[راضیه زرگری] اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر چالشی جهانی است و بخش عمدهای از معضلات اجتماعی با آن گره خورده؛ کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست و افراد نسبتا قابل توجهی به هر نحوی درگیر این بلای همیشه خانمانسوز هستند. با این حال امروز جوامع پذیرفتهاند که معتاد بیمار اجتماعی است که برای درمان و بازگشت به زندگی سالم به حمایت نیاز دارد. اعتیاد امروز یکی از اصلیترین آسیبهای اجتماعی کشور ما محسوب میشود که پیشگیری از این آسیبها از دغدغههای مهم متولیان امنیت و سلامت اجتماعی است. جمعیت هلالاحمر در این بین براساس وظیفه ذاتی خود در مسیر بشردوستی و توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه، با عزم جدی برای مشارکت در موضوع آسیبهای اجتماعی بهعنوان یک نهاد مردم نهاد و عامالمنفعه به کمک دستگاههای مربوطه در این زمینه شتافته است و در این مسیر از ظرفیت بسیار بالای جوانان خود بهعنوان سازندگان فردای بهتر بهره میبرد. طرح پیمان سازمان جوانان جمعیت هلالاحمر که ازسال 95 کلید خورد، فصل تازه مشارکت هلالاحمر در پیشگیری از آسیبهای اجتماعی محسوب میشود؛ طرح ملی پيمان یا همان پيشگيري موثر از اعتياد برای تأمين نشاط اجتماعي را سازمان جوانان جمعيت هلالاحمر با همكاري ستاد مبارزه با موادمخدر رياست جمهوري اجرایی کرده است. هدف کلی از اجرای این طرح، توانمندسازی و توسعه ظرفیت اجتماعی اعضا و داوطلبان، نوجوانان و جوانان مناطق حاشیهنشین و کارکنان جمعیت هلالاحمر برای کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی عنوان شده است که سازمان جوانان آن را در راستای مأموریتهای محوله در اهداف استراتژی 2020 و اهداف مندرج در مأموریتهای هلالاحمر انجام میدهد. سازمان جوانان جمعیت هلالاحمر امسال در نظر دارد با عزمی جدیتر در برنامههای ترویجی در حوزه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی فعالیت کند؛ عزمی که قرار است با امضای تفاهمنامه با وزارت کشور و ستاد مبارزه با مواد مخدر عملیاتی شود. جمعیت هلالاحمر با عضویت یکمیلیون داوطلب نوجوان و جوان، از جایگاه و ظرفیت ارزشمندی برای حضور فعال در برنامههای آموزشی و ترویجی در حوزه آسیبهای اجتماعی برخوردار است. همانطور که در طرح پیمان، جوانان هلال احمری در سراسر کشور در مسیر پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر و سوءمصرف مواد بهویژه در بین همسالانشان فعالیت میکنند و مهمتر از آن همپیمان میشوند تا بتوانند هرچه بیشتر جامعه جوان کشور را از آسیبهای اجتماعی و اعتیاد به مواد مخدر محفوظ بدارند. این آموزشها با هدف تربیت مربی است و طی آن مراحل پیشگیری، شناخت مواد مخدر و شرایط خاص آنها به داوطلبان ارایه میشود. درنهایت جوانان آموزشدیده بهعنوان مربی پیشگیری از اعتیاد در حوزه سلامت و بحث پیشگیری از عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر فعالیت میکنند. محمد گلفشان، رئیس سازمان جوانان هلالاحمر در گفتوگو با «شهروند» از عزم جدی برای توسعه همکاری در حوزه آسیبهای اجتماعی خبر میدهد که بر همین اساس این سازمان به دنبال ایجاد تفاهمنامههایی با وزارت کشور و ستاد ملی مبارزه با مواد مخدر است؛ طی چند روز گذشته محمد گل فشان با سردار مؤمنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر جلسهای داشت که در آن درباره ادامه همکاریهای دو دستگاه درسال ۹۹ در اجرای برنامههای پیشگیرانه در حوزه کاهش آسیبهای اجتماعی توافقاتی هم صورت گرفته است. گلفشان به «شهروند» میگوید: «سازمان جوانان هلالاحمر با حضور گسترده جوانان، ظرفیتهای مهمی در حوزه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی دارد و ما در اجرای برنامههای ملی با استفاده از ظرفیتهای نرمافزاری و سختافزاری ازجمله اردوگاههای سازمان در راستای انجام فعالیتهای پیشگیرانه در حوزه کاهش آسیبهای اجتماعی بهویژه اعتیاد، آمادگی لازم و مناسبی داریم.» به گفته گلفشان در پایان جلسه مذاکره با دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، پیشنویس تفاهمنامه دو طرفه توسط سازمان جوانان تنظیم شده که قرار است در عالیترین سطح دو دستگاه به امضا برسد.
