در اواسط ماه اوت، یک کشتی جنگی ترکیه و یک کشتی یونان در مدیترانه شرقی با هم برخورد کردند که این اتفاق موجب افزایش تنشی شد که بین دو طرف همواره از 20سال گذشته بر این منطقه حاکم بوده است. این تنش البته به واسطه بحران چند روز اخیر آغاز شد، جایی که ترکیه یک کشتی اکتشاف انرژی به همراه اسکورت دریایی را برای جستوجوی نفت و گاز طبیعی روانه آبهای نزدیک جزیره یونانی کاستلوریزو (Kastellorizo) کرد. آتن ادعا میکند که این جزیره و آبهای اطراف آن بخشی از قلمرو دریایی این کشور است.
این تنش تنها محدود به ترکیه و یونان نماند و خیلی زود پای دیگر کشورها نیز به آن باز شد. فرانسه با نشان دادن حمایت قاطع خود از یونان در برابر ترکیه، کشتیهای جنگی را به آبهای مورد مناقشه اعزام کرد و قول حمایتهای بیشتری را نیز داد. همزمان مصر و اسراییل که بهطور منظم تمرینهای مشترک نظامی با یونان برگزار میکنند، همبستگی خود با آتن را ابراز کردند. در این شرایط با توجه به اینكه فرانسه و مصر درگیر جنگ با ترکیه در لیبی بودند، ناظران در سراسر جهان نگران هستند كه هرگونه تشدید بیشتر تنش در دریای مدیترانه شرقی میتواند آتش بحران را شعلهورتر کند.
برای دهها سال، اختلافات مرزی دریایی در مدیترانه شرقی یک موضوع تقریبا محلی که محدود به قبرس، یونان و ترکیه میشده، بوده است. با این حال طی پنجسال گذشته، کشف منابع گاز طبیعی در مدیترانه شرقی این منطقه را به یک عرصه استراتژیک مهم تبدیل کرده، عرصهای ژئوپلیتیک که به نوعی رقابتهای اتحادیه اروپا و منطقه خاورمیانه را نیز شامل میشده است. طی این مدت ایتالیا و فرانسه همواره نقش مهمی در این بحران داشتند و این خود به نوعی روابط اتحادیه اروپا و ترکیه را از قبل پیچیدهتر کرده است.
در اوت 2015 یک شرکت بزرگ انرژی ایتالیایی به نام ایانآی (Eni) میدان بزرگ گاز طبیعی به نام زهر را در قلمرو دریایی مصر کشف کرد. کشف زهر بهعنوان بزرگترین میدان گازی این منطقه به این معنا بود که مدیترانه شرقی میتواند حجم قابل توجهی گاز طبیعی را در خود جای داده باشد.
گرچه این پروژهها از نظر تجاری معقول بود، اما نگاهی ژئوپلیتیکی نیز پشت طرح اکتشاف و استخراج گاز مایع در مصر وجود داشت و آن این بود که از طریق اجرای این طرح، ترکیه عملا از پروژه انتقال گاز به اروپا حذف و برنامه آنکارا برای تبدیل شدن به مرکز انتقال انرژی نقش بر آب میشد. درسال 2018، غول انرژی فرانسه به نام توتال که به لحاظ درآمد سومین شرکت بزرگ اتحادیه اروپاست در همکاری با ایانآی ایتالیا وارد برنامههای عملیاتی اکتشاف گاز در قبرس شد، اقدامی که خود ضربه دیگری به ترکیه وارد میکرد و فرانسه را در میانه پروژه انرژی مدیترانه شرقی قرار میداد. در همین زمان، قبرس رسما موافقت خود را برای تأمین شرایط لازم به منظور صادرات گاز مایع مصر به اروپا اعلام کرد. پس از موافقت قبرس، اسراییل كه قبلا در نظر داشت ساخت خط لوله گاز زیرزمینی اسراییل و ترکیه را دنبال كند، از این درخواست استقبال و قرارداد فروش گاز خود با مصر را امضا کرد.
برای اکثر طرفهای منطقهای و اتحادیه اروپا انگیزههای جدی برای کنترل بحران فعلی وجود دارد. مصر و اسراییل حتی با همراهی یونان نیز نمیتوانند از پس درگیری با ترکیه در مدیترانه شرقی بر بیایند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا حمایت بیبدیل خود از یونان و قبرس را ابراز کرده، اما در خود این اتحادیه نیز در مورد نحوه برخورد به بحران فعلی چند دستگی وجود دارد بهطوری که 6کشور حاشیه مدیترانه این اتحادیه هرکدام بهطور مساوی از یونان و ترکیه حمایت میکنند. برلین بهطور معمول از سیاست مدیترانهای پاریس دفاع میکند، اما همزمان مایل است آنکارا را تا حد ممکن به اتحادیه اروپا نزدیک نگه دارد. ترکیه هنوز با وجود همه اختلافات در لبه پرتگاه قرار دارد. آنکارا میداند که اگر خیلی از اروپاییها دور شود، این اتحادیه و همچنین آمریکا کاملا به سمت یونان خواهند رفت. در این بین خط قرمزی که ترکیه نمیتواند به هیچ عنوان از آن عبور کند، کرت است، تصور میشود که آبهای جنوبی این منطقه حاوی حجم قابل توجهی نفت یا گاز طبیعی باشد. در سطح بینالمللی کرت بهعنوان آبهای سرزمینی یونان شناخته میشود، اما آنکارا و طرابلس این منطقه را به نوعی متعلق به لیبی میدانند. درحال حاضر اگر ترکیه کشتی اکتشاف انرژی خود را در نزدیکی سواحل جنوبی کرت آغاز کند شرایط بیش از پیش پیچیده خواهد شد.
فارن پالسی