[شهروند] پنجاه‌وپنج‌سال پیش در چنین روزی، برابر بیست‌وششم خرداد 1344 خورشیدی، محمد بخارایی، مرتضی نیک‌نژاد، صادق امانی و رضا صفارهرندی از اعضای هیأت‌های موتلفه اسلامی به جرم ترور حسنعلی منصور مقابل جوخه آتش ایستادند و به شهادت رسیدند. این درست 10‌سال پس از اتفاقی مشابه بود که طی آن سیدمجتبی نواب‌صفوی، بنیانگذار گروه فداییان اسلام و یارانش محمد واحدی، خلیل طهماسبی و مظفر ذوالقدر به حکم دادگاه نظامی تیرباران شدند. فداییان اسلام را باید از پرچمداران مبارزه مسلحانه با رژیم پهلوی به شمار آورد که اعضای آن با هدف تشکیل حکومت اسلامی گرد طلبه‌ای به نام سیدمجتبی نواب‌صفوی حلقه زدند و برای رسیدن به اهداف خود سیاست حذف فیزیکی سران رژیم ‌را در پیش گرفتند. نقطه اوج حرکت انقلابی گروه فداییان اسلام در دوران مبارزات ملی‌شدن صنعت نفت متجلی شد که شاه‌بیت آن ترور انقلابی حاجعلی رزم‌آرا، نخست‌وزیر وقت ایران و یکی از مخالفان جدی ملی‌شدن نفت ایران توسط خلیل طهماسبی از اعضای این گروه بود. فداییان اسلام که پیش از رزم‌آرا و در‌ سال 1328 خورشیدی با ترور عبدالحسین هژیر کاشتن تخم ترس در دل وطن‌فروشان را کلید زده بودند، پس از کودتای بیست‌وهشتم مرداد و سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از دایره توجه خارج شدند و ستاره‌شان رو به افول گذاشت. این بود تا لحظه ترور ناموفق حسین علاء که دستگیری ضارب و متعاقب آن بازداشت همه اعضای فداییان را درپی داشت. عاقبت داستان فداییان اسلام در بیست‌وهفتم دی‌ماه 1334 خورشیدی یعنی 65‌سال پیش با اعدام آنها به سرانجام رسید. اعضای باقی‌مانده و لو نرفته فداییان اسلام پس از شهادت نواب صفوی و یارانش با برگزاری کلاس‌های قرآن و مجالس عزاداری فعالیت خود را روی مبارزه غیرمسلحانه متمرکز کردند و اسلحه را به دیگر گروه‌های مبارز همچون هیأت‌های موتلفه اسلامی که ادامه راه نواب را آرزو داشتند، سپردند. اگر بزنگاه تاریخی فداییان اسلام در مبارزات ملی‌شدن صنعت نفت -و با ترور رزم‌آرا- به منصه ظهور رسید، بی‌شک بزنگاه تاریخی هیأت‌های موتلفه اسلامی را در ترور حسنعلی منصور به‌عنوان بانی قانون ننگین کاپیتولاسیون باید جست‌وجو کرد. دولت وقت ایران با پذیرش کنوانسیون وین (مصونیت قضائی دیپلمات‌ها) در‌ سال1340 خورشیدی راه را برای تصویب قانون کاپیتولاسیون بازکرد و حسنعلی منصور با تعمیم این قانون به هزاران مستشار آمریکایی ساکن ایران -که هرگز هم‌سنگ سفرا و دیپلمات‌ها نبودند- حیثیت کشور را در معرض حراج گذاشت. جدی‌ترین اعتراض ابتدا از سوی امام خمینی(ره) ابراز شد که نتیجه آن دستگیری و تبعید ایشان به کشور ترکیه بود. از اینجا به بعد بود که هیأت‌های موتلفه اسلامی برای تاریخ‌سازی وارد میدان شدند و یکم بهمن 1343 خورشیدی با اعدام انقلابی حسنعلی منصور مقابل مجلس شورای ملی، خاطره فداییان اسلام را که در دهه 30 نام‌شان لرزه بر تن عمال حکومت می‌انداخت، زنده کردند.