واگذاری مسئولیتهای اجتماعی به نوجوانان و جوانان برای پیشگیری از گرایش به مواد مخدر
با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه و معضل قاچاق مواد مخدر، استراتژی ستاد مبارزه با مواد مخدر در زمینه مقابله با سوء مصرف مواد مخدر، ترویج، فرهنگسازی و پیشگیری است. دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر میگوید: «با توجه به شیوع مواد مخدر در بین جامعه دانشآموزی، آموزش و فرهنگسازی در این زمینه اهمیت فراوانی دارد و در این راستا، طرح ملی یاریگران زندگی ازجمله طرحهای مهم در مدارس سطح استانها و شهرستانهای معین درحال اجراست و دانشآموزان، اولیا و نیروهای شاغل در مدرسه را پوشش میدهد.» مومنی ایجاد بستر برای انجام فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی و واگذاری مسئولیتهای اجتماعی به نوجوانان و جوانان را یکی از راهبردهای مهم درپیشگیری از گرایش آنان به مصرف مواد مخدر میداند و تأکید میکند: «جایگاه هلالاحمر برای انجام اقدامات پیشگیرانه درکنترل و کاهش اعتیاد بسیار ارزشمند است و باید به قابلیت سنجش و اندازهگیری طرحها و فعالیتهای اجرایی در حوزه پیشگیری توجه داشت.»
هم پیمانی 50هزار مربی و هزار سرگروه تسهیلگر در طرح پیشگیرانه پیمان
در طول سالهای گذشته همکاریهای با ارزشی از سوی جمعیت هلالاحمر با ستاد مبارزه با مواد مخدر و همچنین تخصیص اعتبارات برای اجرای طرحهای ملی و منطقهای در این حوزه انجام شده که قابل تقدیر است. به گفته گلفشان طرح ملی پیمان تا امروز منجر به آموزش ۵۰هزار نفر و تربیت ۱۰۰۰ سرگروه بهعنوان تسهیلگر شده است؛ پیمان یکی از طرحهای مهم برای تحقق اهداف پیشگیرانه محسوب میشود. رئیس سازمان جوانان جمعیت هلالاحمر تأکید میکند: «در این مدت، طرح کار آفرینی و آموزش ۴۰۰۰ نفر و تربیت ۵۰۰ مربی کار آفرین با موفقیت به ثمر رسیده است.کارآفرینی یکی از مهمترین حوزههایی است که میتواند از ورود افراد به آسیبهای اجتماعی جلوگیری کند. طرح کارآفرینی از دوسال پیش شروع شده و امسال هم بسیار جدیتر پیگیری میشود.»
