مادامی که موضع اروپاییها حمایت از آتن است، شاهد تغییر در موضع یونان در قبال ترکیه نخواهیم بود. عنصر دوم، موضع ایالات متحده است، که همواره از موضع یونان در شرق مدیترانه حمایت میکند. اما با توجه به رابطه شخصی ترامپ با اردوغان و نیاز پنتاگون به نقش ترکیه در مقابله با روسیه در سوریه و لیبی، آمریکا سعی در تعدیل موضع خود در قبال یونان دارد. از اینرو، ایالات متحده دوطرف را به مذاکره دعوت کرده است، اما تصمیم واشنگتن برای رفع محدودیتهای صادرات سلاح به قبرس، به صورت جزئی و موقت، آتن را بر آن داشت تا با گفتوگو با ترکیه مخالفت کرده و هرگونه مذاکره را بعید بشمارد.در هرصورت، حتی اگر آتن موافق دعوت ترکیه برای حل درگیریها از طریق گفتوگو باشد، نمیخواهد به تنهایی سر میز مذاکره با آنکارا بنشیند، چراکه در این شرایط در یک موضع نامتوازن با ترکیه از حیث ظرفیتها و تواناییهایش قرار میگیرد و بهطورکلی مذاکره به نفع ترکیه به پایان میرسد. علاوه بر این، یونان ناتو را مکان مناسبی برای گفتوگو با ترکیه نمیداند، چراکه پیمان ناتو حداقل از نظر قانونی به هر دوکشور ترکیه و یونان به یک اندازه اهمیت میدهد و این برای یونانی که تلاش میکند به توازنی با ترکیه برسد و از حمایت نامحدود اروپا برخوردار شود، مناسب نیست.