از مسابقات گفتوگوی بشردوستی تا برگزاری اردوهای دوستی
جوانان هلالاحمری اشتیاق قابل توجهی برای مشارکت در طرحهای پیشگیرانه و ترویجی مفاهیم صلح و بشردوستی دارند؛ بهطوری که هرسال شاهد حضور پرشور جوانان هلالاحمر در برنامه سالروز جهانی مبارزه با مواد مخدر با هدف اجتماعی شدن امر مبارزه با مواد مخدر هستیم. همچنین اردوهای دوستی در بین اعضای کانونهای دانشآموزی هلالاحمر نیز با هدف ترویج مفاهیم صلح و بشردوستی برگزار میشود. مسابقات گفتوگوی بشردوستی در بین دانشآموزان با هدف کاهش خشونت و ترویج گفتوگو بین دانشآموزان از دیگر برنامههایی است که در سالهای اخیر بهطور متمرکز در سازمان جوانان هلالاحمر برگزار شده است. رئیس سازمان جوانان توضیح میدهد: «طرح اجتماع محور پیشگیری و کاهش اثرات ناشی از سوء مصرف مواد در مناطق حاشیهنشین پنج استان با مشارکت مردم محلی نیز از جمله این طرحهای پیشگیرانه است. به طور کلی هدف ما امسال این است که در مناطق حاشیه شهرها در کل کشور در غالب فعالیتهای اردویی، آموزشهای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی را دنبال کنیم و توافقات اولیه برای توسعه فعالیتها صورت گرفته و به محض امضای تفاهمنامه وارد فاز عملیاتی میشود.» مفهوم بشردوستی و آموزش همگانی دو اولویت اصلی سازمان جوانان هلالاحمر محسوب میشود. گلفشان قدم گذاشتن در مسیر پیشگیری از آسیبهای اجتماعی را یکی از راههای رسیدن به بشردوستی میداند و میگوید: «هر اقدام پیشگیرانهای میتواند بشریت را از آسیبها دور کند و گامی به سوی توسعه اجتماعی باشد. ما همچنین در توافقنامههای امسال به دنبال توسعه همکاری با سازمان بهزیستی و غنچههای هلال در مهدهای کودک هستیم.»
احیای فعالیتهای ترویجی جوانان هلالاحمر در کانونهای اصلاح و تربیت
گلفشان از میان مهمترین برنامههای توسعهای ترویجی سازمان جوانان در مسیر پیشرو به احیای فعالیتهای ترویجی - آموزشی در حوزه کانونهای اصلاح و تربیت اشاره میکند؛ فعالیتی که چند سالی میشود متوقف شده است. او میگوید: «در موضوع کانونهای اصلاح و تربیت هم بر بحثهای آموزش مهارتهای زندگی و هم موضوعات آسیبهای اجتماعی تمرکز میشود؛ این برنامه بهعنوان یک اولویت کاری سازمان در سال جدید پیگیریمیشود. هدف از این برنامه این است که بعد از اینکه نوجوان و جوان از محیط کانون اصلاح تربیت خارج میشود، بتواند خودش را با جامعه و زندگی سالم تطبیق بدهد و دوباره گرفتار مشکلات قبل و آسیبهای جدیتر نشود.» توسعه ارتباطات در حوزه دانشآموزی در بحثهای بشردوستی، آموزش دادرس و آموزش کمکهای اولیه از دیگر مواردی است که رئیس سازمان جوانان بهعنوان اولویتهای سازمان به آن تأکید دارد. اهمیت سازمان جوانان از آنجایی روشن میشود که این سازمان دروازه ورودی و نخستین محل جذب اعضای داوطلب در جمعیت هلالاحمر است. جذب نیروی انسانی داوطلب بهویژه جوانان و جلب مشارکتهای مردمی داوطلبانه به اندازهای مهم است که تلاشها و فعالیتهای جمعیتهای ملی بر آن اساس تعریف میشود و حتی در رتبهبندی جمعیتهای ملی، تعداد، دانش و فرصتهای داوطلبان و جوانان اهمیت ویژهای دارد. گلفشان که به تازگی فعالیتش را در سازمان جوانان هلالاحمر آغاز کرده است، با اشاره به این مولفهها، جذب آگاهانه داوطلبان را مهمترین رویکرد اثرگذار سازمان جوانان جمعیت هلالاحمر میداند: «همین داوطلبان بعد از آموزشهای مختلف در بخشهای مختلف جمعیت سازماندهی میشوند. در اختیار داشتن نیروهای متخصص پتانسیلهای بسیار ارزشمندی در تصمیمسازی و تصمیمگیری با استفاده از خرد جمعی به مجموعه میدهد. تلاش ما این است که فرهنگ کمک به همنوع، بشردوستی و صلح را به نوجوانان و جوانان خود از همان ابتدای مسیر القا کنیم، با این حال از آموزشهای امدادی و بحثهای کمکهای اولیه و رفتار صحیح در بحرانها و مخاطرات هم غافل نخواهیم شد و امیدواریم امسال برنامههای سازمان پررنگتر از قبل ادامه پیدا کند.»